
Co to jest cukrzyca? Podstawowe typy choroby
Najprostsza definicja cukrzycy, którą propaguje Światowa Organizacja Zdrowia, opisuje ją jako grupę chorób metabolicznych charakteryzujących się hiperglikemią (czyli podwyższonym poziomem cukru we krwi), do której dochodzi z powodu nieprawidłowego wydzielania insuliny.CIEKAWOSTKA Łacińska nazwa cukrzycy (diabetes melitus) powstała z połączenia dwóch słów — wywodzącego się z greki czasownika oznaczającego oddawanie moczu (diabetes) oraz pochodzącego z łaciny słowa melitus używanego jako rzeczownik "miód" lub przymiotnik "słodki".
Od zarania dziejów uważano bowiem, że mocz osób cierpiących na tę tajemniczą chorobę przyciąga więcej insektów. Dopiero w XVIII wieku udało się potwierdzić, że charakterystyczna "słodycz" w tym przypadku jest efektem nieprawidłowego poziomu cukru we krwi i moczu diabetyków.
CIEKAWOSTKA: ISTNIEJE AŻ 5 RÓŻNYCH TYPÓW CUKRZYCY?
Skandynawscy naukowcy z Uniwersytetu Lund w Szwecji oraz Instytutu Medycyny Molekularnej w Helsinkach na łamach "The Lancet Diabetes & Endocrinology" przedstawili zupełnie nową klasyfikację typów cukrzycy, która wywraca do góry nogami dotychczasowe standardy w rozpoznawaniu tej choroby.
Według nich większość ludzi cierpiących na cukrzycę nie jest prawidłowo diagnozowanych ze względu na to, że dotychczasowy podział na 2 standardowe typy choroby jest niewystarczający. Ich zdaniem cukrzyca jest na tyle skomplikowana, że należy dzielić ją aż na 5 różnych typów, by jej leczenie mogło być dużo bardziej spersonalizowane i skuteczne.
cukrzyca typu 1 (SAID z ang. severe autoimmune diabetes) — jest najbardziej zbliżona do insulinozależnej cukrzycy młodzieńczej, ma podłoże autoimmunologiczne i dotyczy osób, których układ odporności uszkadza komórki wytwarzające insulinę.
cukrzyca typu 2 (SIDD z ang. severe insulin-deficient diabetes) — występuje u osób z prawidłową masą ciała (może ujawnić się już w młodości) i wymaga zażywania insuliny, ale nie ma związku z autoagresją własnego układu odporności, choć wywołuje podobny efekt (sprawia, że trzustka nie jest w stanie wytwarzać insuliny). Ta postać choroby wiązana jest z wyższym ryzykiem utraty wzroku przez pacjentów (w przypadku powikłań).
cukrzyca typu 3 (SIRD z ang. severe insulin-resistant diabetes) — dotyczy osób otyłych (zarówno dzieci, jak i dorosłych) i sprawia, że organizm zaczyna wytwarzać nadmierne ilości insuliny w takim tempie, że szybko wyczerpuje zdolność do jej dalszego wytwarzania i staje się na nią odporny. W powikłaniach może doprowadzić do niewydolności nerek.
cukrzyca typu 4 (MOD z ang. mild obesity-related diabetes) — w mniejszym stopniu wiąże się z otyłością i może występować także u ludzi, którzy mają prawidłową masę ciała.
cukrzyca typu 5 (MARD z ang. mild age-related diabetes) — jest nabywana z wiekiem i dotyczy seniorów, zwykle ma łagodny przebieg, nie wymaga podawania insuliny i może być sprawnie leczona za pomocą dobrze dobranych leków.
JAKIE BADANIA WYKONAĆ, BY SPRAWDZIĆ, CZY MAMY CUKRZYCĘ?
⦁ Cukrzycę rozpoznaje się na podstawie wyników pomiaru glikemii z krwi żylnej
Jeżeli wynik jest na poziomie powyżej 200 mg/dl a pacjent ma objawy hiperglikemii, to może to wskazywać na cukrzycę, przy braku objawów hiperglikemii (tj. spadek masy ciała, częstomocz, wzmożone pragnienie, senność itd.) diagnozę należy potwierdzić po wykonaniu glikemii na czczo.
— na cukrzycę może wskazywać dwukrotny wynik powyżej 126 mg/dl
— na stan przedcukrzycowy wskazuje zaś wynik pomiędzy 100 a 125 mg/dl
— prawidłowa glikemia na czczo wynosi od 70 do 99 mg/dl
Wszelkie odstępstwa od normy wymagają dalszej diagnostyki poprzez:
⦁ OGTT, czyli doustny test obciążenia glukozą (tzw. krzywa cukrzycowa) na czczo, od 8 do 14 godzin od ostatniego posiłku.
Badanie jest trzyetapowe. Na początku należy pobrać krew żylną do oznaczenia glikemii na czczo, potem wypić 75 g glukozy rozpuszczonej w wodzie a po 2 godzinach (spędzonych w pozycji siedzącej, przy celowym unikaniu wysiłku) należy pobrać powtórnie krew do oznaczenia glikemii. Na cukrzycę może wskazywać wynik powyżej 200 mg/dl.
Dodatkowo można wykonać pomiar stężenia insuliny (polecany m.in. w diagnostyce insulinooporności) oraz tzw. C-peptyd, czyli oznaczenie pomocne w rozpoznawaniu przyczyn hipoglikemii na czczo czy aktywności komórek beta trzustki czy ocenie insulinooporności.
Podstawowe objawy cukrzycy
Wśród klasycznych symptomów cukrzycy pojawia się przede wszystkim:NIETYPOWE OBJAWY CUKRZYCY:
PLAMKI NA POWIEKACH — pojawiające się symetrycznie w wewnętrznych kącikach na obu powiekach. Spowodowane są zaburzeniami stężenia lipidów i podwyższonym poziomem cholesterolu (LDL), które można łączyć zarówno z chorobami układu krążenia i otyłością, jak i z cukrzycą.
CIENIE POD OCZAMI — ze względu na to, że skóra w tym miejscu jest bardzo cienka, łatwo widać na niej wszelkie zmiany. Choć najczęściej pojawiają się z powodu niewyspania i przemęczenia organizmu, to mogą także sygnalizować zaburzenia hormonalne, anemię oraz... cukrzycę.
RZADKIE WŁOSY — u mężczyzn cukrzyca w niektórych fazach może przyspieszać łysienie, zaś u kobiet rozwój tej choroby częściej sygnalizują mocno przerzedzone włosy (zwłaszcza na czubku głowy).
SZORSTKA SKÓRA — łuszcząca się, sucha skóra pojawia się bez względu na płeć statystycznie u co piątego diabetyka. Objaw ten może wskazywać m.in. na nieprawidłowy poziom cukru we krwi.
PRZESUSZONE STOPY — w początkowej fazie choroby suche, popękane pięty często mylone są ze zmianami łuszczycowymi lub grzybicą, jednak tzw. zespół stopy cukrzycowej (któremu towarzyszy pieczenie, kłujący ból, skurcze mięśni, zaburzenia czucia oraz nadmierne marznięcie stóp) może być jednym z najgroźniejszych powikłań cukrzycy i grozi nawet amputacją.
ZAŻÓŁCONE PAZNOKCIE — choć objaw ten może pojawić się m.in. z powodu stosowania lakierów do paznokci, to może także wskazywać na cukrzycą, zwłaszcza jeśli skóra zaczyna się łuszczyć i pojawiają się na niej pęcherze.
Powikłania cukrzycy
⦁ udar mózguCo może zwiększać ryzyko cukrzycy typu 2?
⦁ siedzenie przed komputerem lub oglądanie telewizji przez ponad 4 godziny dziennie może zwiększać ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 o 20 proc. — dowodzą naukowcy z Uniwersytetu Harvarda.Siedzenie jest gorsze niż palenie, zabija więcej ludzi niż HIV i jest bardziej niebezpieczne niż skoki na spadochronie. Zasiedzimy się na śmierć!
CUKRZYCA A KORONAWIRUS
Czy diabetycy są bardziej narażeni na zakażenie wirusem SARS-CoV-2?
Najnowsze wyniki badań opublikowanych na łamach "The Lancet Diabetes & Endocrinology" wskazują, że istnieje związek pomiędzy zwiększonym prawdopodobieństwem zgonu z powodu covid-19 u osób hospitalizowanych z powodu zakażenia koronawirusem, u których cukrzyca typu 1 lub cukrzyca typu 2 występowała jako choroba współistniejąca.
Lekarze podkreślają jednak, że jeżeli osoby chore na cukrzycę są prawidłowo leczone, to samo ryzyko zakażenia SARS-CoV-2 może być u nich podobne, jak w przypadku pozostałej populacji. Zwiększone ryzyko zgonu może dotyczyć głównie pacjentów ze źle prowadzoną cukrzycą (z glikemią powyżej 180mg/dl).
Diabetykom zaleca się jednak zachowanie wszelkich środków ostrożności, które mogą zminimalizować możliwość ewentualnej infekcji koronawirusem.