Damian Dawid Nowak: Konflikt jest niezbędny do wzrastania [NASTĘPNA STACJA - PIĘKNA POLSKA #3]

Damian uchylił drzwi do swojego świata i opowiedział mi o pasji do literatury, polskiej kuchni i wielkiej miłości do swojej "małej ojczyzny". Dotychczas poezja kojarzyła Ci się wyłącznie z nudnymi lekcjami języka polskiego? Dziś jest dzień, w którym zmienisz zdanie i otworzysz oczy. On udowadnia, że odpowiednio dopieszczone słowo potrafi przenosić góry!

Staram się oddzielić pracę zawodową od pracy artystycznej, natomiast od lat działam już w spółce NZOZ ALLMED jako wspólnik i od 5 lat prowadzę tlenoterapię - w Warszawie dostępną pod nazwą Tlen Praga. Zwłaszcza w tym roku stało się to wyjątkowo ważne ze względu na pandemię COVID-19. W momencie, kiedy było bardzo dużo osób z niewydolnościami płucnymi i różnymi powikłaniami, stosowaliśmy koncentratory tlenowe. To trzon naszej działalności i tak pomagamy pacjentom.

Ku rozczarowaniu rodziców, nie studiowałem medycyny. Jestem technikiem medycznym ze względu na szkolenia, które odbyłem. Dodatkowo studiowałem filozofię.

Ja w ogóle nie lubię wieszania psów na kimś, tylko za to, że pisze "jakąś" literaturę. Obudźmy się. Przecież poezja też nie musi podobać się każdemu. Uważam, że Blanka Lipińska pisze prozę gatunkową, którą jest trudno tworzyć. Trzeba trafić do konkretnej grupy odbiorców i pisać pod ich gust. Szczerze? Ja nie potrafiłbym robić czegoś takiego. Dobrze dla niej, że odniosła tak wielki sukces komercyjny. Drażni mnie krytykowanie Lipińskiej czy na przykład Remigiusza Mroza i innych popularnych twórców tylko dlatego, że są znani i ich sukces zapewnił im strzał gotówki. Może ja nie jestem w grupie docelowej i nie mam wymierzonego targetu, ale to nie znaczy, że moja literatura jest podrzędna.

Co więcej, jeżeli ktoś mówi, że czyta tego typu popularne książki, to my nie możemy go za to linczować i znosić na margines. Jeśli odrzucimy osobę, która w ogóle sięga po jakąkolwiek literaturę, to ona prawdopodobnie w przyszłości nie zwróci się po pozycje ambitniejsze. Chodzi o to, że na wstępie będzie to kojarzyć z naganą i czymś czego mogłaby się wstydzić. To najgorsze co można zrobić. Trzeba docenić osoby, które w ogóle czytają. W ten sposób otwieramy im drogę do kolejnych tytułów przez pozytywną, a nie negatywną motywację.

To jest już na dobrą sprawę najmniej aktualne ze wszystkiego. Pierwszym moim biznesem po skończeniu studiów była właśnie agencja eventowa w ramach, której organizowaliśmy koncerty K-popowe, J-rockowe czy J-popowe. Byliśmy w sumie pionierami, jeśli chodzi o Polskę i ten rynek. Cała przygoda zaczęła się od tego, że na studiach uczyłem się języka japońskiego. Moim najlepszym patentem na skuteczne oswojenie się z nowym językiem jest oglądanie teledysków i słuchanie muzyki. Japoński YouTube był wówczas zdominowany przez K-pop, więc stwierdziłem, że to będzie strzał w dziesiątkę. Choć to była bardzo fajna przygoda i doświadczenie, to już nie widziałem tam siebie dłużej w pracy. To bardzo nieprzewidywalny biznes.

Bardzo bliski jest mi temat "Heimat". Po śląsku i po niemiecku oznacza to dosłownie małą ojczyznę. Chodzi tutaj nie o Polskę jako całość, a o miejsce, z którego pochodzimy i czujemy z nim silną więź. Ja pochodzę z Tarnowskich Gór. To piękne miasto położone na Górnym Śląsku, na naszym Oberschlesien. Zawdzięczam temu miejscu to, kim jestem. Te pierwsze lata, kiedy człowiek się formuje, są najważniejsze. Potem studia na uniwersytecie i pobyt w Warszawie dodały mi tylko szlifu.

Tarnowskie Góry zawsze będą dla mnie tą nadrzędną, bezwarunkową i pierwszą miłością, która nigdy ze mnie nie uleci. Z tej więzi i uczucia powstała moja książka "całe Góry wspomnień" wydana dwa lata temu. Dzięki tej pozycji otrzymałem tytuł "Osobowości Roku" w dziedzinie kultura w Tarnowskich Górach, co było dla mnie niezwykle miłym wyróżnieniem. Mówienie o moim mieście z dumą jest dla mnie bardzo ważne.

Oj to muszę na wstępie podkreślić, że ja po prostu kocham polska kuchnię. Uważam, że jeśli chodzi o nią, to trzeba przypomnieć, że była ona wyjątkowo rozbudowana i różnorodna. Był taki czas, że topinambur, który był bardzo rozpowszechniony i gościł na każdym stole w Polsce. Potem przez okres głodu wywołanego wojną stał się jedzeniem biedoty, a dopiero teraz powraca do łask. Tak samo polskie raki, które kiedyś były obecne praktycznie w każdej czystej wodzie. Szyjki rakowe w cieście były wyśmienitym, klasycznym, polskim daniem. Ludzie nie zdają sobie sprawy z korzeni naszej rodzimej kuchni. Odbiegłem nieco od pytania, ale musiałem o tym wspomnieć, bo kuchnia i gotowanie to też moja wielka pasja.

Pochylając się bardziej nad społeczeństwem, to zupełnie szczerze muszę coś wyznać. Najlepsi przyjaciele, których poznałem w swoim życiu (a mam ich też sporo w różnych kręgach kulturowych), to właśnie tacy typowi Polacy. Ci, którzy cieszą się niebywałą i bezinteresowną gościnnością. Tacy, którzy za przyjacielem i rodziną skoczą w ogień. Jeżeli masz za przyjaciela prawdziwego Polaka, to możesz być pewien, że będziesz mógł na niego liczyć zawsze i wszędzie.

Tutaj muszę podzielić odpowiedź na dwa aspekty. Pierwszą kwestią jest to, że jak już kiedyś byłem na stażu w Nowym Jorku i mogłem tam zostać. Ostatecznie jak widać, nie wytrzymałem i wróciłem do kraju. Było tam fajnie, ale jednak bardzo ciągnęło mnie z powrotem do ojczyzny. Mam tutaj za dużo korzeni, ludzi i rzeczy, które mnie kotwiczą i sprawiają, że tylko tu czuję się jak w domu.

Patrząc jednak na to czy czuję się dobrze w Polsce, to muszę powiedzieć, że nie do końca. To przez podziały, które tworzą się w kraju, a właściwie są uskuteczniane przez władzę. Kiedy zaczynałem studia byłem mocno lewicujący, a teraz jestem raczej cenrto-lewicą. Uważam, że osoby, które reprezentują i czują się bardziej w centrum, są odrzucone przez dwie, skrajne grupy. Posiadanie umiarkowanych poglądów wiąże się w tym kraju z wykluczeniem. Osoby z radyklanymi poglądami są najgłośniejsze i to zagłusza ludzi pośrodku. Osoby, które starają się podejść racjonalnie do każdego konfliktu, są spychane na margines.

Raczej nie spotykam się z takimi uwagami. Najpewniej to ze względu na mój wygląd. Ktoś, kto mnie widzi, nie będzie miał pewnie pretekstu i na tyle odwagi, żeby sformułować taką tezę. Jednak w kontekście homofobicznych docinek, które niestety często zdarza się słyszeć w Polsce, muszę przytoczyć ciekawą anegdotę.

Wsiadłem kiedyś do autobusu ubrany swobodnie i pewien podróżujący pan nazwał mnie pedałem. W pierwszym momencie chciałem odpowiedzieć w równie niemiły i agresywny sposób, ale wziąłem głęboki wdech i stwierdziłem, że to nie ma sensu. Chodzi o to, aby edukować, a nie zniżać się do takiego poziomu. Odpowiedziałem mu wówczas super edukatorskim tonem "a co, gdyby twoja mama wiedziała, że odzywasz się tak do obcych ludzi w autobusie"? Jego mina była bezcenna. Po chwili rozmowy kolega stwierdził, że już nigdy więcej nie będzie odzywał się tak do nikogo. Nawet przeprosił i wyraził skruchę za swoją niewiedzę i brak szacunku. Potem nie wiadomo skąd wyciągnął przysłowiowe pół litra i podał mi w geście pojednania. Na znak przypieczętowania obietnicy, że już nie będzie wyzywał nikogo w ten sposób, solidarnie wypiliśmy trunek i rozstaliśmy się uściskiem dłoni. To była bardzo zabawna historia.

Ksiądz Twardowski był dla mnie taką poezją wejściową. Na starcie zachwyciłem się słowem. Bardzo bliska była mi również poezja Czesława Miłosza, Tadeusza Różewicza i wielu innych. Podchodzę do literatury wielopoziomowo. Katalog fantastycznej, polskiej poezji jest ogromny. Aż trudno wskazać te "ważniejsze" nazwiska, bo jest ich tak dużo. Polecam gorąco sięgać po młodą poezję. Aktualnie w Polsce wydaje się bardzo dużo dobrej, świeżej poezji. Warto śledzić i czytać.

Jeśli chodzi o mnie, największym wzorem współczesnej poezji jest dla mnie Jacek Dehnel. To autor, który klasycyzuje. Ma bardzo ładną i szeroką frazę. Potrafi dotrzeć do czytelnika na różne sposoby. Mówiąc natomiast o klasykach, przeżywam teraz fascynację Ezra Poundem. To wspaniały poeta amerykański, który posługuje się znakomitą metaforyką.

Nie specjalnie. Nie mam zacięcia do polityki i staram się w nią nie wchodzić. W swoich wierszach zdarzało mi się nieraz w tym kontekście dać prztyczka w nos. Robię to mimo wszystko rzadko. Tutaj muszę zacytować Świetlickiego, który powiedział piękne słowa: "Oni myślą, że mają swojego poetę, a wtedy ja triumfalnie uśmiecham się i mówię nie!". To oznacza, że poezja jest przejawem pewnego buntu i zawsze pozostanie niezależna, gdzieś na boku takich przepychanek. Opowiedzenie się po konkretnej politycznej stronie byłoby śmiercią dla poety. Lepiej pozostać twórcą myślący, krytycznym, a nie związanym z systemem. Poetyckie podejście może być niezbędne, aby przekonać do czegoś niemożliwego aczkolwiek to nie jest poezja, która mnie osobiście interesuje.

Mam wrażenie, że osiągnąłem na tej płaszczyźnie wszystko, czego chciałem. Moje krótsze wiersze miały po kilka tysięcy polubień i udostępnień. Mówiąc szersze, trochę się wypaliłem. Ten etap uważam za zamknięty. Teraz przygotowałem książkę przyrodniczą, która ma być wydana w ramach konkursu. To są wiersze totalnie nieinstagramowe. Są dłuższe i bardziej refleksyjne. Sądzę, że to by się nie klikało, zatem nie widzę sensu, żeby dzielić się tym stricte na Instagramie. Tak generalnie uważam jednak, że na Instagramie jest sporo ciekawych twórców.

Nie mam zielonego pojęcia.

Definicja poezji jest bardzo szeroka. Są formy minimalistyczne, a w tym właśnie wiersze, które są jednozdaniowe. Bywają takie, które są samym tytułem, bo takie też istnieją. Wydaje mi się jednak, że grzechem Żurnalisty jest powtarzalność. Gdy przeczytasz trzy lub cztery teksty jego autorstwa, to masz wrażenie, że widziałeś już wszystkie. To jest powód, dla którego on tak mocno polaryzuje publiczność. Szanuję jednak jego kompletną kreację. Z wielką konsekwencją się tego trzyma, a w tym jest na pewno jakiś walor.

Tak. Mam serdeczną koleżankę Julię Gaj, która założyła kiedyś grupę "Prawie poeci". Zawsze jak Julka coś wrzuca, to z przyjemnością do tego zaglądam. Lubię też poetę, który nazywa się Wierszawa. On nie publikuje często, ale jest świetnym poetą. Kaja Kowalewska jest też świetną, dojrzałą twórczynią. Ona naprawdę czuje estetykę cytatu.

Niekoniecznie. Ostatnio robię bardzo dużo notatek. Kiedy prowadzę auto często wpadają mi przeróżne pomysły i wtedy dyktuję to wszystko Siri. Później mam strasznie dziwne zapiski, bo wiadomo, że ona nie potrafi wychwycić wszystkiego, co mówię. Mam na przykład notatkę w stylu "nikt nie pyta deszczu" albo "lato, znowu". Później nie pamiętam, co miałem na myśli, ale to i tak fajny zaczątek, żeby tymi słowami obracać. W bibliotece moich notatek jest mnóstwo tego typu treści. Na pierwszy rzut oka wydają się być bezsensowne, ale później patrzysz dłużej i zawsze znajdziesz jakiś potencjał.

Może nie najdziwniejszym, ale najczęstszym momentem, kiedy przychodzi ci do głowy coś genialnego, jest chwila przed zaśnięciem. Wtedy nawiedzają cię najbardziej kreatywne myśli. Człowiek zawsze walczy ze sobą czy wstać i zapisać, czy pozwolić sobie odlecieć.

Z tego, który jeszcze nie wyszedł. Każdy twórca tak powie. Dzieło, nad którym pracuje, jest w danym momencie jego ulubionym. Do tych starych mam już dystans. Nie podobają mi się tak bardzo. Wydaje mi się, że to jest część wzrastania jako artysta, że patrzy się na swoją wcześniejszą pracę krytycznie. Jestem zakochany w ideach, w których aktualnie rzeźbię.

Chyba nie ma. Myślę natomiast, że jeśli ktoś w swoim dorosłym życiu ani razu nie sięgnął po poezję, to znaczy, że system edukacji zawiódł. System powinien pokazać, że poezja jest różnorodna i otwarta na każdego. Powinien uświadomić, że chociażby w rapie, który jest tak chętnie słuchany, jest mnóstwo poezji. Zamiast po raz setny tłuc "Tren do Urszulki" i wmawiać, że ma cię on wzruszać, pokazać coś jeszcze. Zachęcam, żeby sięgać dalej. To, że czegoś nie ma na Netflixie nie oznacza, że jest mniej wartościowe.

Ja wcale nie chciałbym, żeby wszyscy czuli się jak w bezpiecznym domu. Uważam, że konflikt jest niezbędny do wzrastania i kształtowania. Jeżeli tworzymy utopijną wizję, gdzie nie ma żadnego konfliktu, to musielibyśmy zmienić naturę ludzką. To jest niemożliwe. Niech będą konflikty, ale konstruktywne i takie, które próbujemy rozwiązać z kulturą i we wzajemnym poszanowaniu. Gdy wspólnie dochodzi się do konkluzji i pracuje się nad jakimkolwiek problemem, obie strony stają się lepsze. W idyllę nie wierzę. Mam wrażenie, że w Polsce i tak jest nieco lepiej, jeśli chodzi o kwestie otwarcia, tolerancji i szanowania różnorodności. Przynajmniej w społeczeństwie.

Uważam, że trzeba odzyskać to słowo. Jeżeli ktoś zabrał nam słowo przemocą, bo krzyczał, siał nienawiść, to trzeba je odebrać. Trzeba odzyskać je czułością i wymawiać z miłością. Myślę, że czułość może załatwić naprawdę wiele problemów.