Czym jest edukacja pozaformalna?

Edukacja pozaformalna to coś, co można umieścić pośrodku edukacji formalnej (instytucjonalnej, z określonym odgórnie programem nauczania, a więc realizowanej w szkołach i na uczelniach) i nieformalnej (przypadkowej, odbywającej się poprzez wykonywania różnych czynności w określonym środowisku np. w domu, na osiedlu, ale też w muzeum, zoo czy bibliotece).

Z jednej strony edukacja pozaformalna jest świadomie zaplanowana i zorganizowana, ma cel, strukturę i określone narzędzia (i to wszystko łączy ją z edukacją formalną). Z drugiej, jest dobrowolna, nie wymaga poddawania jej uczestników ocenie (a jeśli nawet, to nie w tak "urzędowym" stylu), za to uwzględnia ich potrzeby, aspiracje i zainteresowania (i to z kolei wyznacza jej punkty wspólne z edukacją nieformalną).

Mówiąc bardziej obrazowo, w edukację pozaformalną wpisują się wszelkie warsztaty, kursy czy szkolenia organizowane w miejscach niezwiązanych z nauczaniem formalnym np. domach kultury, świetlicach środowiskowych, inkubatorach przedsiębiorczości czy placówkach organizacji pozarządowych. To wszelkie inicjatywy, które pomagają rozwijać umiejętności, zdobywać nowe kompetencje czy aktywizować zawodowo.

– Powiedziałabym, że dużą wartością, jaką może dać wszystkim edukacja pozaformalna, jest przekaz, że błędy są ok, że warto sprawdzać się, cały czas próbować. Ten model edukacji nie koncentruje się tak bardzo na ocenianiu, lecz na znajdywaniu w ludziach silnych stron. W rezultacie daje wewnętrzną motywację do odkrywania swoich zdolności i pasji – mówi Maja Gruszczyńska, wieloletnia edukatorka, koordynatorka Szkoły Kodowania i Pracowni FabLab w Fundacji Orange.

To ona zawiaduje właśnie nowo otwartą inicjatywą z zakresu edukacji pozaformalnej. Jest nią Szkoła Kodowania uruchomiona w ramach programu Orange Digital Center. Oferuje ona bezpłatne 7-miesięczne kursy programowania dla osób dorosłych w wieku 18-35 lat w formie hybrydowej (zajęć stacjonarnych w Centrum Kreatywności Targowa w Warszawie i online).

Jak zgłosić się do Szkoły Kodowania?

Nabór zgłoszeń do szkoły jest wieloetapowy. Kryteriami są wiek, podstawowa znajomość języka angielskiego i zdolność logicznego myślenia, przy czym nie jest wymagane absolutnie żadne doświadczenie w IT czy pokrewnych dziedzinach. Szkoła celuje wręcz w osoby, które znajdują się na tzw. rozdrożu zawodowym, szukają inspiracji, pragną zmiany, może zmagają się z jakąś trudną sytuacją w swoim życiu. Organizatorzy otwierają szeroko drzwi przed np. kobietami, które chciałyby spróbować swoich sił w programowaniu.

Szkoła koncentruje się zresztą na tym, na czym opiera się cała nowoczesna edukacja pozaformalna – na rozwoju kompetencji przyszłości, lecz nie tylko w wąskim rozumieniu tego pojęcia. Kompetencje cyfrowe, zdolności programistyczne, znajomość nowych technologii to ważny, ale nie jedyny składnik kompetencji przyszłości, które przecież można też rozwijać w ramach edukacji formalnej. Jeszcze istotniejsze, bo przydatne w każdej sferze życia, są kompetencje społeczne, do których tradycyjna szkoła nie zawsze przywiązuje wagę.

– Asertywność, komunikatywność, empatia, zdolność pracy w grupie. To filary kompetencji społecznych. Edukacja pozaformalna sprzyja ich rozwijaniu, bo dzięki takiej właśnie nieformalnej atmosferze ułatwia podejmowanie nowych wyzwań, eksperymentowanie bez lęku. W takich warunkach prościej nawiązywać znajomości. Dotyczy to nie tylko kontaktów z innymi uczestnikami, ale także mentorami, tymi, którzy uczą – podkreśla Maja Gruszczyńska..

– Edukacja pozaformalna nie miałaby tej gigantycznej wartości, jaką ma, gdyby nie współpraca instytucji publicznych, samorządu, biznesu i organizacji pozarządowych. Wspólnie tworzymy przestrzeń dla kreatywności, rozwoju osobistego i krytycznego myślenia – mówi Tomasz Bratek, wiceprezydent Warszawy, który jako członek rady eksperckiej Orange Digital Center uczestniczył w inauguracji otwarcia Szkoły Kodowania w Centrum Kreatywności Targowa (CKT), która odbyła się 19 października 2022 roku.

Jak edukacja pozaformalna buduje kapitał społeczny?

Edukacja pozaformalna często wiąże się też z większym wyborem i elastycznością. Przez to rzadziej patrzy się na nią jak na przykry obowiązek, a raczej widzi w niej szanse na odkrywanie czegoś nowego i nieznanego, ale także lepsze poznanie samego siebie. Udział w takich inicjatywach daje wewnętrzną siłę i buduje sprawczość, a w towarzystwie poszukujących podobnych doświadczeń ludzi również swego rodzaju poczucie wspólnoty.

– Myślę, że edukację pozaformalną można porównać do funkcji, jaką spełnia kuchnia na imprezach. Nieprzypadkowo mówi się, że zawsze najlepsze rzeczy dzieją się właśnie tam! W takich miejscach łatwiej przełamuje się bariery, poznaje nowe osoby, integruje z innymi. To wymarzona droga do budowania kapitału społecznego i inwestowania w społeczeństwo obywatelskie – podsumowuje Maja Gruszczyńska.

Szkoła Kodowania jest częścia szerszej inicjatwy, czyli Orange Digital Center, której celem jest wsparcie ludzi w rozwoju kompetencji przyszłości, niezbędnych dziś w życiu społecznym i zawodowym.