Fentanyl jest jednym z najbardziej niebezpiecznych narkotyków na świecie. W Stanach Zjednoczonych każdego roku zabija około 70 tysięcy osób – wiele ofiar stanowią dzieci. Czym jest i jak wygląda przedawkowanie?
Z raportu opublikowanego w poniedziałek przez magazyn JAMA Pediatrics wynika, że w Stanach Zjednoczonych w ciągu ostatnich 20 lat w wyniku przedawkowania fentanylu zmarło ponad 5 tysięcy nieletnich w wieku od 12 do 21 lat. Według badaczy liczba ofiar fentanylu wśród dzieci i młodzieży systematycznie rośnie.
W 2021 roku odnotowano 1550 zgonów pediatrycznych z powodu zatrucia fentanylem – 30 razy więcej niż w 2013 roku, kiedy Stany Zjednoczone rozpoczęły walkę z syntetycznymi opioidami, w tym z fentanylem. Badacze za wzrost liczby przedawkowań obwiniają społeczną izolację i pandemię COVID-19.
W trakcie pandemii koronawirusa w Stanach Zjednoczonych wzrosła też liczba osób uzależnionych od innych narkotyków, głównie opioidów: kodeiny, morfiny, chlorowodorku tramadolu, przy czym to fentanyl odpowiada za dwie trzecie przedawkowań i zgonów. Rocznie z powodu przedawkowania tej substancji w samym USA umiera ok. 70 tys. osób.
Fentanyl jest silnie działającym lekiem przeciwbólowym z grupy opioidów, nazywanych inaczej narkotycznymi lekami przeciwbólowymi. Po zażyciu łączy się ze znajdującymi się w ciele receptorami opioidowymi, wywołując ich pobudzenie. Naukowcy szacują, że działanie przeciwbólowe fentanylu jest 100 razy mocniejsze niż morfiny.
W medycynie fentanyl stosowany jest w anestezjologii oraz w leczeniu silnego bólu, znajduje zastosowanie m.in. w leczeniu bólu pooperacyjnego, bólu po zawale serca, a także podczas znieczulenia ogólnego i śpiączki. Jest też wykorzystywany w leczeniu ostrego bólu u pacjentów onkologicznych.
Podanie fentanylu powoduje nie tylko zniesieniu bólu, ale również poprawę samopoczucia – wyciszenie negatywnych myśli, relaks, błogostan, odprężenie, obojętność na ból i cierpienie. Z tego powodu w Stanach Zjednoczonych fentanyl powszechnie wykorzystywany jest jako narkotyk, przyczyniając się do kryzysu opioidowego w całym kraju.
Długotrwałe stosowanie fentanylu prowadzi do uzależnienia o podłożu psychicznym i fizycznym. Bardzo szybko pojawia się też odporność na substancję i konieczność zwiększania dawek. W przypadku przedawkowania pojawia się depresja oddechowa, która w większości przypadków doprowadza do zgonu.
W Polsce fentanyl jest dostępny jako lek na receptę. Wskazaniem do jego stosowania jest leczenie krótkotrwałych zaostrzeń bólu w przebiegu chorób nowotworowych. Można go kupić w formie tabletek klasycznych, do ssania, aerozoli lub plastrów. Receptę na fentanyl może wystawić tylko lekarz.
Kilka lat temu fentanyl był składnikiem dopalaczy. W wyniku jego przedawkowania w Polsce zmarło 10 osób w ciągu jednego tygodnia. Osoby, które straciły życie miały od 19 do 40 lat. Wszystkie mieszkały w Łodzi i okolicach. We wszystkich przypadkach do śmierci doprowadziło zahamowanie oddychania.