Fobie utrudniają życie, a często uniemożliwiają codzienne funkcjonowanie. Czego się boimy? Najróżniejszych rzeczy, jak włosów, luster czy... pępków. Znamy klaustrofobię czy lęk wysokości, ale o tych 13 nietypowych fobiach wielu z nas wcale nie słyszało. Niektóre was mocno zaskoczą.
Fobia to rodzaj zaburzenia lękowego, które charakteryzuje się nadmiernym i nieuzasadnionym lękiem przed czymś konkretnym: rzeczą, sytuacją, czynnością, zjawiskiem. Mimo że czasem z nich żartujemy, są realnym problemem.
Osoby cierpiące na fobie często doświadczają silnego lęku i stresu nie tylko w obecności swojego "obiektu fobii", ale również w sytuacjach z nim związanych, dlatego starają się ich unikać, co oczywiście nie zawsze jest możliwe. Częste objawy fobii to m.in. nadmierne pocenie, drżenie, nudności, panika, przyspieszony puls serca, a nawet omdlenie.
Silne fobie nie tylko wywołują dyskomfort, ale potrafią naprawdę utrudniać, a nawet uniemożliwiać codzienne funkcjonowanie. W takich wypadkach warto skonsultować się z terapeutą lub specjalistą w dziedzinie zaburzeń lękowych, aby uzyskać wsparcie i pomoc. Niekiedy konieczna jest terapia, która może pomóc uporać się z panicznym strachem przed określoną rzeczą.
Istnieje wiele różnych rodzajów fobii, a niektóre są bardziej powszechne niż inne. Większość z nas zna chociażby klaustrofobię (lęk przed zamkniętymi przestrzeniami), akrofobię (lęk wysokości), arachnofobię (lęk przed pająkami), agorafobię (lęk przed otwartą przestrzenią), glosofobię (lęk przed wystąpieniami publicznymi), dysmorfofobię (zaburzony obraz własnego ciała) czy fobię społeczną zwaną socjofobią. Popularne stały się również strach przed klaunami, czyli koulrofobia, a także nomofobia (lęk przed utratą dostępu do telefonu komórkowego).
Istnieją jednak znacznie rzadsze fobie, o których mogliście nigdy nie słyszeć. Oto 13 nietypowych fobii. Większość z nich oficjalnie posiada status zaburzenia psychicznego i widnieje na liście Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), a inne wciąż nie zostały sklasyfikowane.
Ta fobia raczej nie zdziwi... widzów horrorów. To lęk przed lalkami (plastikowymi, porcelanowymi, szmacianymi), ale również obiektami nieożywionymi, które wyglądają jak żywe. Według niemieckiego psychologa Ernsta Jentscha pediofobia wywołana jest faktem, że zabawki są niepokojąco podobne do człowieka, co budzi dyskomfort, lęk lub odrazę (jego badania były inspiracją dla doliny niesamowitości). Pediofobii nie należy mylić z podofobią, czyli lękiem przed... stopami.
Trichofobia polega na irracjonalnym lęku przed włosami. Osoba cierpiąca na trichofobię może odczuwać silny niepokój lub obrzydzenie wobec włosów, zarówno swoich własnych, jak i innych ludzi. W praktyce oznacza to unikanie kontaktu z włosami, m.in. niechęć do mycia włosów lub zbierania ich z ubrań czy lęk przed samym ich widokiem i dotknięciem.
Trypofobia to nieformalny termin, który odnosi się do irracjonalnego i silnego lęku przed skupiskami dziur lub otworów o nieregularnych kształtach. Może to być plaster miodu, strąki nasion, folia bąbelkowa, zdobienia ciast... Wzory, które tworzą dziury, mogą wywołać obrzydzenie, dlatego lepiej nie wpisywać tego terminu w Google Grafika.
Ablutofobia to fobia związana z myciem ciała, kąpielami i obawą przed wodą. Często pojawia się u małych dzieci, u których jest etapem rozwojowym, jednak u dorosłych może być naprawdę problematyczna. Osoby cierpiące na ablutofobię odczuwają silny lęk lub niepokój związany z kontaktem z wodą (np. z powodu traumy po niedoszłym utonięciu), dlatego mogą próbować unikać takich sytuacji. To z kolei może wpłynąć na higienę osobistą i jakość życia osoby dotkniętej ablutofobią.
Katoptrofobia to lęk przed lustrem i oglądaniem w nim swojego odbicia. Patrzenie w lustro może wywoływać strach, wstyd, obrzydzenie, a nawet panikę. Jakie są przyczyny katoptrofobii? Mogą to być nie tylko problemy z samooceną i własnym wyglądem, ale również przesądy związane z lustrami, niepokój, jaki wywołują odbicia czy... sceny z horrorów.
Osoby cierpiące na omfalofobię, czyli lęk przed pępkami, mogą unikać plaży, basenów i innych miejsc, w których mogą natknąć się na pępki. W ciężkich przypadkach mogą zakrywać własne ślady na brzuchu (pępki to blizny po odpadniętej pępowinie) taśmą lub bandażami.
Tafefobia, czyli lęk przed pogrzebaniem żywcem, była najsilniejsza w XVII, XVIII i pierwszej połowie XIX wieku, a najprawdopodobniej miała swój początek podczas plag, kiedy ludzie bali się, że medycy błędnie stwierdzą ich zgon (nieprecyzyjne stwierdzanie śmierci długo było problemem w medycynie). Zdarzały się zresztą przypadki przedwczesnego pogrzebu, a także ekshumacje dziwnie ułożonych ciał w grobach, co tylko potęgowało panikę.
Tafefobia była tak powszechna, że zaprojektowano nawet specjalne trumny ratunkowe, w których można było zasygnalizować, że jest się żywym (np. trumny z wentylem czy dzwonkiem). Wraz z rozwojem medycyny lęk przed pochowaniem żywcem stał się rzadszy, ale myśl o obudzeniu się pod ziemią wciąż budzi w niektórych panikę, co wykorzystują filmy czy seriale.
Triskaidekafobia to rodzaj fobii związanej z wiarą w przesądy: w niektórych kulturach liczba 13 jest bowiem uważana za niefortunną lub przynoszącą nieszczęście. Osoby cierpiące na lęk przed trzynastką mogą unikać sytuacji i miejsc, w których jest ona obecna, np. trzynastego dnia miesiąca, trzynastego piętra czy hotelowego pokoju o tym numerze.
Termin "eosofobia" odnosi się do lęku przed wschodem słońca, świtem lub ogólnie światłem słonecznym. Osoby, które na nią cierpią, często żyją jak wampiry: są aktywne w nocy, w dzień śpią w zaciemnionych pomieszczeniach, a na zewnątrz wychodzą tylko w okularach przeciwsłonecznych czy nakryciach głowy. To jedna z fobii, która w silnym stadium może wręcz uniemożliwiać codzienne funkcjonowanie.
Emetofobia to lęk przed wymiotowaniem. Niekiedy badacze kategoryzują ten lęk jako "fobię społeczną", ponieważ pacjenci mogą bać się wymiotów, gdyż byłoby to wstydliwe w obecności innych osób. Z kolei według badania przeprowadzonego na Uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku już samo spojrzenie na niektóre pokarmy lub odczuwana praca żołądka mogą wywoływać tę fobię.
Alektorofobia to termin używany do opisania lęku przed kurami lub kurczakami. Osoby cierpiące na alektorofobię odczuwają silny niepokój lub lęk w obecności tych zwierząt, ich mięsa lub produktów drobiowych. Może to prowadzić nie tylko do unikania spożywania drobiu, ale jakichkolwiek miejsc, w których można spotkać kury, na przykład farm, wsi czy mini zoo.
Hippopotomonstroseskuipedaliofobia wydaje się tak nieprawdopodobna, że aż zmyślona, ale istnieje naprawdę. To lęk przed długimi i skomplikowanymi wyrazami (jak np. "supercalifragilisticexpialidocious" z filmu "Marry Poppins"). Często cierpią na nią osoby z dysleksją, które nie potrafią zrozumieć złożoności wyrazów.
Istnieje również fobia dotycząca samych fobii. Fobofobia to lęk przed odczuwaniem objawów fobii oraz strachem. Na czym polega? Osoby, które cierpią na to zaburzenie lękowe, cały czas obawiają się, że zaczną się bać i nie będą mogły normalnie funkcjonować, na przykład zaczną płakać i drżeć, wpadną w panikę czy zemdleją. Oznacza to, że nie potrafią się zrelaksować i odczuwają stały niepokój.