Specjalny trybunał osądzi rosyjską agresję. "Każdy zbrodniarz wojenny musi wiedzieć"

– Każdy zbrodniarz wojenny musi wiedzieć, że dosięgnie go sprawiedliwość, i dotyczy to również Rosji – oświadczył ukraiński prezydent Wołodymyr Zełenski, który w środę (25.06.2025) podpisał porozumienie z sekretarzem generalnym Rady Europy Alainem Bersetem o ustanowieniu trybunału do osądzenia rosyjskiej zbrodni agresji przeciwko Ukrainie.

Nad ustanowieniem tego specjalnego trybunału Rada Europy z siedzibą w Strasburgu we Francji pracuje od kilku miesięcy. 9 maja Ukraina i Unia Europejska zdecydowały, że taki trybunał powinien powstać pod auspicjami Rady Europy. Podpisanie porozumienia w tej sprawie to "decydujący etap" na drodze do jego ustanowienia – podkreślił Alain Berset. –Ukraina może liczyć na Radę Europy – dodał.

Zełenski przyznał, że wymierzenie sprawiedliwości wymaga czasu. – Ale sprawiedliwość musi nadejść, jestem o tym przekonany – dodał. – Potrzeba mocniejszej współpracy politycznej i prawnej, aby zapewnić, że każdy zbrodniarz wojenny zostanie postawiony przed sądem, także Putin – powiedział.

Specjalny trybunał ma mieć siedzibę w Hadze w Holandii. Jego zadaniem będzie pociągnięcie do odpowiedzialności przedstawicieli rosyjskich władz, podejmujących decyzje o napaści na Ukrainę w lutym 2022 roku. Mało prawdopodobne jest jednak, by rosyjski przywódca Władimir Putin pojawił się na ławie oskarżonych.

Wprawdzie oskarżeni mogą być również sądzeni zaocznie, jednak szefowie państw i rządów, a także ministrowie spraw zagranicznych podlegają immunitetowi prawnemu. Oznacza to, że nie mogą zostać skazani, dopóki nie opuszczą urzędu lub nie zostanie im uchylony immunitet.

Według Rady Europy trybunał będzie mieć jednak istotną rolę na przykład w celu zebrania dowodów i przygotowania zarzutów. Następnym krokiem będzie podjęcie przez zainteresowane państwa i Unię Europejską decyzji, czy chcą uczestniczyć w pracach trybunału.

W międzyczasie toczyć się będą dalsze przygotowania. Według Rady Europy celem jest, aby trybunał mógł rozpocząć pracę w nadchodzących miesiącach – przynajmniej we wstępnej formie.

Za ściganie zbrodni wojennych popełnionych w czasie wojny w Ukrainie odpowiedzialny jest Międzynarodowy Trybunał Karny (MTK) w Hadze. W marcu 2023 roku wydał on nakaz aresztowania przeciwko Putinowi w związku z zarzutami o przymusowe deportacje i uprowadzenia ukraińskich dzieci z terenów okupowanych przez Rosję. MTK nie może jednak osądzić Moskwy za "zbrodnie agresji", czyli decyzje o napaści na Ukrainę. Tę lukę prawną miałby wypełnić właśnie specjalny trybunał w ramach Rady Europy.

Opracowanie: Anna Widzyk