seriale kryminalne na faktach
Te seriale warto włączyć zamiast "Potwora" Fot. Kadr z "Pod sztandarem nieba" i "Miłości i śmierci"

Netflix znów sięgnął po sprawdzoną (i kontrowersyjną) formułę – opowiedział historię jednego z najsłynniejszych amerykańskich morderców. Tym razem jednak coś poszło nie tak. Owszem, "Potwór: Historia Eda Geina" z Charliem Hunnamem stał się hitem platformy, ale jednocześnie rozczarował widzów i krytyków, którzy zgodnie go miażdżą. Dlatego przygotowaliśmy zestawienie seriali true crime, które wciągają znacznie bardziej.

REKLAMA

"Seryjny morderca. Rabuś grobów. Psychopata. W mroźnym Wisconsin lat 50. XX wieku spokojny odludek Eddie Gein mieszkał samotnie na podupadłej farmie – skrywając dom grozy tak przerażający, że na zawsze zmienił amerykański koszmar. Napędzany izolacją, psychozą i obsesją na punkcie matki, Gein dopuścił się zbrodni, które zrodziły nowy rodzaj potwora. Od 'Psychozy' przez 'Teksańską masakrę piłą mechaniczną' po 'Milczenie owiec' – jego dziedzictwo odcisnęło piętno na całym gatunku i na dekady zdefiniowało współczesny horror" – brzmi opis "Potwora: Historii o Edzie Geinie".

To już trzeci serial w serii "Potwory" Ryana Murphy'ego ("American Crime Story", "American Horror Story", "Glee") i Iana Brennana. Najpierw mroczny "Potwór: Historia Jeffreya Dahmera" stał się jednym z największych sukcesów Netfliksa w historii, później przyszła poruszająca opowieść o braciach Menendezach. Oba były hitami – a bez zaskoczeń, przebojem okazał się też serial o Edzie Geinie, znanym jako "Rzeźnik z Plainfield".

Choć Charlie Hunnam zbiera zasłużone pochwały za swoją hipnotyzującą rolę seryjnego mordercy (i już typowany jest na faworyta do przyszłorocznych nagród Emmy), sam serial spotkał się z wyjątkowo chłodnym przyjęciem. To najgorzej oceniany "Potwór" w historii całej franczyzy – na Rotten Tomatoes zdobył zaledwie 53 procent pozytywnych opinii od widzów i tylko 18 procent od krytyków.

Serial skrytykowała również Zuzanna Tomaszewicz z naTemat. "'Potwór: Historia Eda Geina' to przedramatyzowana wersja rzeźnika z Plainfield, która udaje poważną, a w rzeczywistości jest karykaturą samej siebie. Ryan Murphy i Ian Brennan udowodnili nią, że ich krytycy od początku mieli rację. W antologii zawsze chodziło o rozrywkę" oceniła w swojej ostrej recenzji.

"Na domiar złego ostatni odcinek 'Potwora' poniekąd zachęca publiczność do sympatyzowania z Geinem (...). Tym samym współczuciem scenariusz nie dzieli się z niewinnymi ofiarami mordercy. Nad ich śmiercią przechodzi do porządku dziennego. I tu właśnie tkwi prawdziwy problem i zgnilizna kryminalnej antologii serwisu Netflix" – dodała nasza dziennikarka.

Seriale true crime lepsze od "Potwora: Historii Eda Geina"

Serial o Edzie Geinie was rozczarował, a może po prostu macie ochotę na więcej mocnych kryminałów opartych na faktach? Oto 10 seriali true crime, które szokują, wciągają i – co tu dużo mówić – są znacznie lepsze od "Potwora" Netfliksa.

W naszym zestawieniu znalazły się wyłącznie tytuły dostępne w Polsce. Celowo pomijamy więc takie świetne seriale kryminalne, jak "American Crime Story: Sprawa O. J. Simpsona", "American Crime Story: Zabójstwo Versace", "The Act", "Des", czy "Ogrodnicy". Miejmy nadzieję, że jeszcze wrócą na polskie platformy streamingowe.

1. Schody (2022, HBO Max)

Serial Schody oparty jest na głośnym dokumencie z 2004 roku o tym samym tytule. Opowiada o Michaelu Petersonie (Colin Firth) – pisarzu i ojcu rodziny, oskarżonym o zamordowanie swojej żony Kathleen (Toni Collette), którą znaleziono u podnóża schodów w ich domu w Karolinie Północnej.

Dowody są sprzeczne, a z czasem na jaw wychodzą kolejne sekrety. Czy Peterson jest ofiarą fatalnego zbiegu okoliczności, czy bezwzględnym mordercą? Im dalej w tę historię, tym trudniej znaleźć jednoznaczną odpowiedź.

2. Pod sztandarem nieba (2022, Disney+)

Serial "Pod sztandarem nieba" powstał na podstawie reportażu Jona Krakauera o głośnej zbrodni w społeczności mormonów. Andrew Garfield wciela się w detektywa Jeba Pyre'a, który wraz z partnerem Billem Tabą (Gil Birmingham) prowadzi śledztwo w sprawie podwójnego morderstwa dokonanego... w imię Boga. To mroczna opowieść o fanatyzmie religijnym i przemocy, która czai się pod płaszczykiem wiary.

3. Mindhunter (2017-2019, Netflix)

Wyprodukowany przez Davida Finchera "Mindhunter" przenosi widzów do początków działalności jednostki analizy behawioralnej FBI. Agenci Holden Ford (Jonathan Groff) i Bill Tench (Holt McCallany) wchodzą w umysły najgroźniejszych seryjnych morderców, takich jak Ed Kemper (Cameron Britton), Charles Manson (Damon Herriman) czy Dennis Rader, znany jako BTK (Sonny Valicenti), by zrozumieć, jak myślą i dlaczego zabijają. To serial, który nie epatuje przemocą, a mimo to potrafi zmrozić krew w żyłach.

4. Miłość i śmierć (2023, HBO Max)

W 1980 roku Candy Montgomery została oskarżona o brutalne zamordowanie Betty Gore – żony swojego byłego kochanka. Ofierze zadano 41 ciosów siekierą, a Candy twierdziła, że działała w samoobronie. Wyrok do dziś dzieli Amerykanów.

Jej historia była już kilkakrotnie ekranizowana, chociażby w serialu "Candy: Śmierć w Teksasie" z Jessicą Biel (dostępnym na Disney+), a tym razem w Gore wcieliła się Elizabeth Olsen. "Miłość i śmierć" to nie tylko rekonstrukcja zbrodni, ale też portret kobiety, która skrywała znacznie więcej, niż mogłoby się wydawać.

5. Witamy w Chippendales (2022, Disney+)

"Witamy w Chippendales" to historia Somena "Steviego" Banerjee (Kumail Nanjiani) – imigranta z Indii, który stworzył jedno z najbardziej rozpoznawalnych show w USA: męski zespół taneczny Chippendales. Za kulisami błysku świateł i dolarów kryje się jednak historia chciwości, zazdrości i... morderstw. Serial pokazuje, że nawet amerykański sen potrafi zmienić się w koszmar.

6. Most zbrodni (2024, Disney+)

Przejmujący "Most zbrodni" oparty jest na książce Rebekki Godfrey z 2005 roku, opisującej prawdziwe wydarzenia z Kanady lat 90. – zabójstwo 14-letniej Reeny Virk. Riley Keough gra autorkę, która wraca do rodzinnego miasteczka, by opisać sprawę, a ostatecznie odkrywa coś znacznie głębszego i bardziej przerażającego. Partneruje jej Lily Gladstone, nominowana za tę rolę do nagrody Emmy.

7. Dziewczyna z Plainville (2022, SkyShowtime)

Wstrząsająca historia oparta na prawdziwych wydarzeniach. Elle Fanning wciela się w Michelle Carter – nastolatkę, która została oskarżona o nakłanianie swojego chłopaka, Conrada (Colton Ryan), do samobójstwa za pośrednictwem SMS-ów. "Dziewczyna z Plainville" bada psychikę obojga bohaterów, ich samotność i toksyczną relację w świecie, w którym emocje przeniosły się na ekran telefonu.

8. Stacja zaginionych (2025, Disney+)

"Stacja zaginionych" opowiada o jednej z najgłośniejszych spraw kryminalnych w historii Francji – morderstwach z dworca w Perpignan. Między 1995 a 2001 rokiem w okolicy stacji kolejowej zaginęły lub zostały zamordowane cztery młode kobiety. Trzy z nich odnaleziono martwe, czwarta zniknęła bez śladu. Przez ponad dwie dekady śledczy próbowali połączyć te sprawy i odnaleźć sprawcę. Francuska produkcja misternie konstruuje skomplikowane policyjne śledztwo, a w głównej roli podziwiamy Camille Razat z "Emily w Paryżu".

9. "Wąż" (2021, Netflix)

Brytyjski serial oparty na prawdziwej historii Charlesa Sobhraja – seryjnego mordercy, który w latach 70. terroryzował Azję Południowo-Wschodnią. Sobhraj uwodził, okradał i zabijał młodych zachodnich turystów podróżujących tzw. Szlakiem Hippisów. "Wąż" pokazuje zarówno jego przerażająco magnetyczną osobowość (w tej roli Tahar Rahim), jak i dramatyczne losy ofiar oraz międzynarodowe śledztwo, które doprowadziło do jego schwytania.

10. Czarny ptak (2022, Apple TV+)

James "Jimmy" Keene (Taron Egerton) był kiedyś obiecującym młodym sportowcem, ale jego życie zeszło na przestępczą ścieżkę. Gdy trafia do więzienia z wyrokiem dziesięciu lat, otrzymuje od władz federalnych niezwykłą propozycję: może odzyskać wolność, jeśli zgodzi się na przeniesienie do zakładu o zaostrzonym rygorze i zbliży się do seryjnego mordercy kobiet i dziewczynek, Larry’ego Halla (Paul Walter Hauser), by wydobyć z niego przyznanie się do winy.

Między mężczyznami rozpoczyna się niebezpieczna gra psychologiczna, w której stawką jest prawda i życie. "Czarny ptak" to mroczny, klaustrofobiczny i mistrzowsko skonstruowany serial true crime, który udowadnia, że nawet bez spektakularnych pościgów i krwawych scen można stworzyć opowieść trzymającą w napięciu do ostatniej minuty.