68. rocznica powstania ONZ. Czy Polskę stać na więcej?

W polskich mediach dość często o ONZ mówi się nieprecyzyjnie – niezależnie od opinii o jej działalności. Podkreślmy więc: najważniejsze organy, takie jak Rada Bezpieczeństwa i Zgromadzenie Ogólne - odpowiedzialne za bezpieczeństwo międzynarodowe – to głównie fora negocjacji poszczególnych państw. Wszelkie decyzje (lub ich brak) to wyłącznie efekt polityki krajów członkowskich. Czym innym są osobne agendy ONZ – takie jak np. UNICEF (Fundusz ONZ na rzecz Dzieci). Ich błędy lub sukcesy to zasługa urzędników i szefów tych instytucji, choć ich pracę często utrudniają poszczególne państwa.

W tę pułapkę wpadają też elity polityczne. Obecnie pretekstem jest do tego wojna w Syrii, która pozwala wielu krytykom mówić o „porażce ONZ” . Nawet Prezydent Bronisław Komorowski pozwolił sobie na niezbyt precyzyjnie sformułowane zdanie, że w tej sprawie „Polska ma zastrzeżenia co do braku aktywności Rady Bezpieczeństwa”. Prawda, że brzmi lepiej niż „Polska ma zastrzeżenia do Chin/Federacji Rosyjskiej”?

Dyplomacji polskiej marzy się mimo to pozycja tzw. niestałego członka Rady Bezpieczeństwa ONZ (10 z 15 państw zasiadających w Radzie jest wybieranych na 2-letnie kadencje). Wymaga to zarówno zakulisowych negocjacji, jak i widocznych osiągnięć. Czy Polska ma się czym pochwalić?

Wbrew pozorom takie „obchody” to wymierne działania, m.in. programy prowadzone przez różne podmioty systemu Narodów Zjednoczonych na całym świecie, mobilizacja organizacji pozarządowych i przede wszystkim zwiększanie świadomości zwykłych ludzi, że – jak w tym przypadku – prawa osób niepełnosprawnych są niezwykle istotne.

Inny przykład – Polska przy ścisłej współpracy z dyplomacją Kenii przeprowadziła z sukcesem prace nad rezolucją dotyczącą wsparcia humanitarnego dla krajów w rejonie „Rogu Afryki”, gdzie setki tysięcy mieszkańców cierpiało z powodu ekstremalnej suszy.

W 2012 roku Polska rozpoczęła również – realizowany tylko przez ok. 30 krajów – program Młodzieżowego Delegata do ONZ. Pozwala on reprezentantowi polskiej młodzieży każdego roku uczestniczyć w obradach i negocjować – w imieniu Polski i wspólnie z innymi „młodymi” – rezolucje dot. sytuacji młodzieży na świecie.

W tym kontekście jako znaczący błąd wymienia się decyzję o wycofaniu polskich żołnierzy z udziału w misjach pokojowych ONZ. Kilkadziesiąt lat w służbie spędziliśmy m.in. utrzymując w ryzach konflikty na Wzgórzach Golan, w Libanie i Czadzie. W 2009 roku definitywnie zrezygnowaliśmy z udziału w kontyngentach pokojowych. Misje pokojowe to droga do umocnienia swojej pozycji i wykazania zaangażowania przekraczającego mozolne wypracowywanie porozumienia przy negocjacyjnym stole. To także relatywnie bezpieczny sposób na zdobycie przez wojska doświadczenia na misji.

Chińczycy od dawna „rozpychają się” w instytucjach międzynarodowych. Polska nie mogła na to wyzwanie odpowiedzieć długą listą osiągnięć. Co gorsza - dopuściła, by razem z Ministrem Korolcem startował drugi kandydat z Europy, co ostatecznie pogrzebało szanse na wybór Polaka.

Mimo to szef MSZ Radosław Sikorski zapowiedział, że nasz kraj będzie starał się o wybór na niestałego członka Rady Bezpieczeństwa ONZ na kadencję w latach 2017-2018. Do głosowania zostało więc jeszcze 3 lata, jednak już teraz warto się zastanowić – czym przekonamy do siebie innych?

Organizacja Narodów Zjednoczonych nigdy nie była instytucją doskonałą. Jednak podobnie jak z demokracją – lepszej do tej pory nie wynaleziono. W obliczu marnych szans na jej reformę powinniśmy starać się, poprzez możliwie widoczne i istotne zaangażowanie, uzyskać dla Polski jak najwięcej.