Barbara Kudrycka: Wszystkich naukowców łączy pasja i ciekawość poznania świata

Rozmawiamy w dniu, kiedy na Zamku Królewskim prawie trzystu młodych polskich naukowców spotkało się z noblistami w dziedzinie chemii, fizyki i biologii. To dobra okazja, by zapytać panią jacy są ci pierwsi. I czy kiedyś będą mieli szansę stać się tymi drugimi.

To, co łączy wszystkich naukowców to pasja naukowa, ciekawość poznania
i chęć zbadania cząsteczki świata, tej jeszcze niezbadanej, nieodkrytej. Naukowiec, nawet jeśli na początku błądzi, a wyniki badań są sprzeczne z jego oczekiwaniami, nie poddaje się, bo chęć odkrywania to jego główna motywacja.

Dużo słyszymy ostatnio o wielkich, międzynarodowych projektach badawczych,
o przełomowych odkryciach, ale nie zdajemy sobie sprawy z tego, jak często biorą w nich udział także polscy naukowcy. Mało kto wie zapewne, że Polacy uczestniczą w dwóch flagowych projektach badawczych Komisji Europejskiej: badaniach nad grafenem i badaniach nad ludzkim mózgiem. Nasi naukowcy wykonując pewną, nieraz bardzo ważną część projektu badawczego pozostają na co dzień w cieniu, nie chwaląc się swoim zaangażowaniem. Gdy niedawno odwiedziłam CERN w Genewie...

...właśnie o udziale Polaków chcę powiedzieć. W badaniach prowadzonych
z wykorzystaniem Wielkiego Zderzacza Hadronów - LHC (Large Hadron Colider), dzięki któremu udało się empirycznie dowieść istnienia bozonu Higgsa, uczestniczą polscy naukowcy, a prowadzenie badań na najwyższej klasy, precyzyjnych urządzeniach zapewniają m.in. polscy informatycy i inżynierowie.

Myślę, że naukowcy, którzy tam pracują – dobrzy naukowcy – poświęcając się w pełni pracy badawczej, nie mają czasu i energii na popularyzację swoich osiągnięć. Poza tym wcześniej nie było tak jednoznacznej polityki wspierania utalentowanych młodych naukowców przez ministerstwo. Organizowania konferencji przez młodych i dla młodych. Całego systemu grantów, nagród i stypendiów dla najlepszych. Robimy to, bo głęboko wierzę, że to oni właśnie, nie znając jeszcze tych wszystkich uwarunkowań wynikających z granic danej dyscypliny naukowej i z granic jej metodologii przebojem mogą wkraczać
w obszary badań interdyscyplinarnych, od których zależy największy postęp w nauce.

Jest też inna przyczyna: hierarchiczny system, który nadal jeszcze obowiązuje
w niektórych uczelniach i jednostkach naukowych. Młodzi pozostają nieraz
w cieniu swoich promotorów, profesorów, dojrzałych naukowców. Bowiem to od klasy i rzetelności naukowej ich zwierzchników i starszych kolegów, zależy ich dalsza kariera naukowa i akademicka. Do dziś zresztą gdzieniegdzie bywa tak, że osoby bardzo aktywne, które zdobywają duże granty, zamiast dumy, budzą nieraz zazdrość bardziej utytułowanych pracowników... Wie Pani co w mojej ocenie było przełomem? Kiedy w Polsce powszechnie zrozumiano, że wielkich odkryć mogą dokonywać młodzi naukowcy?

Gdy w styczniu 2010 prestiżowy magazyn "Nature", na pierwszej stronie donosił o odkryciu polskich młodych naukowców – mgr. Grzegorza Niedźwiedzkiego i dr. Piotra Szreka . Paleobiolodzy udowodnili [współautorami artykułu byli dr Katarzyna Narkiewicz i prof. Marek Narkiewicz z Państwowego Instytutu Geologicznego oraz prof. Per Erik Ahlberg z Uniwersytetu w Uppsali – red.], że na terenie Gór Świętokrzyskich pojawiły się pierwsze tetrapody – najstarsze znane nauce czworonogi, które z morza wyszły na suchy ląd. Wcześniej całkowicie wykluczano taką możliwość. To był prawdziwy przełom.
Zapytałam ich kiedyś, jak to się stało, że tekst został opublikowany. Powiedzieli mi, że kiedy przedstawili pierwsze wyniki badań w Polsce, usłyszeli, że są one jeszcze niedostatecznie udokumentowane, więc lepiej, aby ich nie publikować. Pojechali do Szwecji na konferencję, gdzie prof. Ahlberg przedstawiał pewien trop związany z pojawieniem się w Europie tych tetrapodów.

Anna Wittenberg na Twitterze