Przypisywanie obrzezania kobiet islamowi wzbudza często gorące protesty ze strony wielu osób. Faktem jest, że dla wielu rdzennych chrześcijanek z Europy czy obu Ameryk ten zwyczaj jest zupełnie egzotyczny, ale faktem jest, że dotyka on Koptyjek (chrześcijanek). Czy zatem obwinanie za obrzezanie kobiet głównie islamu jest słuszne? Posługując się statystykami z ostatnich lat zestawiłem ranking krajów, gdzie dochodzi do okaleczenia kobiet aż do 50% obrzezanych. Zwróciłem uwagę na ilość muzułmanów w danej społeczności i na końcu dodałem lidera pozaafrykańskiego w tym okrucieństwie.
Jacek Tabisz - ateista, poeta, muzyk, publicysta, badacz kultur orientalnych, od 2011 prezes Polskiego Stowarzyszenia Racjonalistów.
1. Somalia – procent muzułmanów (97,3%) procent obrzezanych kobiet (98%), ludność 11000000;
2. Gwinea – islam (84,4%), okaleczone (97%), ludność 10000000;
3. Dżibuti – islam (96.9%), okaleczone (93%), ludność 800000;
4. Sierra Leone – islam (78%), okaleczone (90%), ludność 6000000;
5. Mali – islam (92,4%), okaleczone (89%), ludność 15000000;
6. Egipt – islam (90%) okaleczone (87%), ludność 83000000;
7. Sudan – islam (95,5%), okaleczone (87%), ludność 31000000;
8. Erytrea – islam (36,6%), okaleczone (83%), ludność 7000000;
9. Burkina Faso – islam (61,6%), okaleczone (76%), ludność 16000000;
10. Gambia – islam (95,1%), okaleczone (75%), ludność 2000000;
11, Etiopia – islam (34,6%), okaleczone (74%), ludność 89000000;
12. Mauretania – islam (99,5%), okaleczone (69%), ludność 3000000;
13. Liberia – islam (12%), okaleczone (50%), ludność 4000000;
Irak – islam (99%), okaleczone (8%), ludność 30000000
Jak widać dominują państwa islamskie. A te nieislamskie? Tu potrzebne by były dokładniejsze dane.
Inna wątpliwość, to fakt, że zwyczaj obrzezania kobiet nie wywodzi się z islamu, tylko jest starszy. To samo można oczywiście powiedzieć o zwyczaju obrzezania mężczyzn. Ale nie tylko. Pojęcie proroka nie wywodzi się z islamu. Słowo Allach jest starsze niż islam. Monoteizm jest starszy niż islam. Święte księgi są starsze niż islam. Pielgrzymki są starsze niż islam. Składanie ofiar ze zwierząt jest starsze niż islam. Święte kamienie są starsze niż islam (ogólnie sanktuarium w Mekce jest starsze niż islam). Pojęcie króla i przywódcy duchowego (kalifa) jest starsze niż islam. Rytualne oczyszczanie się przed modlitwą jest starsze niż islam. Odbywanie modlitw o określonych porach dnia jest starsze niż islam.
Ta zasada "jest starsze niż" dotyczy wszystkich znanych religii, może poza hinduizmem, który zawsze się zmieniał i pączkował, więc sięga dokąd chce w czasie, gdyż nie ma jednej dogmatyki i teologii. Nawet najprosztszy animizm to też rodzaj hinduizmu. No i może poza szamanizmem, z którego czerpano, a który czerpać z innych rzeczy nie musiał. Oczywiście przed najbardziej rozwarstwionym politeizmem czy szamanizmem czy kultem przodków były pewnie jakieś prostsze wierzenia, może też takie zalążkowe, typu "zabobonnych" szympansów wygrażających burzy. Tym niemniej wszystkie jakoś już dookreślone religie czerpały z dawniejszych mitów, wierzeń i motywów, zarówno jeśli chodzi o symbolikę, jak i mity, jak i rytuały.
Pamiętam, jak ostry sprzeciw wywołał jeden z naszych autorów, który związał obrzezanie kobiet z islamem. Z drugiej jednak strony wygląda na to, że procentowa ilość obrzezanych muzułmanek na tle wszystkich wyznawczyń tej religii jest zdecydowanie wyższa niż w chrześcijaństwie. W chrześcijaństwie obrzezanie kobiet stanowi rzeczywiście zwyczaj marginalny, Występuje na szerszą skalę tam, gdzie dominujący w całym regionie islam. Nie występuje na godną zaznaczenia skalę w RPA, Namibii, na Madagaskarze czy w Bostwanie. Poza Afryką występuje głównie w państwach muzułmańskich, gdzie Irak jest, wedle dostępnych mi źródeł, na pierwszym miejscu. Wiele państw Afryki ma znacznie mniejszy odsetek okaleczonych kobiet. Jakie jeszcze państwa plasują sie powyżej 8% okaleczonych kobiet? W kolejności od procentu pokrzywdzonych, gdzie przeważnie mniejszość muzułmańska może zawyżać statystyki w krajach z dominującą inną religią: Gwinea Bissau (dominuje islam), Czad (islam), Wybrzeże Kości Słoniowej (islam), Nigeria (chrześcijaństwo 50%, islam 43%), Senegal (islam), Republika Środkowej Afryki (chrześcijaństwo), Kenia (chrześcijaństwo), Jemen (islam), Tanzania (chrześcijaństwo 60% islam 35% okaleczone 15%) i wreszcie ostatni kraj na poziomie okaleczeń kobiet wyższym niż Irak, państwo nieafrykańskie – Benin (chrześcijaństwo 53%, islam 23%, okaleczone 9%).
Oszacowanie związków z islamem tego zjawiska, nie będącego pomysłem samego islamu (podobnie jak prorok czy święta księga, albo mesjasz w chrześcijaństwie czy islamie szyickim), wymagałoby dokładnego zbadania na ile obrzezanie kobiet dotyka dajmy na to muzułmanek w Tanzani, a na ile dotyka żyjących tam chrześcijanek. Tym niemniej zwyczaj ten dotyka głównie krajów muzułmańskich i jest raczej nieobcy tym muzułmanom, którzy stanowią mniejszość w innych afrykańskich państwach. Mówimy od 140 milionów do 200 milionów okaleczonych kobiet. Muzułmanów na świecie jest około 1,6 miliarda, czyli kobiet około 800 milionów. Chrześcijan jest 2,2 miliarda, czyli kobiet około 1,1 miliarda. Ile chrześcijanek zostało brutalnie obrzezanych? Na pewno 4 miliony Koptyjek. Nie wiemy ile jeszcze wyznawczyń Nowego Testamentu dotknął w Afryce ten barbarzyński zwyczaj. Można jednak przypuszczać, że ich liczba jest znacznie niższa niż muzułmanek. Nie zdarzają się przypadki obrzezań rdzennych katoliczek – Francuzek czy Niemek, natomiast stosunkowo częste są przypadki obrzezań Indonezyjek i Bengalek z Bagladeszu.
Załącznik 1:
Z danych na rok 2008 wynika, że jeśli chodzi o Afrykę, obrzezanie kobiet jest w pełni legalne w następujących krajach z pierwszej 13 uczestniczących w tym procederze – Somalii (islam 97,3%), Mali (islam 92,4%), Sudanie (islam 95,5%), Gambii (islam 95,1%) i Liberii (islam 12%). Sierra Leone ma statut niepewny.
Załącznik 2:
Kraje gdzie wprowadzono penalizację obrzezania kobiet:
Kraje afrykańskie:
Benin (2003)
Burkina Faso (1996)
Republika Środkowej Afryki (1966)
Czad (2003)
Wybrzeże Kości Słoniowej (1998)
Dżibuti (1994)
Egipt (2008)
Erytrea (2007)
Etiopia (2004)
Ghana (1994)
Gwinea (1965, 2000)
Kenia (2001)
Mauretania (2005)
Niger (2003)
Senegal (1999)
RPA (2005)
Tanzania (1998)
Togo (1998)
Nigeria (różne stany, 1999-2002)
Kraje uprzemysłowione:
Australia (6 of 8 states, 1994-97)
Belgia (2000)
Kanada (1997)
Cypr (2003)
Dania (2003)
Włochy (2005)
Nowa Zelandia (1995)
Norwegia (1995)
Hiszpania (2003)
Szwecja (1982, 1998)
Zjednoczone Królestwo (1985)
USA (prawo federalne, 1996; 17 z 50 stanów, 1994-2006)
Wnioski – brakuje penalizacji w krajach azjatyckich z dominującą religią islamem, choć są tam częste przypadki obrzezań (na przykład Irak, Pakistan, Indonezja).
Penalizacja obrzezań kobiet nie jest wprowadzona w krajach nie mających doczynienia z dużą ilością imigrantów muzułmańskich i nie mających tego typu własnych tradycji, takich jak Korea Południowa, Polska, Japonia, Mongolia etc.
Jeden z krajów, gdzie ten proceder też ma miejsce z uwagi na ludność napływową, odmówił wprowadzenia specjalnej legislacji uznając, że starczą dotychczasowe prawa – tym krajem jest Francja.
Załącznik 3:
Jan Wójcik zwrócił mi w swoim komentarzy uwagę na hadisy. Są trzy hadisy dotyczące obrzezania kobiet i dwa z nich nie są "koronnymi hadisami" (tymi są na przykład te przekazane rzekomo przez żonę proroka Aiszę) darzonymi największą estymą przez muzułmanów, ale są. Mahomet w jednym z nich wręcz zakazuje najbardziej radykalnego obrzezania (zwanego „faraońskim”), mówiąc, że jeśli już jakieś być musi, to „najłagodniejsze”. Jednak i ten hadis pozostawia duże pole do interpretacji – jedni duchowni muzułmańscy wnioskują z niego, że Prorok zakazuje w ogóle obrzezania kobiet, ale inni odwrotnie – twierdzą, że Mahomet zaleca obrzezanie kobiet. Rzeczywistość jest jeszcze bardziej ponura, gdyż w tego typu wątpliwych przypadkach – jak obrzezanie dziewcząt – przy tworzeniu prawa brana jest pod uwagę dotychczasowa jurysdykcja czyli idżtihad. Mamy tu inną sytuację niż w chrześcijaństwie, gdzie Jezus w Nowym Testamencie rzeczywiście nie daje żadnych zaleceń co do obrzezania kobiet.
Jan Wójcik przytacza też inną cenną uwagę:
Ważne są również hadisy, zwłaszcza, że często precyzują i wyjaśniają to co w Koranie. I tak się składa, że w hadisach uważanych za dość słabe, chociaż akceptowane przez część społeczeństwa, Mahomet dopuszcza i instruuje w kwestii obrzezania. Co nie oznacza, że nie następują zmiany w islamie. Jusuf Karadawi lider duchowy Bractwa Muzułmańskiego kiedyś uważał FGM za czyn szlachetny choć nie wymagany, jednak w 2009 wezwał do zakończenia praktyki i uznał ją za zakazaną w islamskim prawie. Z drugiej strony w krajach takich jak Indonezja, praktyka nie była wcześniej znana i dotarła wraz z muzułmanami.
Hadisy dotyczące obrzezania kobiet:
Abu al-Malih ibn `ojciec Osamy zaświadczył, że Prorok powiedział:" Obrzezanie jest prawem dla mężczyzn i sposobem na zachowanie czczi dla kobiet " Ahmad Ibn Hanbal 5:75; Abu Dawud, Adab 167.
Przekazał Umm al-Atiyyah Ansariyyah: Kobieta szła do obrzezania w Medynie. Prorok (pokój z nim) powiedział do niej: "Niech nie tną zbyt silnie, jako, że to jest lepsze dla kobiety i bardziej pożądane dla męża." Sunan Abu Dawud 41:5251
Abu Musa reported: There cropped up a difference of opinion between a group of Muhajirs (Emigrants and a group of Ansar (Helpers) (and the point of dispute was) that the Ansar said: The bath (because of sexual intercourse) becomes obligatory only-when the semen spurts out or ejaculates. But the Muhajirs said: When a man has sexual intercourse (with the woman), a bath becomes obligatory (no matter whether or not there is seminal emission or ejaculation). Abu Musa said: Well, I satisfy you on this (issue). He (Abu Musa, the narrator) said: I got up (and went) to 'A'isha and sought her permission and it was granted, and I said to her: 0 Mother, or Mother of the Faithful, I want to ask you about a matter on which I feel shy. She said: Don't feel shy of asking me about a thing which you can ask your mother, who gave you birth, for I am too your mother. Upon this I said: What makes a bath obligatory for a person? She replied: You have come across one well informed! The Messenger of Allah (may peace be upon him) said: When anyone sits amidst four parts (of the woman) and the circumcised parts touch each other a bath becomes obligatory.
Sahih Muslim 3:684
Ostatni z tych hadisów przemawiających za obrzezaniem kobiet jest najwyższego rzędu "sahih", czyli stanowi jeden z rdzeni teologii islamskiej. Zostawiłem go zatem w tłumaczeniu dokonanym przez muzułmanina. A tu oryginalny tekst arabski: