Podróżowanie kamperem to swoboda i niezależność, za którymi polskie społeczeństwo coraz bardziej tęskni. Od kilku lat można zauważyć rosnącą popularność caravaningu, a pandemia koronawirusa i ograniczenia gospodarcze z nią związane jeszcze bardziej ją napędziły. Częstsze korzystanie przez Polaków z tej formy wypoczynku, powinno zachęcać do rozwijania się infrastruktury caravaningowej. Powstają plany nowych campingów, a dotychczasowe są modernizowane na przyszły sezon. Nadal jednak jest w naszym kraju potencjał i pole do rozwoju caravaningu. W Polsce brakuje miejsc dla kamperów, takich jak m. in. stellplätz, które są popularne w Niemczech lub camper parków znanych z innych europejskich krajów.
Jestem przedsiębiorcą z branży turystycznej, analitykiem hotelowym, inwestorem skupionym na mobilności, wykładowcą akademickim.
Brak tego typu miejsc w Polsce jest coraz większym problemem ekologicznym, turystycznym ale i szansą z pomysłem dla niektórych na stworzenie nowego lub dodatkowego biznesu. Pomyślałem, że zbiorę w jednym miejscu swoje dotychczasowe wnioski. Ten artykuł ma na celu omówienie stanu infrastruktury caravaningowej, przybliżenie popularności i funkcjonowania stellplatzy i camper parków w Europie oraz ich potencjału budowania w Polsce. Jeśli chcesz wiedzieć z jakimi problemami borykają się osoby podróżujące kamperem po Polsce to zapraszam dalej.
Artykuł przedstawia subiektywne spojrzenie i nie jest efektem współpracy z jakąkolwiek firmą lub organizacją caravaningową.
Zainteresowanie caravaningiem w Polsce Posiadanie kampera to drogie hobby i wakacje w wynajmowanym kamperze do tanich nie należą, pomimo, że wielu początkujących adeptów tej formy wypoczynku ma takie wyobrażenia. Restrykcje i ograniczenia znacznie przyśpieszyły odnotowywany od kilku lat wzrost popularności caravaningu w Polsce. Ten trend powinien utrzymać się na dłużej, oczywiście o ile pozwoli na to sytuacja ekonomiczna społeczeństwa. Jeżeli budżety Polaków szybko wrócą do normalności, wtedy na pewno docenią oni jeszcze bardziej niezależność jaką daje ta forma podróżowania. Obecnie producenci i dealerzy kamperów przeżywają złoty czas, a okres oczekiwania na zamówiony kamper to przedział między 8 a 16 miesięcy. Caravaning jest atrakcyjny, ale nie nigdy nie był tani. Zakup nowego lub używanego kampera, jego utrzymanie, ubezpieczenie, przeglądy oraz opłaty w czasie podróży to koszt, na który nie każdy może sobie pozwolić. Tańsze oczywiście jest skorzystanie z wypożyczalni kamperów lub przyczep, gdzie za każdym razem możemy wynająć inny rodzaj kampera, dopasowany do aktualnych wymagań kierunku naszej wycieczki.
Czym jest stellplätze?
Stellplatz to niemieckie określenie na miejsce postojowe dla przyczep i kamperów wyposażone w odpowiednią infrastrukturę. Z mojego punktu widzenia jest to idealny plac dla osób, które chcą zwiedzać centra dużych miast i nie martwić się o bezpieczny parking ale takie miejsce daje też możliwość przygotowania kampera do dalszej podróży. Zatrzymanie w nim jest wygodniejsze dla podróżujących niż zwykły parking, ze względu na dostęp do czystej wody, odpowiednie miejsca do opróżniania i czyszczenia kasety toaletowej, a także łazienki i prysznice. Stellplatz jest dużo tańszy niż tradycyjny camping (w niektórych krajach takich jak Francja czy Niemcy nawet darmowy, a płacimy tylko za korzystanie z mediów), mimo to możemy na niektórych takich miejscach, spędzić również noc w kamperze. Zdarzają się jednak takie miejsca, gdzie liczba spędzonych nocy jest ograniczona.
Co się zazwyczaj znajduje na stellplatzu?
• Punkt zrzutu szarej wody,
• Podłączenie do prądu,
• Miejsce do czyszczenia kasety toaletowej ,
• Miejsce poboru czystej wody,
• Węzeł sanitarny z łazienką i pralką (rzadziej),
Camper park w Polsce
Camper park to po prostu inna, bardziej uniwersalna nazwa takiego samego placu dla kamperów, zwykle umiejscowiony jest na obrzeżach lub blisko centrum miasta, a jego wygląd czy wyposażenie uzależnione jest od miejsca w którym się znajduje oraz roku powstania. Nowo otwierane obiekty mają na wyposażeniu nowoczesny sprzęt i są znacznie wygodniejsze w użytkowaniu niż te funkcjonujące od lat.
Camper parków i stellplatzy w Polsce jest tyle co kot napłakał, w żaden sposób nie pokrywały nawet wcześniejszego zainteresowania caravaningiem. W naszym kraju królują tradycyjne campingi z dość starą infrastrukturą, które służą w wielu przypadkach, również jako pola namiotowe. Będąc w 2020 roku na kilku najlepszych ale i kiepskich polach odniosłem wrażenie, że panuje jeden wielki miszmasz. Rzadko który camping posiada na wzór portów żeglarskich, strefy ciszy, strefy dla rodzin z dziećmi lub ochronę, która pilnuje ciszy nocnej. W efekcie w niektórych kempingach jest na koncercie na którym spotkali się fani Zenka Martyniuka z wiernymi wyznawcami zespołu Metallica. Rozczarowani są wszyscy, bo nikt nie ma komfortu z wypoczynku w kamperze czy przyczepie. Dlatego tak bardzo potrzebne jest ucywilizowanie infrastruktury dla osób, które nie są fanami pól campingowych i narzekają na problemy z poborem czystej wody do kampera i możliwością opróżnienia szarej wody, o ładowaniu prądem już nie wspomnę.
Popularność camper parków w Europie
Jak już wspomniałem, Stellplatze i Camper Parki w Polsce to dla wielu nowość. Są natomiast bardzo popularne w całej Europie. Jeżeli w trakcie podróży szukamy takiego miejsca w pobliżu lokalizacji, w której się obecnie znajdujemy warto skorzystać z internetowej wyszukiwarki miejsc postojowych dla kamperów i przyczep. Poszukiwania warto zacząć od specjalnych aplikacji lub Google Maps. Jeśli pod hasłem „camper parking” nie wyświetli nam się żadna lokalizacja, możemy użyć nazwy w danym języku, co zdecydowanie zwiększy liczbę propozycji. W Niemczech, Austrii i Szwajcarii nazywa się to stellplatz, w Hiszpanii i Portugalii – area de servicio para autocaravanas, we Francji i Belgii – aires de servisse, we Włoszech – area di sosta. Jeśli w Polsce rozwinie się taka infrastruktura to zapewne coraz częściej będziemy słyszeć hasło: Camper Park.
Oferta tego typu miejsc w Europie jest bardzo zróżnicowana, tak samo jak różne kampery spotykamy na drogach. Znajdziemy zarówno funkcjonujące latami miejsca o niskim standardzie, ale także te nowoczesne i w pełni zautomatyzowane, które są świetnym biznesem dla ich prywatnych właścicieli czy samorządów. Coraz częściej spotykamy w camper parkach zautomatyzowaną obsługę, gdzie pobór płatności odbywa się bez udziału pracowników.. To duży komfort i znak nowych czasów w caravaningu.
Parkowanie kampera a kempingowanie
W podróży kamperem po Polsce można skorzystać również ze zwykłego parkingu, o ile fizycznie da się na niego wjechać (wysokość bramy wjazdowej), jednak w takim miejscu możliwy jest tylko postój, zazwyczaj bez noclegu i skorzystania np. z łazienki. W tym miejscu dochodzimy do rozróżnienia postoju kamperem jako parkowania i kempingowania.
Zdecydowana większość państw europejskich w swoich przepisach prawa rozróżnia 2 formy postoju kampera: parkowanie i kempingowanie. Kamper z dopuszczalną masą całkowitą do 3,5 tony, jeśli chodzi o możliwości poruszania się traktowany jest jak auto osobowe. Dzięki czemu możemy nim jeździć posiadając wyłącznie prawo jazdy kat. B. Ważne są rozmiary auta i ogólne przepisy ruchu drogowego. Mało kto wie, że np. nie wolno parkować na chodnikach autami o DMC powyżej 2,5 tony.
To oznacza, że większość kierowców kamperów, które są budowane na bazie aut dostawczych, musi szukać wyznaczonych miejsc parkingowych. Sprawa dotyczy też zwykłych samochodów osobowych. Kamper może korzystać z tych samych miejsc do parkowania co zwykłe auta, jeżeli fizycznie się na nich zmieści oraz jeśli nie są wyraźnie zabronione. Ale zakres takigo parkowania jest ściśle określony, a mianowicie jest to postój pojazdu:
- którego koła znajdują się na podłożu – zakaz używania podkładów poziomujących;
- wokół którego nie są rozstawione elementy wyposażenia, które nie stanowią jego zwartej bryły – stół, krzesła, a nawet otwarte okna;
- z samochodu, z którego nie wydostają się zapachy inne niż te wynikające z pracy silnika – czyli np. nie wolno przebywać w środku i gotować.
Wszystkie odstępstwa od wyżej wymienionych punktów są traktowane jako kempingowanie, a co za tym idzie muszą odbywać się w miejscach do tego przeznaczonych. Należy podkreślić, że w wielu krajach europejskich za kempingowanie w niedozwolonych miejscach tzw. na dziko, grożą wysokie mandaty. Polska w tym zakresie jest bardzo liberalnym krajem i to też mogłoby zachęcać zagranicznych użytkowników kamperów do tego aby odkrywać naszą dziką przyrodę. Potrzebna jest tylko podstawowa infrastruktura serwisowa dla caravaningu.
Jaki mamy stan infrastruktury caravaningowej w Polsce?
Polska w porównaniu ze swoimi zachodnimi sąsiadami, delikatnie mówiąc nie jest zbyt przyjaznym krajem jeżeli chodzi o infrastrukturę caravaningową. Faktem jest, ze wiele polskich campingów nie ma na siebie pomysłu, nie są z reguły przystosowane dla osób podróżujących kamperem, którzy chciałyby przenocować w cichym i urokliwym miejscu. Zamiast tego zazwyczaj użytkownicy kamperów trafiają na pola z namiotami i przyczepami kempingowymi. Znikomy procent z campingów, które u nas funkcjonują, umożliwia skorzystanie z usługi serwisowej (opróżnienie zbiorników z płynnymi nieczystościami i zatankowanie wody użytkowej) dedykowanej dla turystów jeżdżących kamperem. Co więcej niewiele z nich jest czynnych przez cały rok. W 2020 roku z racji grudniowych obostrzeń rządowych w przemieszczaniu się, znalazły się pola campingowe, które umożliwiły taki serwis i to nawet w kilku przypadkach bezpłatnie.
Dobrą wiadomością dla entuzjastów caravaningu jest to, że wraz ze wzrostem popularności tej formy podróżowania w Polsce, powoli na lepsze zmienia się również infrastruktura. Mamy coraz więcej autostrad a przy nich MOPy, które są świetnym miejscem aby stworzyć punkty serwisowe dla kamperów. Jeżeli kamperów jest coraz więcej, to właściciele campingów widzą, że może to być bardziej dochodowy biznes i warto inwestować w jego rozwój i funkcjonowanie przez cały rok. Może dzięki temu powstaną nowe miejsca, przy już istniejących biznesach turystycznych, pensjonatach, hotelach, gdzie będzie można się zatrzymać i skorzystać z urządzeń przystosowanych do kamperów.
Dzisiaj użytkownik kampera musi przed podróżą przygotować sobie listę miejsc, gdzie infrastruktura nie zawodzi i starać się zatrzymywać tylko w nich. Takie zestawienie można opracować na podstawie własnych doświadczeń z poprzednich wypraw oraz informacji od innych użytkowników, którzy ocenili daną lokalizację w Internecie. Dobry camping można znaleźć też dzięki konkursom organizowanym przez Polską Federację Campingu i Caravaningu takim jak Mister Camping 2020.
Camper Park przy hotelu lub marinie
Zapotrzebowanie na tego typu usługi spełniają niektóre mariny żeglarskie i hotele w Polsce. Posiadają one dostęp do infrastruktury technicznej stworzonej na potrzeby żeglarzy, które są podobne, jak w przypadku kamperów. Te potrzeby to przede wszystkim prąd, woda, możliwość zrzutu wody szarej i czarnej, dodatkowym atutem jest infrastruktura sanitarna, istniejąca w tych miejscach. Osobiście jako żeglarz ale i fan kamperów, korzystałem z EKO MARINY w Giżycku. Nowoczesne miejsce, z pięknym widokiem na jezioro Niegocin ale i pralna, kuchnia, restauracja. Koszt ustawienia przyczepy kempingowego lub kampera to w 2020 rok wydatek 25 zł doba, z opłatą klimatyczną 2 zł plus 19 złotych osoba dorosła. Minusem tego miejsca jest pole namiotowe i dość często występuje konflikty związane z hałasem i stylem wypoczynku.
Jako osoba pochodząca z branży hotelarskiej zauważyłem, iż w ubiegłym roku niektóre hotele zdecydowały się na zbudowanie takich miejsc i najlepszych przykładem jest camper park, zlokalizowany na terenie plaży Hotelu Anders, tuż nad Jeziorem Szeląg Mały. Hotel na razie przygotował 14 parcel z prądem dla kamperów i przyczep kampingowych z możliwością serwisu kampera oraz korzystania z toalet oraz prysznicy. Cena takiego pobytu w 2020 roku to 90 zł za dobę za jeden pojazd. Co ciekawe to w ramach tej opłaty możemy również skorzystać z hotelowego basenu, saun oraz z sali fitness i siłowni.
Naturalnym i chyba najbardziej dostępnym miejscem dla punktów serwisowych mogą być stacje benzynowe. Jeśli dodamy do tego potencjał koncernu ORLEN to jako państwo mamy świetną możliwość rozwoju takiej infrastruktury i poprawy ekologii w caravaningu.
Jakie obecnie problemy mają użytkownicy kamperów i przyczep?
Polska jako jeden z nielicznych krajów w Europie może pochwalić się jednoczesnym dostępem zarówno do morza, jak i do gór. Do tego na terenie całego państwa znajduje się wiele ciekawych miejsc do zwiedzania i wypoczywania. Można by pomyśleć, że to istny raj dla podróżujących kamperem. Jak już pokrótce wcześniej wspomniałem głównym problemem dla kamperowców podróżujących po Polsce jest brak lub stan infrastruktury caravaningowej.
Problem ten próbuje rozwiązać firma CAMPER SYSTEM, która produkuje profesjonalne kolumny zlewni i serwisu dla kamperów i marin. Przykładem takiej gminnej inwestycji jest profesjonalny punkt obsługi kamperów w Krośnie na terenie MOSiR w pobliżu kompleksu basenów. Niestety takich punktów serwisowych jest nadal za mało. W efekcie Polska w porównaniu z europejskimi krajami jest słabo przygotowana dla osób, które podróżują kamperami.
Funkcjonujące campingi, mimo tego, że stają się coraz nowocześniejsze, to w naszym kraju nadal bardziej forma wypoczynku stacjonarnego. Najczęściej można tam spotkać osoby, które parkują przyczepę lub rozbijają namiot i spędzają stacjonarnie tydzień w jednym miejscu, nie raz pozostawiając przyczepę na przyszły sezon, traktując ją jako dom holenderski. Przybywa młodych i mobilnych użytkowników kamperów i vankamperów, którzy zazwyczaj chcą w danym miejscu spędzić jedną noc, a w międzyczasie opróżnić ścieki i nabrać wody na dalszą podróż.
Problemem jest też fakt, że o ile w sezonie letnim istnieje możliwość skorzystania z opisanych wyżej campingów, które często pozostawiają wiele do życzenia, ale jednak funkcjonują, o tyle zimą z reguły większość campingów jest nieczynna. W Polsce funkcjonuje niewiele campingów całorocznych, więc entuzjaści caravaningu poza wysokim sezonem, zazwyczaj wybierają się w podróże po Europie, gdzie tych miejsc jest o wiele więcej, nie wspominając o słonecznej pogodzie.
Czy camper parki w centrach miast to pomysł na rozwój i nowy biznes?
Wracając do Stellplatzy lub jak kto woli camper parków, należy stwierdzić fakt, że w tej chwili Polska jest prawie jak biała plama na mapie Europy jeśli chodzi o ich posiadanie. W takim razie może warto pomyśleć o stworzeniu tego typu miejsca jako nowego biznesu? Rozwój caravaningu to zwiększony popyt na tego typu usługi, a jeżeli jest popyt, to z czasem musi się również pojawić podaż. Szczególnie, że wielu turystów niemieckich podróżując po Europie zatrzymuje się na stellplatzu i w związku z tym szuka odpowiednika w naszym kraju. Warto byłoby się zastanowić czy camper parki nie powinny powstawać przy już istniejących miejscach turystycznych, hotelach, MOP-ach lub gminnych ośrodkach rekreacyjnych. Dla tych miejsc turystycznych byłby to dodatkowy dochód i większa ilość turystów, którzy mogą skorzystać np. z zaplecza gastronomicznego lub sportowego.
Otwarcie nowoczesnego kamper parku to oczywiście inwestycja długoterminowa, jednak odpowiednie jej zaplanowanie powinno sprawić, że szybko się zwróci i będzie przynosiła zyski. Oprócz infrastruktury niezbędnej do zaspokojenia potrzeb kamperowców, można w pobliżu umiejscowić inny biznes np. food trucki, sklep spożywczy czy myjnię bezobsługową. Taka symbioza zazwyczaj sprawia, że ten drugi biznes zdobywa wielu nowych klientów spoza grupy lokalnych mieszkańców.
Nowoczesny camper park może być dobrym biznesem również ze względu na automatyzację i zastosowanie urządzeń samoobsługowych z aplikacją mobilną na telefonie. Obsługę można ograniczyć do pomocy informacyjnej dla klientów oraz oczywiście osoby do sprzątania toalet i łazienek.
Potencjalni inwestorzy, którzy chcieliby stworzyć takie miejsce w miejscowościach turystycznych powinni spróbować uzyskać dodatkowe dotacje z gminy, uzasadniając je promocją danej lokalizacji oraz wzrostem liczby odwiedzających turystów. Można założyć, że kamperowcy dużo chętniej zatrzymywaliby się w danym miejscu lub zostawali na kolejny dzień zwiedzania, jeżeli stworzone zostałyby dla nich odpowiednie warunki. Byłaby to oczywiście obopólna korzyść zarówno dla właściciela camper parku, jak i gminy.
Kolejną możliwością jest otwarcie tego typu miejsc w miejscowościach górskich, gdzie brakuje ich szczególnie w sezonie zimowym. Umiejscowienie camper parku w pobliżu stoku przyciągnęłoby wielu entuzjastów białego szaleństwa, którzy nie chcą spędzać kilku dni w jednym miejscu. Pozwoliłoby to na przemieszczanie się pomiędzy górskimi kurortami i nocowanie w kamperze w zimą, które nie jest jeszcze tak popularne jak wakacje w kamperze. Portal „Polski Caravaning” pisze o gigantycznym zapotrzebowaniu na miejsca parkingowe i serwisowe dedykowane dla kamperów również zimą. Świadczy o tym zainteresowanie całorocznym campingiem Alexa w Chłapowie w okresie świąteczno-noworocznym – korzystało z niego około kilkadziesiąt osób dziennie.
Szanse na rozwój infrastruktury campingowej i caravaningowej w Polsce
Główna zasada caravaningu to: jedź tam, gdzie chcesz i nie martw się o dach nad głową. Istota tych słów jest dużo bardziej dobitna w czasie pandemii, która ograniczyła nie tylko nasze życie codzienne, ale także możliwości podróżowania i wypoczywania. Pomimo, iż przez ostatnie kilka miesięcy roku 2020 media raczyły nas licznymi artykułami i reportażami o najeździe kamperów na polskie morze lub stoki narciarskie to wydaje mi się, że przyjdzie nam jeszcze sporo poczekać na faktyczny rozwój i modernizację infrastruktury.
Nie jesteśmy krajem, który słynie z turystyki w porównaniu z południem europy. W związku z tym sezon na wyjazdy kamperami po naszym kraju trwa około 3-4 miesięcy, nie sądzę aby przedsiębiorcy rzucili się na inwestowanie w taką infrastrukturę. Szansę upatruje w w miastach turystycznych lub organizacjach rządowych, które mogą pozyskać na ten cel dotacje unijne. Obecnie nie ma publicznie dostępnych informacji aby Ministerstwo Rozwoju, które odpowiada również za turystykę, opracowywało plan działania i rozwoju dla branży campingowej i caravaningowej. Inaczej prezentuje się sytuacja na dojrzałym rynku campingowym w Niemczech. Pod tym linkiem znajdziecie niemieckie plany rozwoju caravanigu w czasie trwania i po zakończeniu pandemii, a jeśli brać przykład to oczywiście z liderów rynku. U nas powstało Stowarzyszenie Polska Grupa Caravaningowa, które jak podaje na swojej stronie, chce koncentrować swoje działania na rozwoju i poprawie infrastruktury campingowej i caravaningowej oraz lobbowaniu na rzecz rozwiązań systemowych służących rozwojowi i bezpieczeństwu turystyki caravaningowej i campingowej. Warto wspierać i angażować się w takie inicjatywy.
Osobiście w grudniu 2020 roku wstąpiłem i opłaciłem składkę członkowską do stowarzyszenia Polska Federacja Campingu i Caravaningu, organizacji, która istnieje od 1964 roku. Wiele słyszałem o skostniałości tej organizacji, więc postanowiłem sprawdzić jak to jest w rzeczywistości i daje sobie dwa lata na aktywne działanie i ciekaw jestem jakie będę miał osobiste zdanie o PFCC.
Wnioski z prognozą na caravaning w 2022
Prognozując dalsze zainteresowanie Polaków caravaningiem w 2022 roku, należy zwrócić uwagę na potrzebny rozwój infrastruktury niezbędnej do wygodnego podróżowania. Jest jeszcze aspekt ekologiczny o którym na razie środowisko caravaningu głośno nie mówi ale bez camper parków i nowoczesnych campingów dalej królować będą dzikie miejsca, które coraz bardziej cierpią z racji wzrostu ilości turystów.
Świadomość kierowców kamperów w tym zakresie jest wysoka ale niejednokrotnie spotykają się z sytuacją, że nawet na autostradach przy miejscu obsługi podróżnych nie ma punktu serwisowego dla kamperów. Na tym tle Polska jawi się jako kraj nie przyjazny caravaningowi.
Niestety z racji położenia geograficznego i klimatycznego Polski nie spodziewałbym się powstawania nowoczesnych campingów, a jedynie doinwestowania i modernizacji dotychczasowych. Większa liczba osób podróżujących kamperem po Polsce sprawi, że być może gminy lub prywatni właściciele pensjonatów, stacji benzynowych, zajazdów oraz stoków narciarskich, zdecydują się jedynie na montaż punktów serwisowych dla kamperów i przyczep. Szczególnie gminy rozwijające swój potencjał turystyczny, mogłyby dostrzec korzyści zarobkowe i promocyjne płynące z otwierania camper parków.
Zmiany, które obserwujemy w tym roku mogą sprawić, że Polska stanie się bardziej atrakcyjnym miejscem dość tanich wycieczek dla zagranicznych turystów w kamperach, z korzyścią dla popytu i podaży na camper parki.
Czy tak się stanie?
Wątpię ale jeśli branża i środowiskowe organizacje caravaningowe zaczną domagać się systemowych rozwiązań od Polskiej Organizacji Turystycznej lub wojewódzkich jej oddziałów z równoczesną komunikacją w mediach do polityków aby dostrzegli potencjał naszego kraju w tym zakresie, to może doczekamy się rozwiązań funkcjonujących między innymi w Niemczech, które mają podobny klimat geograficzny do naszego, nie mylić z klimatem politycznym ;-).