Słownik rodzinny

Wydarzenia pierwszej połowy XX wieku były przekleństwem całego świata. Te lata miały zmienić wszystko, ukształtować nowego człowieka, który mimo doświadczeń, mimo pamięci zdaje się popełniać te same błędy. O tych właśnie latach, z perspektywy Włoch, opowiada Natalia Ginzburg. Właściwie to ten XX wiek jest tylko tłem dla opowieści o rodzinie zasymilowanych włoskich Żydów. Dorastająca w rodzinie naukowca, pioniera badań in vitro, miała wszelkie powody, by zaistnieć w życiu naukowym lub kulturalnym Włoch. Dokładnie tak się stało. Już w 1933 roku publikuje swoje pierwsze opowiadanie. W czasie wojny zaangażowała się wraz z mężem w działalność ruchu oporu, a doświadczenia z tych lat, w tym męczeńska śmierć męża, zmieniły jej dotychczasowy ateistyczny światopogląd.

Pisząc zarówno o tych latach, jak i o swojej rodzinie, Ginzburg stara się unikać pisania o sobie. Widać to zwłaszcza na początku Słownika. Zresztą sam Słownik jest pisany w sposób luźnej opowieści. Wydawać by się mogło, że siedzimy słuchając wspomnień o górskich wycieczkach w towarzystwie przeciwnika wszelkich nowinek ułatwiających życie w czasie wspinaczek czy spotkań w turyńskim salonie rodzinnym. Wchodzimy w narrację poznając rodzinę autorki przez te drobne sytuacje, pozornie niczym nie znaczące sceny czy ekscentryczne zachowania opisywanych bohaterów. A w tle tych małych rodzinnych wydarzeń rozgrywa się wielka historia. Umacnia się faszyzm, trwają prześladowania socjalistów, nadchodzi wojna. Nasza narratorka traci męża, a jej życie i życie jej dzieci jest zagrożone. Tym wspomnieniom towarzyszy jednocześnie wspomnienie ludzi, którzy w tym czasie podali jej pomocną doń i opis zmieniającej się włoskiej obyczajowości. Te zmiany są pierwszymi zwiastunami włoskiego neorealizmu zarówno w filmie jak i włoskiej prozie.

I tylko pozostaje nam znaleźć odpowiedź na jedno pytanie. Dlaczego dopiero teraz możemy przeczytać tę książkę.