Przeszłość wraca do Rosji

Tradycją literatury rosyjskiej jest wadzenie się z Rosją za pomocą absurdu. Po absurdalne wizje rzeczywistości sięgali zazwyczaj pisarze niepokorni, w tym obaj pisarze noszący jedno nazwisko- Jerofiejew. Kiedy słyszymy nazwisko Jerofiejew, myślimy na początku Wieniedikt, potem zaś Wiktor. Zbieżność nazwisk tych dwóch pisarzy jest przypadkowa, obaj jednak piszą w tym samym duchu. Kiedy myślimy o Wienedikcie na myśl przychodzi nam surrealistycznie pijacka wizja Rosji z „Moskwy-Pietuszki”, Rosji, kraju wiecznego absurdu i wiecznej beznadziejności. Nieprzypadkowo wspominam tę książkę. Jej echa bowiem znalazłem w najnowszej książce drugiego Jerofiejewa, w Akimudach.

Czym są Akimudy? Chyba tego nie dowiemy się nigdy. Wiemy jednak kim są ich obywatele. To powstałe z grobu trupy, upiory naszej przeszłości, które chcą znaleźć sobie miejsce w naszej rzeczywistości, jednak to co może im się udać, to histeryczna próba odtworzenia tej jedynie im znanej. Oczywiście mieszkańcy Akimudów muszą najpierw podbić nasz świat i dokonują tego właśnie w Rosji. Ich armia z tajemniczym ambasadorem w trzy dni opanowała Rosję. Nie samymi jednak nieboszczykami Akimudy mogą rządzić krajem. Dlatego też sięgają po tych, którzy chcą z nimi kolaborować. Wszak cywilni przedstawiciele nacji najeźdźców chcą znowu żyć w zajmowanych wcześniej przez siebie domach. Dochodzi do przezabawnych scen, w których o jedno mieszkanie toczą spory przedstawiciele kilku epok.

Wydawałoby się, że supremacja nieboszczyków jest nieunikniona. Pojawiają się jednak drobne rysy w tym ich pozornym monolicie. Cóż jednak zrobić, kiedy w armii Akimudów są zwolennicy niepodległości państw kaukaskich? Czy tylko nieboszczycy lojaliści mogą zwyciężyć z separatystami? A może oni wszyscy są sumieniem Rosji, groźnie przypominającym, że następcy powielają błędy poprzedników? Na te pytania każdy z nas będzie musiał znaleźć własną odpowiedź.

Dziwnie się czyta Akimudy dziś, w godzinie sporu między Rosją a resztą świata. Nie wyciągajmy jednak pochopnych wniosków. Wiktor Jerofiejew jest z pewnością wybitnym pisarzem, ale na pewno nie jest jasnowidzem i trudno jest szukać analogii między Akimudami a Majdanem czy Krymem.