Spowiedź dzieci - reaktywacja

Rodzice – ratujcie swoje dzieci

Rozpoczyna się właśnie nowy rok szkolny. Dzieci pójdą do szkoły, by jak co roku zdobywać nową wiedzę. Drugoklasiści przez cały rok uczestniczyć będą na lekcjach religii w przygotowaniach do Pierwszej Komunii Świętej.

To wielkie wydarzenie w świecie katolickim. Uroczystość ta jest podstawową inicjacją dzieci w chrześcijański rytuał, chrzest bowiem, choć on nią być powinien, jak wiemy sprawowany jest w mrokach niemowlęcej nieświadomości. Dzieci uczą się w szkole na lekcjach religii, że przyjmują Pana Jezusa do serca, otrzymują też podstawy wiedzy katechizmowej, ćwiczą śpiewy stosownych pieśni religijnych, odbywają próby w kościołach przygotowując się do uroczystości.

Jednym z elementów tych przygotowań jest pierwsza spowiedź. Ośmiolatki zapoznają się z listą grzechów. Mają się zastanowić czy szanują rodziców, a więc czy są posłuszne matce i ojcu, czy nie zapominają o Bogu, a więc czy odmawiają pacierz rano i wieczorem, czy przechodząc obok kościoła robią znak krzyża. Czy nie śmieją się z kolegów i koleżanek, czy uważają i nie przeszkadzają na lekcjach. Czy nie mają brzydkich myśli, albo nie dotykają się w brzydkich miejscach. W tym przypadku dzieci raczej muszą się domyślać o co chodzi, choć coś niewątpliwie wyczuwają. W późniejszych latach zrozumieją, że chodzi o zły, nieczysty seks, który nie ma prawa pojawić się w ich życiu.

Tak przygotowane, po zrobieniu rachunku sumienia na lekcji religii, gdzie każde dziecko zapisuje sobie na kartce własne grzechy, niekiedy także po przejściu podobnej procedury z rodzicami, tj. z matką, mogą już przystąpić do spowiedzi. Pierwsza spowiedź odbywa się na kilka miesięcy przed komunią, powtórzona raz jeszcze tuż przed uroczystościami.

Ze sprawa nie dotyczy pewnej grupy dzieci, które nie przeżyły z różnych powodów tego wydarzenia traumatycznie, nie będę pisał. Idzie bowiem o tych, którzy zostali skrzywdzeni.

Praca na nieświadomości, organiczne warunkowanie we wczesnym okresie życia daje trwały efekt. Lęk religijny, silny i nie do opanowania, towarzyszy dorosłym już ludziom aż do starości, i nigdy ich nie opuszcza. U tych, którzy odwracają się od Kościoła, zostaje raczej stłumiony, niż przepracowany. Reaktywność, resentyment wobec kościelnych struktur u pewnego typu wojujących ateistów jest także wyrazem ich bezradności wobec wczesnego, silnego uwarunkowania.

Dla Kościoła – świadomie lub nie – jest to najskuteczniejsza, wymagająca najmniej nakładów, forma utrzymania na całe życie aktywności religijnej wyznawców, którzy bez możliwości wyrażenia swojej woli zostają uzależnieni od religii, osadzonej na pierwotnym instynkcie lęku.

Efekt jest pogłębiany w okresie po uroczystościach. Dziewczynki i chłopcy jeszcze przez tydzień w sukienkach ślubnych i małych marynarkach codziennie chodzą na mszę świętą, później mają obowiązek uczestniczyć w comiesięcznej spowiedzi i komunii świętej w pierwsze piątki miesiąca.

Cała ta operacja zostaje przeprowadzona na osobach, które nie mają możliwości ustosunkowania się, świadomej asymilacji pozwalającej przyjąć to, co dobre w tym rytuale, a zachować dystans wobec jego elementów ocenianych za niesympatyczne, przesadzone, głupie, czy po prostu złe.

Przedstawiony tu opis prowadzi już prostą drogą do wniosku, że pierwsza spowiedź w tak wczesnym okresie życia jest okrutną przemocą rodziców i przedstawicieli Kościoła na bezbronnym dziecku. Jest rodzajem wulgarnego gwałtu na psychice osoby niezdolnej do obrony.

Nie ma też żadnej wątpliwości, że ośmiolatek nie może być oskarżany o popełnianie ciężkich grzechów (innym słowy: ciężkich przestępstw etycznych) z powodu nierozwiniętej w pełni autonomii, co oznacza brak pełnej wolności i dobrowolności czynu – te zaś są warunkiem koniecznym popełnienia grzechu ciężkiego, który dopiero domaga się spowiedzi. Praktyka prawna zarówno sądów świeckich jak i tradycja prawna Kościoła katolickiego określają wiek dziecka, które może podlegać sądowym karom na około 13-14 lat. Spowiedź jest rozumiana w teologii katolickiej jako sąd, w którym dokonuje się proces ustalenia winy (rachunek sumienia), rozpatrzenie sprawy przez organ kościelny (wysłuchanie spowiedzi) oraz wyrok (rozgrzeszenie). Stawianie tak małych dzieci przed sąd (i to sąd Boży) jest niewypowiedzianym okrucieństwem.

Ośmioletnie dzieci mają więc pełne prawo do komunii świętej bez spowiedzi. Taka praktyka jest stosowana i akceptowana w wielu krajach katolickich. Czas skończyć z ukrytą przemocą, powiedzieć „nie” nieludzkiej praktyce.

Także duchowni powinni dojrzeć do zrozumienia problemu i podjąć odpowiedzialność za to, co robią. To prawda, że wczesne uwarunkowanie osadzone na lęku instynktu samozachowawczego, ułatwia im pracę przyciągania i wiązania z Kościołem młodzieży i dorosłych. Wystarczy odpowiednio odwoływać się do osadzonego głęboko lęku i uwalniać od niego – zawsze na chwilę – w cyklicznej praktyce spowiedzi. Dawać wytchnienie umęczonym poprzez głoszenie Bożej miłości, który kocha nawet nas brudnych i złych. Organizować grupy oazowe, młodzieżowe, duszpasterstwa akademickie, kółka różańcowe, neokatechumenalne inicjacje oparte na podobnym schemacie (jestem brudny a dzięki dotknięciu Chrystusa jestem czysty), dające wytchnienie, łagodzące niepokój organiczny, pozwalające doznawać – niekiedy po raz pierwszy raz w życiu – tak zwanej miłości Bożej. Ten rodzaj kompulsywnego warunkowania jest jednak niemoralny (a więc jest grzechem), krzywdzeniem bezbronnych.

Jakie jest więc rozwiązanie? Jestem przekonany, że o wiele słuszniej byłoby i bardziej zgodnie z normami kościelnej tradycji prawnej, teologicznej i antropologicznej, by pierwsza komunia święta, a lepiej jeszcze chrzest i pierwsza komunia (bez spowiedzi!) oraz wszystkie przygotowania do nich (katechezy) odbywały się najwcześniej w wieku kilkunastu lat (a więc w okresie gimnazjum). Dopiero wtedy bowiem możliwe jest jakieś rozumienie sakramentów zgodne z chrześcijańską doktryną, a nie tylko bajkowo-magiczną wyobraźnią dzieci. Wymagający dopowiedzenia problem spowiedzi osób dorastających i dorosłych to temat na tyle obszerny, że konieczne jest ujęcie go w odrębnej analizie.