• Sepsa może rozwinąć się w przebiegu zakażenia u każdego człowieka
• Na ogół pojawiają się gorączka, przyspieszenie tętna i oddechu, zaburzenia orientacji i świadomości. W dalszym etapie dochodzi do zaburzeń oddychania, wybroczyn na skórze, ograniczenia oddawania moczu, żółtaczki, uporczywego spadku ciśnienia krwi. Wtedy sepsa staje się bezpośrednim zagrożeniem życia
• Bardzo ważne jest szybkie rozpoznanie i wdrożenie leczenia
• W tym roku WOŚP zbiera pieniądze na zakup sprzętu, który pomoże w szybkiej diagnostyce i leczeniu sepsy

Sepsa - czym jest?

Sepsa to reakcja organizmu na zakażenie, prowadząca do zaburzeń czynności podstawowych narządów. Dochodzi do niej, gdy organizm nie potrafi szybko i sprawnie opanować rozwoju zakażenia. Prowadzi to do uszkodzenia tkanek i organów.

Sepsa powoduje wystąpienie zespołu objawów o różnym nasileniu, od gorączki i przyspieszenia tętna po spadek ciśnienia krwi i zagrożenie życia.

Lekarze rozpoznają sepsę zwykle wtedy, gdy w przebiegu zakażenia stan pacjenta pogarsza się i wymaga zwiększonej opieki.

Andrzej Jacyna, ordynator Oddziału Anestezjologii i Intensywnej Terapii w Szpitalu Zachodnim w Grodzisku Mazowieckim, b. prezes NFZ, wyjaśnia w rozmowie z naTemat.pl, że to bardzo groźna choroba, która postępuje niezwykle szybko.

– W kilka godzin może doprowadzić do zgonu. Stąd wymagana jest bardzo szybka reakcja już na poziomie lekarza POZ, a później na poziomie lekarza SOR, a ciężkie stany lądują na oddziałach intensywnej terapii – tłumaczy.

– Czy musimy bać się sepsy? Tak, bo to bezpośrednie zagrożenie życia i tutaj czas gra decydującą rolę – przestrzega Jacyna.

Kto jest najbardziej narażony na zachorowanie?

Sepsa może rozwinąć się w przebiegu zakażenia u każdego człowieka.

Jednak o zwiększonym ryzyku można mówić u noworodków oraz dzieci, osób w podeszłym wieku, wszystkich osób z osłabionym układem odpornościowym z powodu schorzeń lub przyjmowanych leków, u osób ze schorzeniami przewlekłymi jak cukrzyca, schorzenia nerek i wątroby czy choroba nowotworowa.

Ze zwiększonym ryzykiem sepsy trzeba liczyć się też w przebiegu ciężkich urazów i oparzeń.

Jakie są kliniczne objawy sepsy?

Objawy sepsy nie są specyficzne, stąd trudność jej wczesnego rozpoznania.

Na ogół pojawiają się gorączka, przyspieszenie tętna i oddechu, zaburzenia orientacji i świadomości.

W dalszym rozwoju procesu septycznego dochodzi do zaburzeń oddychania, wybroczyn na skórze, ograniczenia oddawania moczu, żółtaczki, uporczywego spadku ciśnienia krwi. Wtedy sepsa staje się bezpośrednim zagrożeniem życia.

Najczęściej w Polsce rozpoznanie to stawiane jest przy przyjęciu do OIT lub w trakcie leczenia w tym oddziale.

Jak obecnie leczy się sepsę?

Dla przeżycia chorego, u którego wystąpiła sepsa, kluczowe jest jak najszybsze rozpoznanie i włączenie właściwego leczenia - optymalnie w ciągu pierwszej godziny. Z badań wynika - jak podaje WOŚP - że opóźnienie o każdą godzinę rozpoznania sepsy i podania skutecznego antybiotyku zwiększa ryzyko zgonu o 8 proc. 

Metody leczenia ciężkiej sepsy dzielą się na postępowanie przyczynowe i objawowe.

Postępowanie przyczynowe – jak czytamy na stronie PokonacSepse.pl – "to jak najszybsze usunięcie źródła zakażenia (jeśli jest to możliwe) oraz podanie leków działających przeciw potencjalnej przyczynie zakażenia (antybiotyków), w ciągu jednej godziny od rozpoznania objawów sepsy, właściwie dobranych i w odpowiednim dawkowaniu".

Z kolei postępowanie objawowe polega na stabilizacji czynności układu krążenia. To m.in. podawanie płynów, leków podwyższających ciśnienie krwi, poprawiających czynność serca, a także wspomaganie czynności innych narządów w zależności od potrzeb, np. leczenie respiratorem (wentylacja mechaniczna), leczenie nerkozastępcze czy stabilizacja funkcji układu krzepnięcia.

Leczenie ciężkiej sepsy najczęściej prowadzone jest na oddziale intensywnej terapii (OIT). To te oddziały i anestezjolodzy są wyspecjalizowani w leczeniu sepsy.

Pacjent na OIT z powodu sepsy może spędzić nawet kilka tygodni, przy czym na pobycie w OIT leczenie się nie kończy. W wielu przypadkach u pacjentów z sepsą konieczna jest rehabilitacja wskutek uszkodzenia narządów.

Potrzebne wsparcie

Zdaniem Andrzeja Jacyny tegoroczny cel zbiórki WOŚP jest bardzo istotny, bo jeżeli chodzi o sepsę, to mamy jeszcze trochę do zrobienia w Polsce.

Jak mówi, wiele procedur związanych z diagnozowaniem i leczeniem sepsy wymaga specjalistycznego sprzętu. Pomoc w wyposażeniu szpitali i oddziałów jest niezbędna, bo nie wszystkie dysponują odpowiednim sprzętem lub ten, który posiadają, nadaje się już do wymiany.

– Ten rodzaj zagrożenia życia jest bardzo konkretny i każda pomoc jest cenna – podkreśla.

Rejestr a jakość leczenia

Jednocześnie Andrzej Jacyna zwraca uwagę, że nie chodzi tylko o sprzęt. Aby poprawić leczenie sepsy, w Polsce niezbędny jest też centralny krajowy rejestr, pozwalający kontrolować to zjawisko w sposób statystyczny. Chodzi o możliwość porównywania wyników leczenia poszczególnych szpitali czy oddziałów intensywnej terapii.

– To pozwoliłoby na ocenę tego, co się dzieje w Polsce, bo dzisiaj praktycznie nie ma żadnych pełnych danych na ten temat. Liczby są niedoszacowane – mówi nam Andrzej Jacyna.

Dodaje, że rejestr mógłby służyć też ocenie zastosowanych sposobów leczenia i jego efektów. Istnieją wytyczne, jak powinno się leczyć sepsę, jednak brakuje elementu kontroli, jak to wszystko w praktyce działa, czyli właśnie rejestru. – Ocena jakości leczenia jest niezbędna – przekonuje anestezjolog.

– Jak będziemy mieli w rejestrze wyniki od wszystkich szpitali i oddziałów, to jednocześnie pojawi się możliwość wyłapania jednostki, która ma odbiegające wyniki i sprawdzenia tego, czy wszystkie procedury są tam przestrzegane – wyjaśnia ekspert.

Jak podaje WOŚP, w Polsce, ze względu na brak krajowego rejestru, nie istnieją wiarygodne dane na temat zapadalności na sepsę, co znacznie utrudnia działania mające na celu jej zapobieganie i zwalczanie.

Z danych Narodowego Funduszu Zdrowia analizowanych przez NIK wynika, że liczba dorosłych hospitalizowanych w Polsce z powodu sepsy wynosi około 20 tys. rocznie, jednak wartość ta na pewno jest niedoszacowana. 

"Wyniki badań punktowych prowadzonych w akredytowanych oddziałach intensywnej terapii w latach 2012-2013 wskazują, że liczba przypadków sepsy wynosiła co najmniej 50 tys. rocznie, a współczynnik umieralności wyższy niż umieralność z powodu nowotworów układu oddechowego czy zawału serca" - wskazuje Fundacja.

Finał WOŚP i sepsa w roli głównej

31. Finał WOŚP zagra 29 stycznia 2023 roku pod hasłem: Chcemy wygrać z sepsą! Gramy dla wszystkich - małych i dużych!

WOŚP chce wyposażyć szpitale w urządzenia pozwalające na przyspieszenie diagnostyki zakażeń - umożliwi to lepszą terapię sepsy poprzez szybsze wdrożenie celowanego i skutecznego leczenia antybiotykami. 

W ramach 31. Finału WOŚP planuje kupić: 

• urządzenia do identyfikacji mikroorganizmów metodą spektrometrii masowej typu Maldi TOF
• analizatory do diagnostyki molekularnej typu multiplex PCR do identyfikacji mikroorganizmów wraz z oznaczeniem lekooporności
• analizatory do wykrywania produktów amplifikacji bakterii, grzybów oraz określania mechanizmów oporności z zastosowaniem technologii rezonansu magnetycznego
• zautomatyzowane systemy posiewów próbek mikrobiologicznych
• systemy do automatycznego oznaczania lekowrażliwości metodą mikrorozcieńczeń
• komory laminarne do laboratoriów mikrobiologicznych

Jurek Owsiak zachęca do udziału w finale WOŚP, aby "rozprawić się z sepsą", bo jak przekonuje to choroba, która może dotyczyć nas wszystkich. Zapowiada, że za pieniądze z tegorocznej zbiórki wyposażonych zostanie 80 laboratoriów.

naTemat.pl gra razem z WOŚP! W ramach tegorocznej edycji wystawiliśmy kilka aukcji. Zagrajcie z nami!

• Udział w biegu Runmageddon razem z redakcją naTemat.pl
• Włoska kolacja z Jackiem Pałasińskim w restauracji San Lorenzo
• Film o twoim mieście, który pokażemy w naTemat.pl
• Wydrukowane i oprawione zdjęcia z Czarnobyla autorstwa Maćka Stanika
• Niepowtarzalna okazja. Przeprowadź wywiad z Zofią Zborowską-Wroną