Za leczenie pacjenta chorego na raka można utrzymać poradnię onkologiczną. "Musimy się zastanowić, czy nas na to stać"

Dr Jerzy Gryglewicz: Zwiększająca się liczba chorych na raka jest rzeczą naturalną. W Polsce ludzie żyją coraz dłużej, a wiek jest jednym z czynników ryzyka zwiększających występowania raka. Faktem jest, że zamykane są u nas placówki leczenia onkologicznego, ale też powstaje bardzo dużo nowych zarówno publicznych, jak i prywatnych. Obecnie w środowisku onkologów trwa dyskusja na temat stworzenia jedynie ośrodków wysoko wyspecjalizowanych z kompleksową opieką.

Teraz zdarza się, że pacjent z chorobą nowotworową leczy się w trzech różnych ośrodkach, leczenie nie jest synchronizowane, pacjenci zamiast płynnie kontynuować leczenie w drugiej placówce, muszą tam czekać w kolejkach. Poza tym niektóre ośrodki są kilkaset kilometrów od miejsca zamieszkania. Pomysłem jest stworzenie ośrodków specjalizujących się w konkretnych typach raka np. raku piersi, prostaty – pacjenci mieliby tam specjalistyczne leczenie w jednym miejscu. Nie ma wątpliwości, że taka terapia byłaby bardziej skuteczna.

Ponad 80 tys. z 130-150 tys. nowych chorych na raka umiera. Dlaczego?

Onkolodzy zgodnie twierdzą, że powodem dużej śmiertelności osób chorych na raka w Polsce jest zbyt późne jego wykrycie. W zdecydowanej większości przypadków rak wcześnie wykryty może być skutecznie wyleczony. Polacy nie korzystają masowo z badań profilaktycznych, nawet tych bezpłatnych finansowanych przez NFZ, dlatego śmiertelność jest u nas większa niż w innych krajach.

Kolejki są bardzo różne w różnych ośrodkach. W tych renomowanych zawsze będą bardzo długie, ale w nieco mniejszych placówkach sytuacja jest dużo lepsza. Według mnie najlepszym rozwiązaniem dla naszego systemu opieki zdrowotnej byłoby zapewnienie warunków do utworzenia w każdym powiecie poradni onkologicznej. Zmniejszyłoby to dla pacjentów bariery związane z odległością i zmniejszyłoby znacząco kolejki.

Jak pan ocenia stan polskiej onkologii?

Odpowiedź jest bardziej złożona. Po pierwsze, w ostatnich latach powstało stosunkowo dużo ośrodków onkologicznych, dzięki temu zwiększyła się dostępność leczenia. Po drugie, zwiększyła się również liczba lekarzy onkologów dzięki dofinansowaniu kształcenia przyszłych onkologów z środków UE w ramach programu Kapitał Ludzki. Po trzecie, problem raka jest w Polsce traktowany jako problem narodowy i dlatego rozwój onkologii finansowany jest jako jedyna dziedzina medycyny z dodatkowych środków budżetowych w ramach Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych.
Dzięki temu programowi mamy między innymi najbardziej nowoczesny sprzęt w Europie do leczenia chorób nowotworowych.

Bardzo ważną rolę w naszym systemie zdrowia spełnia Agencja Oceny Technologii Medycznych. To ona ocenia, czy w przypadku konkretnego pacjenta, przy konkretnym koszcie leczenia opłaca się je włączyć. Czy jest sens finansowania tego leczenia ze środków publicznych. Często zdarza się, że jakiś lek jest skuteczny, ale producent proponuje taką cenę, że Agencja co prawda rekomenduje ten lek, ale z zastrzeżeniem, że producent musiałby obniżyć cenę. Czasem się to niestety nie udaje.

Brakuje pieniędzy, czy te które są przeznaczone na onkologię są źle rozdysponowane?

Zawsze i w każdej dziedzinie zdrowia brakuje pieniędzy, dlatego Agencja ocenia czy na dane leczenie w danym przypadku nas stać. Najnowsze technologie z czasem stają się tańsze i bardziej dostępne. Ale i tak musimy za każdym razem odpowiadać sobie na pytanie, czy na każde leczenie rzeczywiście możemy sobie pozwolić. Na przykład za leczenie jednego drogiego pacjenta można przez rok utrzymać poradnię onkologiczną. Musimy to sobie uświadomić. To trudne decyzje, bo dotyczą człowieka, ale trzeba je podejmować z punktu widzenia zdrowia publicznego.

Nigdzie nie ma dobrze działającego systemu zdrowotnego. W innych krajach też są nowotwory i ludzie też umierają.

Ale umieralność jest mniejsza niż w Polsce.

Na szczęście świadomość społeczna się nieco zmieniła. Kiedyś rak był wstydliwą chorobą, wiele publicznych osób przełamało tabu. Bardzo istotną rolę w tym procesie odegrał były Minister Zdrowia Profesor Zbigniew Religa, również znany z mediów. Dzięki nim przestaliśmy traktować osoby chorujące na raka jako gorsze, zaczynamy o tym rozmawiać i coraz częściej do naszej świadomości dociera fakt, że tak naprawdę każdy jest w grupie ryzyka. Czy to spowoduje, że będziemy się częściej badać? Efekty zobaczymy na przestrzeni najbliższych lat.

Ile rocznie kosztuje państwo leczenie chorych na raka?

Niedawno czasopismo medyczne ''Służba Zdrowia'' na podstawie ankiet opublikowało analizę kosztów, które ponoszą pacjentki z rakiem piersi. Wynik był dla mnie zaskoczeniem, bo niektóre wydatki nie przyszły mi wcześniej do głowy. To nie tylko koszty czysto medyczne: prywatne wizyty, rehabilitacja, nierefundowane leki, alternatywne metody, ale również koszty niemedyczne: zmiana diety, która jest droższa, nowa odzież konieczna z uwagi na utratę wagi, koszty związane z dojazdami do miejsca leczenia – nawet 300 km, itd.

W których regionach pacjenci mają najtrudniejszy dostęp do leczenia?

Tak i jest to możliwe. Tego typu decyzje podejmowane są przez prezesa NFZ – jest jeden warunek: nie możne zapewnić tej metody leczenia na terenie Polski. To świadczenie musi być merytorycznie uzasadnione i dać szansę powrotu do zdrowia. Takich pozytywnych opinii jest wydawanych około 200 rocznie. W większości dotyczy to onkologicznego leczenia operacyjnego, którego w Polsce nie mamy np.: okulistycznego, wewnątrz-czaszkowego, kardiologicznego. Natomiast ramach chemioterapii niestandardowej można sprowadzić leki do Polski.

Może warto szukać inspiracji w krajach, które sobie lepiej radzą na tym polu?