"Wydajemy może promil tego, co przesyłają nam ludzie". O tym, jak Polacy próbują zostać pisarzami

Siłę przebicia. Rynek literacki jest trudny, zarówno w Polsce, jak i za granicą. Autorów jest wielu, jeszcze więcej maszynopisów. Pisarz potrzebuje osoby, która potrafi nawigować między nim a wydawnictwem. W Polsce wciąż mamy z tym duży problem. Autorom wydaje się, że sami są w stanie zdziałać więcej. Zaliczki są niskie, wolą działać na własną rękę. Nie wiedzą, że mając agenta, nawet po odliczeniu jego prowizji (czasami nawet 20 proc. – red), zarobią dużo więcej. Doskonale zdają sobie z tego sprawę autorzy w krajach anglosaskich, gdzie instytucja agenta ma wieloletnią tradycję.

Ich rynek literacki ma znacznie dłuższą tradycję. My tworzymy naszą dopiero od 25 lat i wciąż mamy wiele do nadrobienia. Na to nakładają się różnice w kulturze czytelniczej, kulturze pisania. W Polsce wciąż jej nie ma. Powstają różne inicjatywy, których celem jest zachęcanie Polaków do czytania. Nikt ich jednak specjalnie nie wspiera.

W krajach anglosaskich wydawcy nie przyjmują maszynopisów, jeśli autor nie ma agenta. Pisarzom dziękują i polecają go znaleźć. To w ich interesie. Dostają tekst już po pierwszej selekcji, dopracowany. Dzięki temu lepsze są relacje wydawca-autor, bo wszystkie trudne kwestie, omawiane są z agentem, a nie bezpośrednio z pisarzem.

Agent to nie przyjaciel. Nie chodzi przecież o klepanie się po plecach. Przede wszystkim musi to być osoba, do której pisarz ma zaufanie, co do której jest pewien, że wie, co robi. Oczywiście, to nigdy nie jest łatwe. Na Zachodzie literaci wielokrotnie zmieniają agencje, bo coś im nie pasuje. Tylko, że tam wybór jest ogromny i w końcu trafia się na właściwą osobę. Może być też tak, że z czasem staje się ona przyjacielem, ale głównym celem agenta jest to, żeby tekst trafił do najlepszego wydawcy i potem świetnie poradził sobie na rynku.

A większość z nich zajmuje się głównie autorami zagranicznymi. Jednak nasza agencja cały czas szuka ciekawych autorów krajowych.

Podobnie jak wydawnictwa jesteśmy zalewani tekstami. Jednak przez 10 lat mojej pracy w branży, nie trafiłam jeszcze na taki, który od ręki byłby gotowy do przekazania dalej.

Pisarz musi nie tylko dużo pisać, ale jeszcze więcej czytać. Bez tego nigdy nie będzie dobry. U nas jest z tym słabo. Nawet jeśli ktoś ma pomysł, z reguły jest mocno niedopracowany. Staram się tłumaczyć autorom, że nie zajmiemy się tym tekstem, ale może kolejnym tak. Po prostu trzeba czytać, czytać, czytać. I jak najwięcej, pracować nad warsztatem. W Polsce nie ma instytucji, które pomagałaby go ćwiczyć.

Ich poziom pozostawia wiele do życzenia. W Stanach Zjednoczonych czy w Wielkiej Brytanii praktycznie każdy autor ma za sobą kurs czy nawet dyplom z kreatywnego pisania. U nas nieprędko tak będzie.

Nasza polityka jest taka, że odpisujemy na każdy przysłany tekst. Nie krytykujemy, nie wytykamy błędów. Jeśli tekst odrzucamy, odpowiadamy uprzejmie, że nie zdecydujemy się na współpracę.

Podejrzewam, że w skali całego rynku, to może promil.

Tak, ale to niewiele w porównaniu z tym, ile ludzie piszą. Oczywiście, to świetnie, że ruszyliśmy do pisania, ale wiadomo, że nie wszyscy tymi autorami zostaną. Ale czemu nie? Może dzięki temu pojawi się jakaś perełka?

Tak jest wszędzie, nie tylko w Polsce. Owszem, książka musi być dobra – w literackim lub w komercyjnym sensie – ale wydanie nie zależy tylko od jakości tekstu. Ważne są też promocja, kontakty z mediami i zaangażowanie wydawcy. Wszyscy chcą, żeby wyszło im jak najlepiej, ale nie wolno przejmować się, że w tym momencie nie wypaliło. Jak nie ta książka, to kolejna. Jeżeli autor ma talent i chce pisać, to ma szansę kiedyś zaistnieć.

Hollywood lubi podkolorować rzeczywistość. Tutaj maluję ją na nowo. Życie autorów w Anglii czy Stanach jest trudne. Poza tą pierwszą 20-ką, która dobrze zarabia, pozostali, nawet bestsellerowi autorzy, mają etat na uniwersytecie i pisują do różnych czasopism. Życie z pisania książek jest zarezerwowane dla wąskiej grupy.

Książek nie piszę się dla pieniędzy, tylko z pasji.

My dajemy autorowi to, czego nie ma, czyli kontakty w świecie wydawniczymi. Współpracujemy ze wszystkimi – dużymi, małymi, akademickimi, specjalistycznymi, ale też tymi popularnymi. Dodatkowo my jesteśmy oddziałem międzynarodowej agencji z Paryża. Dzięki temu łatwiej nam promować polskich autorów za granicą. Mamy możliwość sprzedawania praw do ich książek wydawnictwom na całym świecie.

W sprzedaży praw do książek nie ma niczego romantycznego. Książka to produkt jak każdy inny. Siłą agenta jest sieć jego kontaktów w świecie, w którym wszystko opiera się na wzajemnym zaufaniu.

Nie traktować agenta jako ostatniej deski ratunku. To podstawowy i najczęściej popełniany błąd. Jeśli wyślemy tekst do wszystkich wydawnictw i nikt nie zareaguje, a dopiero później wysyłamy go do agencji, odbieramy sobie szansę na mocny start.