Jan Żyliński, arystokrata, który wyzwał Farage'a na pojedynek. „Mam swoje polskie obowiązki”

Jestem sławny?

Wie Pan, wielu z nich znałem. Niektórzy pracowali nawet na zmywaku. To, o czym teraz mówimy, że nasi rodacy wyjeżdżają do Wielkiej Brytanii do najgorszej pracy, nie jest niczym nowym.

No cóż, dużo nas ostatnio tu przyjechało. Gdyby do Polski przyjechało milion Anglików, który nie praktycznie nie znaliby naszego języka, jak byśmy zareagowali? Jak Polacy reagują na obecność Ukraińców? Podobnie. To się dzieje w każdym narodzie, w każdym państwie, w przypadku napływu tzw. obcego elementu. Sporo czasu potrzeba, aż przybysze nauczą się języka, kultury, obyczajowości, słowem: zintegrują się.

Tak jak było w moim przypadku. I nagle przyjechał następny milion. Poza tym, zawsze jest problem podskórny. Mimo że mówię płynnie po angielsku, chodziłem do jednej z najlepszych szkół w kraju, zawsze czułem „szklany sufit”. Że nigdy nie będę należał do tzw. establishmentu.

Właśnie ten fakt uczulił mnie na to, że Anglicy nie dopuszczają nas do różnych spraw. Mój ojciec, Andrzej Żyliński, był prawnikiem gen. Andersa, moja babcia znała wszystkich w „polskim Londynie”, czy to generałów Hallera, Bora-Komorowskiego, czy też ministrów rządu londyńskiego. Jednym z moim przyszywanych wujków był gen. Odzierzyński – polski premier na Emigracji. Jednym z moich znanych sąsiadów był gen. Rayski, przedwojenny dowódca lotnictwa.

Jak babcia robiła imieniny, to prawie każdy facet, który przyszedł, był albo generałem, albo politykiem, albo hrabią. Babcia miała bardzo wysoką pozycję społeczną, więc jak się spóźnił taki generał, to dostał ochrzan. To był świat, w którym wyrosłem – tak naprawdę wychowałem się w przemyconej do Anglii Polsce przedwojennej. Tu była „mała Polska”, tu był rząd i Wódz Naczelny. Tu była nasza niepodległość.

Może nie dojdzie do pojedynku, ale to jest dopiero początek. On nie wie, co go czeka. Oczywiście nic groźnego, niech nikt nie pomyśli, że wymachuję szabelką i mam jakieś niecne zamiary. Ale ująłem się.

To nie jest słowo, którego często używam, choć przyznam, że ciągle "żyję" w przedwojennej Polsce. Ale tradycyjną, polską treść trzeba osadzić w XXI wieku. Musi być wyrażana współczesnym językiem. Słowo „honor” jest więc trochę staroświeckie, trąci myszką. Ale powiem za Romanem Dmowskim: „mam swoje polskie obowiązki”.

Mało tego, historia mnie kręci, uwielbiam ją; zresztą jestem historykiem z wykształcenia. Teraz, pomimo tego całego zamieszania medialnego, choć niezwykle ciężko pracuję, mam trzy razy więcej energii niż zazwyczaj. Nareszcie mogę na swój sposób robić to, co mój ojciec zrobił pod Kałuszynem w 1939 roku.

Znowu wrócę do uroczystości odsłonięcia pomnika. Podeszła do mnie wtedy dziennikarka, tzw. lewicowa, i powiedziała, że to co robię, to właśnie nowy patriotyzm. Normalnie pomniki czy historia to tematyka dla prawicy. Stąd zdziwienie, ale i radość. Udało mi się, robię coś, co ludzi łączy, a nie dzieli. Może dlatego, że jestem człowiekiem z zewnątrz, niezwiązanym z żadną partią, z własną kasą.

Walczę za Polskę ciągle. Jestem pacyfistą, ale wiem, że czasami trzeba się bić. Nie szukam wojny, ale niekiedy samoobrona jest potrzebna. To, co robi Putin, jest paradoksalnie bardzo dobre dla Polski, bo w ciągu 20 lat ta Rosja, którą teraz mamy, po prostu runie. I stanie się co najwyżej średnim państwem azjatycko-europejskim. Związek Sowiecki rozpadł się. To, co robi Putin, także w końcu weźmie w łeb.

Tak, na pewno. „Pożyczyłem” nawet od niego motto: „dla własnej przyjemności, a durniom na złość”. Mnie strasznie kręci fakt, że mogę coś fajnego zrobić dla Polski. A że niektórych to denerwuję, to już ich problem.

Był oficerem rezerwy. Gdy nastąpiła mobilizacja dołączył do 11. Pułku Ułanów Legionowych. Był porucznikiem, zastępcą dowódcy szwadronu. Przez 24 godziny nie było jego przełożonego, akurat tego dnia przyszła komenda z góry: „kawaleria naprzód!”. On to zinterpretował – źle czy dobrze – jako rozkaz do szarży. I ruszyli, trwało to pięć minut. To była prawdziwa ułańska szarżą, jedna z 19 zwycięskich polskich szarż we wrześniu 1939 roku. Wszystkie były zwycięskie.

Wyjechał z Polski i przez Rumunię oraz Francję dotarł do Wielkiej Brytanii. Służył w brytyjskim wojsku, potem dołączył do 2 Korpusu gen. Andersa i walczył pod Monte Cassino. Po wojnie wrócił do Londynu, notyfikował się z prawa. Był prawnikiem gen. Andersa właśnie. Zmarł bardzo młodo, miał 48 lat. Miałem wtedy 6 lat, więc w ogóle go nie pamiętam. Był bardzo skromnym człowiekiem, nie opowiadał o szarży nawet swojej żonie. Dowiedziałem się o jego wyczynach dopiero 5 lat temu z internetu.

W Kałuszynie, na zapleczu pomnika, powstanie restauracja Złotego Ułana, która zostanie urządzona z wykorzystaniem eksponatów kawaleryjskich. Zwiedzający będą mogli łyknąć trochę przedwojennego nastroju.

Mam też koncepcję uczczenia 100. rocznicy Bitwy Warszawskiej 1920 roku. Planuję wzniesienie Łuku Triumfalnego w Warszawie w stylu klasycystycznym. Żadnej nowoczesności. Zwykli ludzie tego nie rozumieją, a klasyka nigdy nie wychodzi z mody. Na szczycie Łuku będzie 10-metrowy posąg Józefa Piłsudskiego, wskazującego na wschód. Żeby przypomnieć Polakom ich dokonania, bo my mamy w Polsce kompleksy.

Janek. Po imieniu. Jest XXI wiek.