Hollywoodzkie wytwornie wywodzą się z Polski. Milczymy, bo to niewygodne

Historia Hollywood to prawdziwy amerykański sen. Pierwsi filmowcy mieli zapał, otwarty umysł i parę dolarów. Wielkie pieniądze miały dopiero nadejść. W tych historiach jest pewien wątek, o którym zazwyczaj milczymy. To polskie korzenie słynnych producentów. A właściwie polsko-żydowskie. Bez nich może nigdy nie emocjonowalibyśmy się szpiegowskim kunsztem Jamesa Bonda czy urodą Grety Garbo.

Warszawski lew
Kto nie zna lwa ryczącego przy "wejściówce" filmów ze stajni MGM ten chyba nie był w kinie. Metro-Goldwyn-Mayer to jedna z najbardziej znanych wytwórni filmowych. W najlepszych latach dla MGM pracowali Clark Gable, Greta Garbo, Jean Harlow, James Stewart, Buster Keaton, Laurel i Hardy (Flip i Flap) czy Elvis Presley. Jednym z założycieli giganta filmowego był Szmul Gelbfisz.

Szmul, przyszły krezus, urodził się w 1879 roku w Warszawie jako najstarszy z szóstki dzieci niespecjalnie bogatego handlarza meblami. Po śmierci ojca, Szmul nie widział dla siebie miejsca w zarządzanej przez carat Warszawie. Bez grosza przy duszy, pieszo udał się do Niemiec, by stamtąd udać się statkiem do Birmigham. Tam był pomagierem w sklepie kowalskim, dorabiał też na drobnych oszustwach oraz żebraniu. Wielka Brytania nie dawała wielkich perspektyw niewykształconemu Żydowi z Polski.

W 1896 roku przez Kanadę wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. Nie zajmował się jednak filmem czy nawet kulturą. Sprzedawał rękawiczki i tandetną biżuterię. W 1913, żonaty już Szmul, a właściwie teraz Samuel Goldwyn ( w Anglii był Samuelem Goldfishem) razem ze szwagrem Jesse Laskym zajęli się produkcją filmów. Pierwszą produkcją był The Squaw Men, przez wielu krytyków uważany za pierwszy western. Później nastąpiła fuzja z inną firmą -Adolph Zaukor’s Famous Players. Samuel wytrzymał w niej tylko kilka miesięcy.
Nie wiedział jednak, że i jego była spółka okaże się sukcesem - przekształcona została w znane Paramount Pictures.

Pan od Bonda
Metro Goldwyn Meyer to spółka... podwójnie polsko-żydowska. Louis Meyer urodził się bowiem w rodzinie żydowskiej w okolicach Mińska Mazowieckiego. O jego historii wiemy niewiele, wiadomo np., że 1927 r. należał do grona założycieli Amerykańskiej Akademii Filmowej przyznającej Oscary.

Warner Bros. czy bracia Wonsal?
"Co jest doktorku" to powiedzenie królika Bugsa wciąż bawi kolejne pokolenia. Mało kto jednak wie, że bracia Warner wywodzą się z Polski. Historia nie byłaby możliwa bez konia, zegarka oraz – niestety – antysemityzmu.

Wkrótce bracia uznali, że kino to opłacalny biznes, ale prawdziwym królem życia jest ten, który filmy produkuje. Po problemach sprzętowych – Edison chciał części zysków za to, że pracowali na jego sprzęcie – rozpoczęli nagrywanie w Kalifornii. Tam ciężko było ich wyśledzić agentom Edisona. W 1918 roku nagrali pierwszy film i pieniądze zarobione na nim przeznaczyli na zakup studia w Hollywood.

Tym, co wypchnęło do przodu kino braci, były filmy dźwiękowe, przez krytyków często krytykowane. W 1925 roku za pomocą systemu Vitaphone rozpoczęto nagrywanie w dźwięku. Technologia kosztowała 7 milionów ówczesnych dolarów (przy uwzględnieniu inflacji i poziomu cen byłoby to około 150 mln dol). Tylu pieniędzy Warnerowie nie mieli i musieli się mocno zapożyczyć. Jak przyznali potem, nie do końca wierząc w kino dźwiękowe. Zmusiła ich jednak sytuacja w firmie, która nie do końca szła po ich myśli. Uważano ówcześnie, ze dźwięk to obniżenie artyzmu kina. Warnerowie nagrali Don Juana i... kąpali się w pieniądzach, bowiem dźwięk okazał się strzałem w 10. Od tego czasu Warner Bros. piął się w górę, a bracia stali się bogaczami. Najmłodszy z założycieli, Izaak, zmarł 9 września 1978 roku, kończąc epopeję, której początków można szukać w złotym zegarku polskiego Żyda. Nie mógł marzyć nawet, że wytwórnia nagra Matrix w technologii komputerowej.