Kaczyński jak Orbán – co, według węgierskiego scenariusza, zamierza jeszcze zrobić prezes PiS

W sferze finansowej Orbán podporządkował sobie szefa tamtejszego Narodowego Banku i odpowiednik naszej Komisji Nadzoru Finansowego (jak już pisałem eksperci potwierdzają, że podobne plany względem KNF ma Kaczyński).

Węgierski premier zmienił prawo tak, aby umożliwiało mu zwiększenie deficytu budżetowego, jednak warto zauważyć, że za jego rządów (od 2010 roku) dług publiczny znacząco się zmniejszył. Podobnie jak u nas, rząd naszych sąsiadów postawił na politykę prorodzinną, zwiększając różne świadczenia w tym zakresie (jakkolwiek w ich przypadku była to kontynuacja zmian wprowadzanych przez poprzedników).

Mimo to, według danych statystycznych, 40 proc. Węgrów żyje w ubóstwie. Jedną z głównych tego przyczyn jest bardzo wysoki VAT, który tradycyjnie uderza najmocniej właśnie w biednych (w przypadku mięsa jest to aż 27 proc.). U naszych sąsiadów został też wprowadzony podatek bankowy, który przyniósł efekty prawdopodobnie dalekie od zamierzonych. Banki przeniosły cały ciężar nowej daniny publicznej na klientów. Odbiło się to na przykład na rocznej opłacie za karty, kosztach wypłat z bankomatów, a także przelewów bankowych.

W kwestii przemian systemowych najodważniejszym ruchem, jaki wykonał Orbán jest zmiana ordynacji wyborczej (rzecz, o której coraz częściej mówi się w kontekście zakusów PiS-u). Zmieniono pod tym kątem także geografię okręgów wyborczych na taką, która promuje tę partię. Fidesz w ostatnich latach radykalizuje się. Jest to związane z chęcią przejęcia elektoratu skrajnie prawicowego Jobbiku(na naszym rodzimym podwórku można porównać to z ludźmi którzy głosowali na Kukiz'15. Wielu z nich kieruje się bardziej swoimi emocjami i gniewem, a nie stricte określonymi poglądami). Jego wyborcy należą do tzw. przepływowych, nie mają zbyt sprecyzowanych poglądów i łatwo ich przejąć.

Istnieje jednak także i inna przyczyna radykalizacji – są nią ataki z zewnątrz kraju instytucji, którym nie podobają się rządy silnej ręki wprowadzone przez Orbána. Jednak w ocenie rodzimych komentatorów, nikt na poważnie, łącznie z rządzącymi, nie traktuje pomysłu wyjścia z Unii Europejskiej. Pogróżki tego rodzaju są jedynie kwestią retoryki.

Co ciekawe Orbán co tydzień w piątek rano ma wystąpienie w mediach publicznych, które następnie omawiają je przez cały dzień, zasypując tym widza. W naszym przypadku można to już teraz odnieść do jednego z punktów pakietu demokratycznego, który zakłada comiesięczne wystąpienia premier przed parlamentem (coś na kształt regularnego „małego expose”).

Bardzo ciekawą instytucją jest koordynator zajmujący się treścią publicznych komunikatów prawie wszystkich ministerstw. Jest on powszechnie przez Węgrów nazywany ministrem propagandy. Antala Rogána pełniącego tę funkcję porównuje się do Goebbelsa.

Ten obraz mediów interesująco uzupełnia prof. Rafał Chwedoruk, politolog Uniwersytetu Warszawskiego. Wskazuje on, że Orbán poszedł na wojnę z nieżyczliwymi mu prywatnymi mediami. Kaczyński jednak ma jego zdaniem zbyt małe poparcie społeczne, by móc zdecydować się na tego typu niebezpieczny konflikt. Potyczka taka nie da się bowiem sprowadzić do pojedynczej bitwy. Jest zazwyczaj kilkuletnim procesem, bardzo ryzykownym, gdyż zwykle angażuje on społeczeństwo dużo bardziej niż dość abstrakcyjna dla wielu osób sprawa Trybunału Konstytucyjnego.

Jeśli zwrócić uwagę na kwestię uchodźców, to wydaje się, że odpowiedź brzmi "tak". Ekspert z UW zauważa, że węgierski rząd obrał tutaj trzecią drogę – pomiędzy daleko posuniętą solidarnością a całkowitym odwróceniem się od imigrantów. W Polsce Beata Szydło deklaruje pomoc materialną, przy wyraźnej niechęci do przyjmowania ich.

Jak zauważa Chwedoruk, dla Fideszu charakterystyczne jest właśnie takie ustawianie się w pozycji "pomiędzy", co jest kwestią wspominanego wcześniej połączenia pragmatyzmu z ideowością. Najlepszym dowodem na to jest fakt, że ustawodawstwu prorodzinnemu, opodatkowaniu banków i supermarketów na Węgrzech towarzyszyła zarazem polityka gospodarcza bliska liberalizmowi.