Język polski to "oswajalna bestia”; łącznie mówią w 14 językach. Poznajcie Anikó i Marlona, parę poliglotów z Gliwic

Anikó: Komunikatywnie mówię już po angielsku, polsku, hiszpańsku, w brazylijskiej odmianie portugalskiego i po francusku. Ostatnio szlifuję indonezyjski, bo szukam języków dalekich od kultury europejskiej.

Marlon: Ja posługuję się polskim, portugalskim, angielskim, hiszpańskim, niemieckim, francuskim, Esperanto, japońskim, koreańskim, arabskim z Egiptu, serbskim, węgierskim i tureckim. Oprócz tych, które wymieniłem, przeznaczam jeszcze czas na naukę innych.

Marlon: Nie mogę zaprzeczyć, że tak bywa. Do dzisiaj czasami mylimy węgierski z polskim, lub portugalski z hiszpańskim, kiedy rozmawiamy z żoną w domu. Chociaż moim zdaniem tak samo, jak można robić kilka rzeczy jednoczesne, można też władać różnymi językami. W szkole uczymy się w ciągu jednego tygodnia kilkunastu przedmiotów naraz i jakoś sobie z tym radzimy, prawda?

Anikó: Przed kilkoma laty mieszały mi się portugalski i hiszpański, i to wkurzyło mnie na tyle, że postanowiłam odłożyć jeden na później i skupić się na drugim. Gdy już doszłam do momentu, kiedy biegle mówiłam po hiszpańsku i czułam, że utrwaliłam sporo rzeczy, wzięłam się do poważnej roboty i po prostu przetłumaczyłam zbiór kilkuset hiszpańskich zdań na portugalski.

Anikó: Myślimy w języku, w którym w danej chwili mówimy. Rozmawiając z kimś po polsku, nie formułuję już zdania po węgiersku w mojej głowie, bo to zajęłoby za dużo czasu. Aby umieć myśleć w danym języku, trzeba utrwalać sobie, jak najwięcej wyrażeń i struktur gramatycznych.

Marlon: Ja myślę, że tak dużo mówię na co dzień, że najczęściej mam "nieme" sny. Oczywiście od czasu do czasu śnię coś w jakimś języku obcym, np. po polsku lub po japońsku. Już mi się zdarzyło, że śniło mi się nawet w języku, którego jeszcze nie znam, ale którego planuję kiedyś się uczyć.

Marlon: Język, którego używamy zależy od tematu, lub aktualnej potrzeby. Czasami chcemy raptem przekazać informacje dotyczące zmian w planie dnia i wybieramy polski. Dla samej zabawy posługujemy się angielskim i dla przypomnienia początku naszej znajomości wymieniamy parę słów po hiszpańsku. Kiedy jednak na przykład chcemy o czymś tajemniczym rozmawiać w miejscu publicznym, wolimy "przeskoczyć" na węgierski...

Na przykład takie słowo "gderliwy". Niedawno natknęłam się na nie w jakimś kwestionariuszu. Słyszałam wcześniej słowo "gderać", ale nie wiedziałam, że z tego tworzy się całą rodzinę słów: "gderała", "gderliwy"…

Marlon: Ja, polskiego zacząłem się uczyć jeszcze na studiach, bo umierałem z ciekawości o czym dwie Polki, moje koleżanki z roku, szepczą między sobą. Więc kupiłem podręcznik, a żeby mieć kontakt z "żywym" językiem, wyszukiwałem na portalach społecznościowych osoby o polskich imionach: Agnieszki, Asie, Kasie, Tomków, i po prostu do nich pisałem: "Cześć, jestem Marlon z Brazylii. Uczę się polskiego i chciałbym go z tobą poćwiczyć". A po dwóch latach przyjechałem tutaj i zdałem państwowy egzamin z polskiego jako języka obcego na poziomie B2.

Marlon: Jeśli chodzi o poziom trudności polszczyzny, ośmielam się kategorycznie twierdzić, że wasz język nie należy do grona najbardziej skomplikowanych na Ziemi. Mogę dokładnie wyjaśnić, dlaczego uważam język polski za całkowicie "oswajalną bestię”. Popatrz na rzeczowniki – macie ich trzy rodzaje: męski, żeński i nijaki. A w Afryce są języki, jak suahili, które różnicują wszystkie przedmioty, miejsca, osoby, zwierzęta, uczucia, pojęcia i tak dalej w kilka kategorii, które działają jak rodzaje gramatyczne. Każda kategoria ma swój zestaw przedrostków – tak, prefiksów, a nie końcówek! – i trzeba je dodawać do każdego wyrazu każdej klasy gramatycznej, towarzyszącej danemu słowu… A takich rodzajów jest w suahili dwanaście!

Albo weźmy liczbę rzeczownika. W polskim mamy pojedynczą i mnogą. A na przykład w arabskim, liczbę mnogą tworzy się za pomocą infiksów. Ponieważ arabski jest językiem, którego słowotwórstwo opiera się na trzyliterowych rdzeniach spółgłoskowych, przekształca się więc samogłoski, aby stworzyć liczbę mnogą. Jakby tego było mało, jest dziewięć modeli zmiany samogłosek, a niektóre słowa podpadają pod więcej niż jeden z nich...

Anikó: Mnie przyciągnęła polszczyzna, zatrzymali ludzie, a małżeństwo z Marlonem przekonało, że Polska to kraj naszej przyszłości. Niezależnie od siebie, postanowiliśmy przyjechać tutaj, nasza miłość rozkwitła w Gliwicach, więc nie widzimy żadnej potrzeby opuszczenia tego kraju.

Marlon: Pojechałem do Serbii kilka razy przez Węgry i zakochałem się… w kolejnym języku obcym. Węgierskiego zacząłem uczyć się więc jeszcze zanim poznałem Anikó.

Anikó: Marlon potrzebował porady od native'a. A ja zapragnęłam poznać hiszpański i ten oto Brazylijczyk zaoferował mi pomocną dłoń.

Anikó: Węgrzy też są zdania, że nasz własny język należy do najtrudniejszych na świecie! To język wyizolowany w Europie Środkowej, podczas gdy nasi sąsiedzi bez trudu się ze sobą dogadują. I dlatego jesteśmy niemal zobowiązani do nauki co najmniej jednego obcego języka.

Ale my o waszym języku myślimy w inny sposób: polski jest tym wśród języków słowiańskich, co francuski wśród romańskich. Innymi słowy, dla uszu Węgra polski jest najbardziej melodyjnym i romantycznym językiem słowiańskim. Gdy po raz pierwszy go usłyszałam, pomyślałam: nie wiem, jaki to jest język, ale brzmi jak coś pomiędzy rosyjskim a francuskim. Miałam wtedy 16 lat. Trzy lata później, zapukałam do drzwi sekretariatu wydziału polonistyki słynnej uczelni ELTE w Budapeszcie i od tego momentu polski i ja jesteśmy nieodłącznymi przyjaciółmi.

Marlon: Mnie trudności zawsze sprawiała – i dalej sprawia – wymowa. Dlatego wciąż mam akcent. Odmiana nie była aż tak trudna, ale wymagała wielu ćwiczeń.

Anikó: Węgierski ma kilkukrotnie więcej przypadków, więc ja też nie męczyłam się z nią zbytnio. Myślę, że największe były bariery komunikacyjne, kiedy trzeba było powiedzieć coś publicznie po polsku.

Marlon: Jeśli chodzi o mówienie, to zdołamy opanować języki azjatyckie bardzo szybko. Ze względu na ich uproszczoną gramatykę, mniej czasu nam zajmuje ich nauka. Często nie różnicują czasów gramatycznych, prawie w ogóle nie odmieniają się, nie posiadają ani rodzaju ani podziału na liczbę pojedynczą i mnogą, to ułatwia sprawę.

Marlon: Trzeba dobrze poznać swój styl nauki. To uczeń powinien decydować, jak to robić.

Marlon: Myślę, że problem nie polega na tym, że w szkole stosują taką a nie inną metodę nauki, ale na tym, że oczekuje się, że wszyscy uczniowie potrafią nauczyć się tego samego materiału w identyczny sposób.

Anikó: Na początku, najlepiej sobie odpuścić wszystko, czego na daną chwilę nie potrzebujemy, na przykład słowa, które nie mają nic wspólnego z naszym życiem. Ja na przykład, nie umiem jeździć na nartach, więc na pewno przeskakuję ten wyraz w rozdziale "Sporty / Czas wolny" w swoim podręczniku. Specjalnie poszukam natomiast wyrażeń, których prawdopodobnie użyję w rozmowie, jak na przykład "beczka na wino” lub "zbiór winogron”, żeby umieć rozmawiać o mojej rodzinie i jej ulubionej czynności – produkcji wina.

Marlon: Pisaliśmy o tym w książkach "Sekrety poliglotów”, "Więcej niż Słówka” i prowadzimy na ten temat szkolenia. Można skupiać się całkowicie na uczeniu się zdań w pewnym kontekście, o czym wspomina też nasz kolega Konrad Jerzak vel Dobosz w książce "Sekrety poliglotów”. Podsuwam też pomysł, aby jak najprędzej zacząć nagrywać siebie podczas nauki. Warto to robić na dwa sposoby – mechanicznie, trzymając przed sobą zeszyt z napisanymi przez nas własnoręcznie zdaniami. Czytamy je, starając się mówić jak najbardziej naturalnie.

Drugi sposób, to mówienie spontaniczne, na dowolny temat. Można na przykład wyobrazić sobie, że z kimś rozmawiamy. Takie nagrania mogą trwać od kilku sekund do 3 minut. Nie mogą być za długie, bo po nagraniu musimy je przesłuchać, aby przeanalizować swój sposób mówienia i ocenić samego siebie.