Nie tyle sam telefon uratuje ci życie, co jedna z wielu dostępnych aplikacji mobilnych. Nie myśl, że udar mózgu to przypadłość staruszków. Nic podobnego, co prawda ryzyko wzrasta wraz z wiekiem, ale może zdarzyć się również młodemu człowiekowi. W ciągu godziny 8-10 Polaków doznaje udaru mózgu, w tym u 2-3 osób sprawcą tego udaru jest migotanie przedsionków.
Aplikacja może uchronić nas przed udarem mózgu. Fot. Jakub Orzechowski / Agencja Gazeta
Migotanie przedsionków to zaburzenie rytmu serca polegające na bardzo szybkiej, nieskoordynowanej pracy przedsionków.
Tylko nie migotanie
Migotanie przedsionków to jedna z poważniejszych współczesnych zdrowotnych epidemii. Szacuje się, że w Polsce dotyczy 600-700 tys. osób, a częstość występowania wzrasta wraz z wiekiem. Migotanie jest przyczyną 20-30 proc. udarów niedokrwiennych. Obecność migotania zwiększa ryzyko udaru średnio pięciokrotnie.
W ciągu godziny 2-3 pacjentów doznaje takiego udaru. Niestety 60 proc. z nich umrze w ciągu roku. Inne konsekwencje migotania to zwiększenie ryzyka zawału, niewydolności serca, zaburzeń poznawczych. Rozpoznanie u pacjenta migotania przedsionków jest bardzo ważne, gdyż wczesne zastosowanie leku zmniejszającego krzepliwość krwi może uchronić go przed udarem niedokrwiennym mózgu.
Telefon - narzędzie profilaktyki
Tymczasem sześciu na dziesięciu Polaków nie rozstaje się ze smart fonem. Urządzenie to może być wsparciem w profilaktyce udaru mózgu. Istnieje wiele bezpłatnych aplikacji pozwalających ocenić tętno. Organizatorzy konferencji Arythmix zwracają uwagę m.in. na Heart Rate Plus, Instant Heart Rate, Runtastic Heart Rate Monitor.
Pomiar jest prosty i szybki. Zwykle polega na ułożeniu palca na obiektywie aparatu fotograficznego i przytrzymaniu przez kilkanaście sekund. Krew, pompowana z każdym uderzeniem serca do naczyń krwionośnych, powoduje zmianę koloru palca - na tej podstawie aplikacja mierzy puls.
Urządzenie informuje o wartości pulsu, niekiedy (w zależności od programu) wyświetla wykres pracy serca i umożliwia archiwizację danych. Aplikacje dostępne są dla różnorodnych systemów operacyjnych (Android, iOS). Choć nie stanowią odpowiednika badania lekarskiego, to umożliwiają obserwowanie własnego ciała, a niepokojące symptomy mogą skłonić do konsultacji lekarskiej.
Przyczyny migotania przedsionków:
• wiek (ryzyko rośnie wraz z wiekiem)
• płeć (u mężczyzn migotanie występuje 1,5-2,5 razy częściej niż u kobiet)
• nadciśnienie tętnicze (wzrost ryzyka: 1,5-2,0-krotny)
• choroba wieńcowa (wzrost ryzyka: 1,5-3,5- krotny)
• niewydolność serca (wzrost ryzyka: 1,5-7,5-krotny)
• wada zastawki serca (wzrost ryzyka: 1,5-3.0 krotny)
Inne przyczyny to: cukrzyca (wzrost ryzyka 1,5-2,0 razy), nadczynność tarczycy, choroby płuc, otyłość (wzrost ryzyka o 45 proc. na każde 5 punktów BMI), bezdech senny (2-krotny wzrost ryzyka), przewlekła choroba nerek, nadmierne spożycie alkoholu (nawet niewielkie lub umiarkowane spożycie może zwiększać ryzyko), palenie tytoniu (zwiększa ryzyko 2-krotnie, u byłych palaczy utrzymuje się zwiększone ryzyko o 30 proc.), stosowanie niektórych leków, używanie narkotyków, uprawianie dyscyplin wytrzymałościowych, odwodnienie, bezsenność, stan zapalny, niedobór elektrolitów, zanieczyszczenie powietrza (głównie PM2,5).
Objawy migotania przedsionków
Migotanie może przebiegać w formie napadowej lub przewlekłej. Arytmii, szczególnie napadowej, towarzyszą często nasilone i przykre objawy: osłabienie i upośledzona tolerancja wysiłku, kołatanie serca, poty, omdlenie, zawroty głowy, niepokój, lęk. Objawy te mogą uniemożliwiać normalne funkcjonowanie w codziennym życiu. Napady migotania zazwyczaj nawracają. Częstość nawrotów i czas ich trwania bywa indywidualnie różny (może trwać od kilkudziesięciu sekund do wielu godzin).
Jeśli stwierdzasz u siebie wspomniane wyżej objawy, to jak zaleca kardiolog prof. dr hab. Maria Trusz-Gluza, koniecznie skontaktuj się z lekarzem, aby wyjaśnić, czy występują zaburzenia rytmu serca i jakiego typu. Zależnie od tego jak często pojawiają się objawy sugerujące migotanie, taki system monitorowania rytmu trzeba będzie zastosować. Jeśli objawy są częste, to być może wystarczy 24h rejestracja EKG metodą Holtera. Jeśli objawy są rzadkie, to potrzebne będzie ambulatoryjne 2-4 tygodniowe monitorowanie EKG.
Potrzebna pilna pomoc medyczna!
Przede wszystkim nie można lekceważyć objawów wskazujących na udar mózgu. Najczęstsze to: osłabienie siły mięśniowej kończyny górnej lub dolnej, nagła asymetria twarzy, jednostronne niedowidzenie, zaburzenia mowy. Wówczas pacjent wymaga natychmiastowej hospitalizacji, najlepiej w specjalistycznym oddziale udarowym – im szybciej tym lepiej. Przy takim podejrzeniu zaleca się przeprowadzenie prostego testu.
Oto polecenia dla pacjenta:
1. Uśmiechnij się (przy udarze wystąpi asymetria twarzy)
2. Unieś obie ręce (przy udarze jedna z nich nie będzie nadążać za drugą)
3. Powtórz proste zdanie (zaburzenia mowy - niewyraźna, bełkotliwa).
Jeśli podejrzenie się potwierdza, szybko dzwoń na numer alarmowy 112 lub 999. W międzyczasie pacjenta należy ułożyć bezpiecznie, nie podawać jedzenia ani picia.
Pilna pomoc lekarska może być także potrzebna w razie wystąpienia takich objawów, jak: omdlenie, nagła duszność, ból w klatce piersiowej. Pacjent wymaga wówczas hospitalizacji lub przynajmniej badań i obserwacji w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym lub Izbie Przyjęć szpitala. Jednak nie każdy napad migotania przedsionków wymaga interwencji szpitalnej.
Zdaniem prof. Trusz-Gluzy, przydatne będą także różne prostsze metody oceny rytmu serca, jak pomiar tętna metodą palpacyjną lub z zastosowaniem aplikacji smartfonowych. Większą wartość będzie miała ocena EKG przy użyciu odpowiednich aplikacji.
U starszych osób migotanie przedsionków może przebiegać bez odczuwalnych objawów, a właśnie u nich ryzyko udaru mózgu wtórne do migotania przedsionków jest znacznie większe. Dlatego ważne jest aktywne poszukiwanie migotania przedsionków w tej subpopulacji, aby zastosować leczenie profilaktyczne, czyli leczenie przeciwkrzepliwe.
W trakcie migotania przedsionek prawie nie kurczy się, znajdująca się w nim krew zalega, ma skłonność do tworzenia skrzepliny. Ta może uruchomić się i płynąc z prądem krwi najczęściej wędruje do naczynia mózgowego, zatyka je i powoduje niedokrwienie i martwicę fragmentu mózgu. To właśnie udar niedokrwienny mózgu jest najczęstszą konsekwencją migotania przedsionków.
Prof. Maria Trusz-Gluza