Quizy na Facebooku to "guilty pleasure". Psycholog wyjaśnia, dlaczego nie powinniśmy chwalić się wynikami

Bez względu na to, jak radzą sobie inne serwisy społecznościowe, Facebook nadal pozostaje miejscem, w którym najwyraźniej odzwierciedlają się nasze nastroje. To tam toczą się gorące dyskusje polityczno-społeczne, tam spora część użytkowników wyraża swoją solidarność z różnymi ruchami, tam też dzielimy się osobistymi refleksjami. Nie zapominajmy jednak, że Facebook to również rozrywka. Konsekwentnie powracającym trendem są quizy. Nie, nie chodzi o quizy wiedzy.

Hitem ostatnich dni jest quiz Jak wyglądałbyś jako gwiazda? Powoli popularnością dorównuje mu inny, równie atrakcyjny: Sprawdź, jak wyglądałbyś, gdybyś był przeciwnej płci. Klikasz w link (zazwyczaj wygenerowany i opublikowany przez znajomego), wyrażasz zgodę na przetworzenie twoich zdjęć oraz danych i… pyk! Strona generuje twoje zdjęcie w stylu glamour, z lekką poświatą i jakimś nieuchwytnym błyskiem w oku. Jesteś gwiazdą. Tyle z przyjemności. A jak wyglądają fakty? Gdy my zachwycamy się wynikami i z dumą dzielimy się nimi ze światem, aplikacja pobiera nasze dane. Czasem wydaje nam się, że skoro Facebook o nie nie zapytał, to być może się nimi nie interesuje. Nic z tych rzeczy. Facebook omija ten etap w sytuacji, gdy korzystamy z quizu po raz wtóry. Nie ma jednak interesu, by za każdym razem zmuszać nas do refleksji, czy na pewno chcemy się z nim dzielić np. listą swoich znajomych lub listą miejsc, w których ostatnio byliśmy. Jeśli zajrzycie w zakładkę „ustawienia”, a następnie klikniecie w „aplikacje”, przekonacie się, ile z nich skorzystało z Waszych danych. Liczba może zaskoczyć, a aplikacje… cóż, niektóre są tam od lat!

Rozrywka dla każdego
Jeszcze do niedawna z tego typu aplikacji korzystali wyłącznie najmłodsi użytkownicy Facebooka. Z czasem zaczęło się to zmieniać. Coraz częściej wynikami quizów chwalą się na swoich tablicach osoby dojrzałe, z wyższym wykształceniem, piastujące poważne stanowiska. Coś, co jeszcze do niedawna wydawało się zarezerwowane wyłącznie dla młodzieży, stało się guilty plesaure białych kołnierzyków. Skąd jednak potrzeba publicznego chwalenia się wynikami quizów?

– Ludzie wbrew pozorom lubią sami siebie zaskakiwać. Jeżeli z takiego pseudo quizu w stylu "jakim rodzajem pizzy jesteś" wyjdzie coś, co dana osoba uzna za subiektywnie pozytywną informację, to zawsze może to dalej udostępnić. Jeżeli wyjdzie coś negatywnego, to w kilka sekund można to skasować i zapomnieć – tłumaczy Jakub Kuś, psycholog i wykładowca z SWPS. – Ludzie od zawsze mieli tendencję do tego, żeby używając niekiedy bardzo dziwnych sposobów dowiedzieć się czegoś więcej o sobie. Takie quizy są więc kolejnym przykładem na to, że w internecie realizujemy potrzeby, które istniały na długo przed jego pojawieniem się. 

Wizerunkowy zgrzyt
Można dywagować nad tym, czy informacje, które pozyskujemy w ten sposób o sobie są warte udostępniania danych na swój temat. Przyjemność i zadowolenie płynące z takich quizów są jednak na tyle satysfakcjonujące, że z większą niż kiedyś  swobodą podejmujemy decyzję o publikacji wyników. Przecież wszyscy już to robią. Okazuje się, że poza wspomnianymi aspektami jest jeszcze jeden - równie istotny. Wizerunkowo nadal wypadamy niekorzystnie. – Ta sytuacja pokazuje dwa aspekty. Pierwszy, że nie do końca zdajemy sobie sprawę, iż dajemy obcym stronom czy aplikacjom dostęp do naszych danych. Publikując wyniki pokazujemy, że trochę „nie ogarniamy” – zauważa psycholog i wykładowca SWPS, Karol Jachymek.

Drugi aspekt tej sytuacji unaocznia różnice kompetencji. Tworzą się dwie grupy. Jedna to ta, która chwali się wynikami quizów (podkreślając w ten sposób swoją niekompetencję w obszarze mediów społecznościowych), druga - ta, która patrzy „z wyższością” na pierwszą grupę. – W ten sposób tworzą się pewnego rodzaju plemiona na Facebooku. Równie wyraźnie widać to w przypadku oświadczeń zastrzegających prywatność publikowanych przez nas zdjęć. Dla młodszych osób umiejętności z tego obszaru są znacznie bardziej natywne niż dla starszych – tłumaczy Jachymek.