Stworzył orkiestrę, w której grają artyści z całego świata. To jedyny taki muzyczny projekt

Lata świetlne... Taka to jest odległość. Gdy zaczynałem muzykować, grać na saksofonie, i zdałem sobie sprawę, jak trudną sprawą, a wręcz niewykonalną, jest przeniesienie się np. do Warszawy i zagranie z jakąś znaną osobą, to ogarnęło mnie przerażenie.
 
Był rok 1990, byliśmy tuż po komunizmie, miałem 16 lat. Pamiętam gorące, wiosenne, niedzielne popołudnie. Przechodziłem przez pokój rodziców i w telewizji ktoś grał na saksofonie. Zamarłem. Grom z jasnego nieba. "Mamo, Tato kupcie mi saksofon". Tata grał w młodości na saksie i akordeonie, uśmiechnął się, chyba spodobał się mu ten pomysł. Mama następnego dnia wypłaciła ostatnie oszczędności i tak oto w ciągu jednej doby zmieniło się moje życie całkowicie i niepowtarzalnie.

Co lepsze, mimo iż byłem w szkole muzycznej – grałem na skrzypcach, oboju i pianinie – to nie widziałem siebie w roli muzyka. A tu taka zmiana. Tata pokazał mi podstawy. W olsztyńskiej szkole muzycznej nie było wówczas klasy saksofonu. Z tego względu moimi jedynymi wzorcami byli mistrzowie, klasycy jazzu. Pierwszym był Jan Garbarek, kupiłem wszystkie dostępne kasety i odleciałem całkowicie. Gdy myślę o tym teraz po latach, uważam, że nic lepszego nie mogło mi się przytrafić.
 
Musiałem sam się wyszkolić, wyobrazić sobie, jak to jest grać na saksofonie. Uczyłem się więc ze słuchu i na własnych błędach. Robiłem małe kroki, choć dla mnie wtedy ogromne. Pierwszy koncert w życiu, zagrałem w olsztyńskiej "Piwnicy Zamkowej" z Tomaszem Szymusiem na pianie (teraz znany aranżer "Taniec z gwiazdami"). Zadymiona 30 metrowa kawiarenka w której wszyscy palili papierosy.

Graliśmy standardy M.Davisa. Z kolei mój pierwszy koncert przed większą publicznością miał miejsce podczas Ogólnopolskich Spotkań Zamkowych "Śpiewajmy poezję". Pierwsze moje nagrania odbyły się w olsztyńskim studio Ryszarda Szmita, z którym pracuje do dziś. 
Przyznam, że najwięcej o muzyce nauczyłem się w tamtym okresie właśnie od niego. Zawodowy gitarzysta, z ogromnym doświadczeniem koncertowym, który otworzył pierwsze profesjonalne studio na Warmii i Mazurach.

Moje pierwsze profesjonalne nagranie to był Maanam. Grałem utwór "Złote Tango". 
Następnie był zespół The Renamed, świetna niemiecko-polska formacja funk-rockowa, u nich grałem na oboju i na saksofonie.

W Katowicach studiowałem razem z Pawłem i Łukaszem Golcami, z którymi tworzyliśmy najmocniejszą wówczas sekcję dętą. Nagrywaliśmy dla większości znanych zespołów, gwiazd. Jeśli ktoś miał sukces i chciał dobrą sekcję dętą, dzwonił do nas. Uzupełnialiśmy składy najlepszych orkiestr, big bandów, projektów, nagrań. Widać nas było właściwie bez przerwy w telewizji, podczas festiwali takich jak Opole, Sopot, podczas gal, koncertów świątecznych, noworocznych. W tamtym okresie trafiłem również jako młody adept jazzu do najlepszego polskiego big bandu prowadzonego przez Wiesława Pieregorólkę, z którym dziś współorganizuję Big Collective Band (BCB nagrał ścieżkę dźwiękową do filmu "Excentrycy"). 
 
Równolegle rozwijała się moja ścieżka jazzowa. Powstał zespół Alchemik. Wygrywaliśmy wszystkie konkursy jazzowe w Polsce (1997-1998) oraz najważniejszy dla nas w Europie, w Hoeilaart pod Brukselą. To był dla mnie bardzo ważny i zaskakujący moment. Sam awans do finału konkursu (8 zespołów) był dla nas sukcesem. Byliśmy zachwyceni samą możliwością występu, nikt nie liczył na żadną nagrodę. Tym bardziej po wysłuchaniu konkurencji. Z tej radości wypiliśmy w przerwie po występie, z zespołem z Moskwy, beczkę piwa.

Nie. Pochłaniałem muzykę bezustannie, sprawdzałem się w różnych zespołach. Miałem nawet próby z bandem metalowym, jedyny powód dla którego nie chciałem z nimi występować to to, że po prostu nie było mnie słychać, nie mogłem się przebić.
 
Przez moment terminowałem w grupie reggae, ale nie pasowało mi to, nudziłem się tam. Za to od zawsze bardzo lubiłem muzykę ludową i folklor, co zaowocowało właśnie nagrodą w Hoeilaart. Alchemika oparłem na trzech elementach: klasycznym sekstecie jazzowym (trąbka, sax, puzon, piano, kontrabas, perkusja) połączonym z polską muzyką ludową i czasem bałkańskich rytmach. 
 
Moja fascynacja folklorem ze świata zaczęła się od słuchania Jana Garbarka i jego projektów z artystami z różnych kultur. To jakoś wtedy, w liceum usłyszałem ten wewnętrzny głos poszukujący orkiestry świata, w której grają najlepsi artyści z całego globu.

W World Orchestrze czyli w orkiestrze złożonej z muzyków z całego świata, którą sam stworzyłeś.
 
Gdy oglądam filmy i słucham muzyki filmowej, która jest w tle i towarzyszy akcji, to niejednokrotnie myślę: ok, gdyby tutaj nie było filmu tylko ktoś miałby siedzieć i słuchać samej orkiestry, to brakowałoby mi tego napędu, tego turbo doładowania, czyli genialnych solistów, którzy zagrają, zaimprowizują, poprowadzą tę orkiestrę jeszcze dalej. Ja uzupełniam tę lukę, tym właśnie jest World Orchestra.
 
To jest coś magicznego, bo inspirujemy się muzyką świata, a ta jest fantastyczna. Jest twórczą esencją, budulcem kultur, serum muzycznej wiedzy. World Orchestra, to przecięcie okręgów otwartej kreacji, improwizacji, jazzu, folkloru, etno i klasyki. To ten mały punkt wspólny dla tych muzycznych okręgów. Mam grupę solistów-kreatorów, którzy nie tylko improwizują, ale mają świadomość, że są współodpowiedzialni za całe dzieło, czasem tworzą tło, a czasem stoją na froncie.

W 2009 roku było już prościej, po rehabilitacji wydałem płytę "Emotronica" i poznałem moją obecną żonę. Kiedyś piliśmy wino u mnie w studio i Paulina powiedziała: puść mi te wszystkie rzeczy, których nikomu dotąd nie puszczałeś. Gdy je usłyszała, powiedziała coś bardzo istotnego: "Zostaw tę komercyjną produkcję, bo to może robić każdy. Twoja muzyka ma duszę, głębie, ogromny potencjał". Paulina mnie zmotywowała i na pewno jest współautorką naszego sukcesu.
 
Paulina od samego początku współprodukuje koncerty World Orchestry od strony techniczno-realizacyjnej. Nawet jak była w ciąży to ciągle pracowaliśmy. Cała strona graficzna i design jest efektem pracy mojej utalentowanej żony.
 
Z kolei w wigilię 2009 roku mój tata powiedział coś takiego: "Grześ za rok jest 600-lecie Bitwy pod Grunwaldem, może to jest dobra data, żebyś w końcu zrobił tę World Orchestrę?". Te słowa do mnie wystrzeliły. Jeszcze tego samego wieczora zadzwoniłem do Grzegorza Młynarskiego (Bohema Jazz Club) i  zaczęliśmy fantazjować na temat World Orchestry.
 
Pierwszy koncert miał się odbyć 10 kwietnia 2010 roku, czyli wtedy, kiedy spadł samolot w Smoleńsku. Pamiętam jak siedziałem w TVN-ie przed wywiadem i zobaczyłem tę wiadomość. Wszystko odwołano, ale każdy z artystów to zrozumiał.
 
Ustaliliśmy z organizatorem, że koncert odbędzie się półtora miesiąca później. W połowie maja 2010 roku World Orchestra zagrała pierwszy raz. W lipcu 2010 roku odbył się całkiem spory koncert w okazji 600-lecia "Bitwy Pod Grunwaldem". Z kolei pierwszy ogromny koncert World Orchestry (86 muzyków) miał miejsce na Solidarity of Arts w Gdańsku w 2011 roku. Zaprosił nas Krzysztof Materna i od razu nagraliśmy DVD.

Cała moja droga produkcyjna trwała kilkanaście, może 20 lat i dała mi wiedzę i bazę. Byłem w stanie wyprodukować właściwie każdego rodzaju koncert i miałem odwagę, żeby to robić. Jest to przecież odpowiedzialność nie tylko za muzykę, ale także za budżet i za ludzi, których zatrudniasz. Ostatnio zrobiłem Róże Gali, muzycznie produkowałem też kilkakrotnie galę podczas Festiwalu Filmów Fabularnych w Gdyni. Przed chwilą robiłem w Operze Narodowej 70-lecie Wytwórni Filmów Dokumentalnych i Fabularnych. Te wszystkie doświadczenia wykorzystuje produkując World Orchestrę. 
 
Szkołą życia był dla mnie koncert w wulkanie. Graliśmy na Cabo Verde w Afryce. Było to słodko-gorzkie doświadczenie. W dniu koncertu wszyscy lokalni partnerzy po kolei zaczęli nas naciągać, wykorzystywać. Mieliśmy wrażenie jakby się zmówili. Dodatkowa kasa za nagłośnienie, za wypożyczenie agregatu prądowego. Pasmo porażek przez cały dzień.

Mam przekonanie, że muszę podążać za moim wewnętrznym głos. To ten wewnętrzny szept podejmuje decyzje. Dam ci prosty przykład, parę lat temu byłem na rozmowach w sprawie World Orchestry w Los Angeles. Na zaproszenie Adama Gee i Tamary Gee. Dzięki nim miałem przyjemność poznać jednego z najlepszych producentów muzyki pop na świecie Waltera Afanasieffa. Akurat jak przychodziłem do niego do studia, to chwilę wcześniej wychodziła Barbara Streisand, której ostatni album produkował właśnie Walter.
 
Żona Afanasieffa schodziła po schodach i powiedziała: "O, to pana muzykę słuchaliśmy wczoraj przez cały wieczór". Byliśmy już po wydaniu pierwszej płyty World Orchestry. Walter pytał mnie o ulubionych saksofonistów, czy słuchałem Michaela Breckera, bo to był jego bliski kolega. Wiedział, że gram na duduku, więc rozmawialiśmy o tym, że może bym u niego zagrał kiedyś.
 
Gdy wróciliśmy do ich domu w L.A, to usłyszałem od Adama ważną sentencję: "Jak będziesz mieszkał w Radomiu, to będziesz grał z muzykami z Radomia, jak będziesz mieszkał w Olsztynie, będziesz grał z muzykami z Olsztyna, jak mieszkasz w Warszawie, grasz z muzykami z Warszawy. Jesteś w LA dwa dni i już poznałeś Waltera Afanasieffa, więc doradzałbym ci poświęcenie wszystkiego i przeniesienie się tutaj".
 
Finalnie nie pojechałem do Los Angeles, ale ciągle pracujemy nad wprowadzeniem World Orchestry do USA. Za dużo się wtedy działo dobrego w Europie. Rozwój World Orchestry przyspieszał. Jestem pewny swojej drogi, wiem czego chcę. Jestem Europejczykiem, jestem Polakiem i zawsze miałem w sercu polską muzykę. Bez względu na to, czy była na nią moda, czy nie. Esencją World Orchestry jest też odpowiedni dobór ludzi, którzy myślą w podobny sposób nie tylko o muzyce, ale i o świecie, otoczeniu i naszej przyszłości.

Namówiła mnie abym poprosił Ruth, żeby coś zaśpiewała dla mnie. No i poprosiłem. Kiedy zaczęła śpiewać, zamarłem. W życiu nie słyszałem tak ciekawego i wyjątkowego głosu. Podsumowałem to krótko: „będziemy wspólnie grali”.
 
Terje Isungset wsławił się w grze na instrumentach z lodu. Stworzył Ice Music Festiwal, na który przyjeżdżają ludzie z całego świata. Grałem u niego 3 lata temu i jestem pierwszym saksofonistą na świecie, który zagrał na saksofonie lodowym.
 
Kiedyś byłem na koncertach gdzieś przy kole podbiegunowym, w miejscu gdzie mieszka może 500 osób. Graliśmy w bibliotece miejskiej z niewielkim składem. Była zima. Przed koncertem podchodzi do mnie starsza pani i mówi: "Czy ty jesteś Grzech? Szłam 20 km przez śnieg, żeby usłyszeć człowieka grającego na duduku, mam nadzieję, że warto".

Wtedy pomyślałem sobie, ilu znam ludzi w Warszawie, którzy nie mają ani jednego przyjaciela. Na koniec dodała, że tylko jednej rzeczy nie przeżyła, nie znalazła drugiej połówki, ale że ona gdzieś na nią czeka. Zaśpiewała nam jeszcze piosenkę w Joik i poszła w ten śnieg.
 
Theodosiego Spassova z Bułgarii poznałem kiedy miałem 23 lata. Wygraliśmy największy festiwal w Europie i jedną z nagród był koncert w Sofii. Pamiętam, jak ten mistrz obserwował nas z boku sceny, to jest absolutny wirtuoz. Podszedł do mnie później i powiedział: "Wy Polacy macie w sobie taką werwę, coś takiego innego niż wszyscy jazzmani z zachodu".

W 2014 roku mieliśmy muzyczną zapaść. Zaproponowano mi wtedy 6 czy 7 koncertów. Doszedłem do wniosku, że skoro to się pięknie rozwija, to w takim razie nie robię już nic innego. Wszystkie te koncerty odwołano. Był taki moment, że nie mieliśmy żadnych pieniędzy. Biegałem po domu i wygrzebałem z kieszeni grosze. Uzbieraliśmy z żoną 5 zł.
 
Dzięki temu wprowadziłem do życia backup, plan na stałe. Teraz zawsze mam kilka opcji. Wróciłem do grania mniejszych koncertów. Stworzyłem projekt alter ego World Orchestry. Mały, mobilny, skupiony na szczegółach i pojedynczych solistach.
 
Tak powstała płyta i zespół "One World", z którym koncertuje najczęściej. Kolejnym krokiem są moje "Silent Concerts" – koncerty solo na słuchawkach. Tylko saksofon, efekty, pogłosy, loopery, dźwięki kamieni, patyków i różnych metalowych przedmiotów. Gram tylko dla 16 osób. To bardzo kameralne i osobiste wydarzenie. Jest jeszcze rozwijający się klub Six Seasons i kilka naszych festiwali.

Koronawirus zmusił nas do przeformatowania i zredefiniowania wszystkiego. To twardy reset rzeczywistości, koniec znanego nam świata. Jeszcze tego nie widzimy, ale nie mam żadnej wątpliwości, że tak właśnie jest. Jest to również szansa na sprawdzian relacji, przyjaźni, cierpliwości i człowieczeństwa. To sprawdzian dla artystów, dlatego od razu wystartowaliśmy ze stroną na Facebooku @sztukawczasachzarazy, na której transmitujemy koncerty on-line.
 
World Orchestra ma swoją drogę i mam wierzę, że jest słuszna. Jest multireligijna i apolityczna. Przyjęliśmy taką postawę celowo i z szacunku do siebie, bo w ramach orkiestry mamy ludzi o wszystkich przekonaniach. Często rozmawiamy, o co tak naprawdę w tym wszystkim chodzi, co jest dla nas najważniejsze.

Tak, na pewno w momencie kryzysu wiele razy pomogło mi słuchanie tego, co zrobiliśmy. Przypominam sobie te momenty ze studia, z koncertów, i zdaję sobie sprawę, jak ogromną energię musieliśmy z siebie wydobyć, żeby to zadziałało i jak fajną ma to teraz wartość. Najbardziej liczy się dla mnie to, że mamy w World Orchestrze artystów, którzy w tym samym momencie poświęcili te bardzo cenne minuty, które mamy na ziemi, na to, żebyśmy zrobili coś wspólnie.
 
Oprócz muzyków, niezwykle inspirujący są nasi słuchacze z którymi często rozmawiam. Jestem znany z otwartości na ludzi. Jest mi łatwiej o tyle, że mamy własny festiwal "Wschód Piękna" na Warmii (24-26 lip 2020), czasem robimy ekspedycje takie jak na Cabo Verde, do Bashkirii czy Toskanii. Nasza publiczność podąża za nami.
 
Kolejnym miejscem gdzie poznaję mnóstwo ciekawych ludzi i mam kontakt z publicznością jest klub Six Seasons na Wilanowie, któremu patronuje World Orchestra. Ostatnie miesiące poświęciłem na jego wypromowanie.

Six Seasons ma dwa kierunku, pokazujemy naszych solistów, ale otwieramy się też na innych artystów nie związanych z moim projektem. Mamy nadzieję, że przetrwamy te trudne chwile.
Możecie nas zobaczyć on-line na FB: @sztukawczasachzarazy.