Walka z globalną pandemią wirusa to w 2020 roku temat numer jeden. Nic dziwnego więc, że tegoroczny Nobel z medycyny powędrował do wirusologów. Choć ich prace były poświęcone nieco innemu patogenowi niż ten, który powoduje COVID (mimo że należy do tej samej rodziny i podobnie jak SARS-CoV-2 jest RNA-wirusem), to jednak ich znaczenie dla ludzkości jest bezcenne. Harvey J. Alter, Michael Houghton oraz Charles M. Rice zostali nagrodzeni za przełomowe odkrycie, dzięki któremu "po raz pierwszy w historii wirusowe zapalenie wątroby typu C może być wyleczone".
REKLAMA
— Odkrycia laureatów ujawniły przyczyny pozostałych przypadków przewlekłego zapalenia wątroby i umożliwiły przeprowadzanie testów krwi oraz zastosowanie nowych leków, które uratowały życie milionów ludzi — tłumaczono w uzasadnieniu przyznania tegorocznego nobla z medycyny.
Decydujący wkład w walkę z wirusowym zapaleniem wątroby, powodującym marskość i raka wątroby poniósł Harvey J. Alter, Michael Houghton i Charles M. Rice, których prace badawcze doprowadziły do identyfikacji nowego wirusa przenoszonego przez krew i powodującego zapalenie wątroby typu C.
Nagroda Nobla z medycyny 2020: za co nagrodzono naukowców?
Zapalenie wątroby spowodowane jest głównie infekcjami wirusowymi (choć przyczyniać się do niego może m.in. nadużywanie alkoholu, różnego rodzaju toksyny środowiskowe oraz choroby autoimmunologiczne).Już w latach 40. XX wieku było wiadomo, że istnieją dwa główne typy zakaźnego zapalenia wątroby.
Pierwsza, zwana wirusowym zapaleniem wątroby typu A, przenoszona jest przez zanieczyszczoną wodę lub żywność i generalnie ma niewielki długoterminowy wpływ na pacjenta.
Drugi rodzaj jest przenoszony przez krew i płyny ustrojowe i stanowi znacznie poważniejsze zagrożenie, ponieważ może prowadzić do marskości i raka wątroby, który może podstępnie rozwijać się po cichu w organizmie przez wiele lat nie dając żadnych objawów zanim doprowadzi do poważnych komplikacji.
W latach 60. Baruch Blumberg rozpoznał wirusa wywołującego żółtaczkę typu B, który od wirusa typu A różni się m.in. drogą transmisji (za co przyznano mu Nagrodę Nobla w 1976 roku).
W tym czasie jeden z tegorocznych noblistów — Harvey J. Alter z amerykańskiego National Institutes of Health — rozpoczął badanie występowania zapalenia wątroby u pacjentów, którzy otrzymali transfuzję krwi, a potem podobnym zagadnieniem zajęli się jego młodsi koledzy.
Obecnie wiemy, że wirus wywołujący zapalenie wątroby typu A przenosi się drogą pokarmową, zaś typ B i C — przez krew. Jednak zanim przyszli nobliści w 1989 roku odkryli, na czym polega ten mechanizm, ludzie powszechnie zakażali się podczas transfuzji krwi (tajemnicza choroba stała się znana jako zapalenie wątroby typu „nie-A, nie-B”).
Rewolucyjne ustalenia badaczy nagrodzonych w tym roku Nagrodą Nobla z medycyny doprowadziły do powstania testów diagnostycznych identyfikujących konkretne wirusy oraz opracowania nowych leków, dzięki którym można skutecznie wyleczyć WZW typu C.
Choroba ta przez długie lata może rozwijać się w organizmie nie dając żadnych objawów (zakażony może w tym czasie infekować innych ludzi, a wirus stopniowo doprowadza do wyniszczenia wątroby).
— Ten wirus był i nadal jest plagą, która dotknęła miliony ludzi na całym świecie — tłumaczy profesor Thomas Perlman, sekretarz generalny Komitetu Noblowskiego.
Te typy zapalenia wątroby, które są przenoszone przez krew, cechuje wysoka śmiertelność. Powodują ponad milion zgonów rocznie na całym świecie, co czyni je globalnym problemem zdrowotnym na skalę porównywalną z zakażeniem wirusem HIV i gruźlicą.
Na WZW typu C, które jest jedną z głównych przyczyn raka wątrobowokomórkowego, może cierpieć tysiące Polaków (według niektórych szacunków minimum 200 tys.), ale niestety większość zakażonych nie ma o tym pojęcia, ponieważ choroba nawet u 80 proc. osób przebiega bezobjawowo. Rocznie nowotwór ten doprowadza do około 2 tys. zgonów w naszym kraju.
Zakażenie można wykryć poprzez regularne wykonywanie (co 2 lata) testu anty-HCV, który wykrywa obecność wirusa HCV we krwi. Jego koszt waha się od 30 do 50 zł (wyniki można potwierdzić dodatkowym badaniem HCV-DNA).
Nagroda Nobla za odkrycie, dzięki któremu można wyleczyć WZW typu C
'/%3e%3cpath%20class='cls-2'%20d='M212.89,56.37v51.7h-19V56.37H173.83v-16h59.11v16H212.89Z'%20transform='translate(0%200)'/%3e%3c/svg%3e)
Istnienie kilka typów wirusów, które mogą prowadzić do zapalenia wątroby. Wśród nich można wyróżnić 3 podstawowe: typu A, B i C (za odkrycie którego w tym roku przyznano medycznego Nobla).
⦁ HAV, czyli wirus zapalenia wątroby typu A (nazywanego "żółtaczką pokarmową"), w przypadku którego okres wylęgania wynosi od 15 do 49 dni.
⦁ HBV — wirus zapalenia wątroby typu B, czyli tzw. "żółtaczki wszczepiennej", którą można się zarazić w trakcie przetaczania krwi, zabiegów stomatologicznych, u fryzjera lub kosmetyczki, przekłuwając uszy, wykonując akupunkturę zainfekowanymi igłami lub robiąc sobie tatuaż. Szacuje się, że około 95 proc. chorych na WZW B musi do końca życia zażywać specjalne leki. W tym przypadku okres wylęgania wynosi od 28 do 160 dni.
⦁ HCV— wirus zapalenia wątroby typu C (choć zarażonym nim jest 1 na 100 Polaków, to tylko co 10. osoba zdaje sobie z tego sprawę). Okres wylęgania w tym przypadku wynosi od 15 do 160 dni, może prowadzić m.in. do marskości wątroby i raka wątrobowokomórkowego.
Dzięki odkryciu nagrodzonemu Nagrodą Nobla z Medycyny 2020 naukowcy rozróżniają obecnie jeszcze kilka innych typów wirusów, które także mogą mieć związek ze stanami zapalnymi.
⦁ HDV — wirus zapalenia wątroby typu D, zwany także wirusem delta (do infekcji dochodzi drogą pozajelitową przez zakażone igły, strzykawki, narzędzia chirurgiczne i stomatologiczne, przetaczanie zarażonej krwi, a także np. poprzez spermę lub śluz szyjkowy); zakażenie może ujawnić się od 21 do 140 dni od infekcji.
⦁ HEV — wirus zapalenia wątroby typu E, którym można zarazić się przez skażoną żywność lub wodę, a objawy infekcji mogą pojawić się od 15 do 65 dni od zakażenia.
Nobel z medycyny 2020: kim są laureaci?
⦁ 85-letni Harvey J. Alter — najstarszy z nagrodzonych w tym roku naukowców, pochodzi z Nowego Jorku. Jest dyplomowanym lekarzem specjalizującym się w chorobach wewnętrznych. W wieku 26 lat zaczął współpracę z National Institutes of Health (NIH).Choć przez kilka lat pracował także na Uniwersytecie Georgetown, to na stałe związał się z Narodowym Instytutem Zdrowia (NIH), gdzie przez większą część kariery zawodowej pracował jako starszy badacz kliniczny na Wydziale Transfuzjologii Centrum Klinicznego.
⦁ Michael Houghton — pochodzący z Wielkiej Brytanii wirusolog doktorat obronił w 1977 roku w King's College London. Od 1982 roku pracował w Chiron Corporation w Emeryville w Kalifornii, a od 2010 roku jako profesor wirusologii objął katerę badań w tej dziedzinie na University of Alberta w Kanadzie. Pełni także funkcję dyrektora Li Ka Shing Applied Virology Institute.
⦁ 68-letni Charles M. Rice pochodzi z Sacramento w stanie Kalifornia (USA). W wieku 29 lat obronił doktorat w California Institute of Technology, gdzie w latach 1981-1985 odbył także szkolenie podoktoranckie. Specjalizuje się w wirusologii.
Kiedy miał 34 lata założył grupę badawczą w Washington University School of Medicine w St Louis, a w wieku 43 lat został profesorem zwyczajnym. Od prawie dwóch dekad jest profesorem na Rockefeller University w Nowym Jorku.
W latach 2001-2018 pełnił funkcję dyrektora naukowego i wykonawczego Centre for the Study of Hepatitis C na Rockefeller University. Nadal jest związany zawodowo z tą uczelnią.
Laureaci Nagrody Nobla 2020 dostaną 10 mln koron szwedzkich (około 4,3 mln zł). To więcej niż w poprzednich latach (o około 1 mln koron). Ze względu na pandemię ceremonia wręczenia laureatom przyznanego im wyróżnienia będzie miała nieco inny charakter niż w przeszłości.
Choć wydarzenie jak zwykle odbędzie się 10 grudnia w Sztokholmie, to najprawdopodobniej będzie jedynie transmitowane online. Już wiadomo, że w tym roku nie odbędzie się uroczysta kolacja noblowska z bankietem, w której tradycyjnie uczestniczyli członkowie szwedzkiej rodziny królewskiej.
Nagroda Nobla — dowiedz się więcej:
⦁Olga Tokarczuk laureatką Literackiej Nagrody Nobla!⦁ Antynobel z ekonomii dla Polki! Sprawdziła, od czego zależy... jak często całujecie się w związkach
źródło: nobelprize.org
Nie przegap żadnej ważnej wiadomości i obserwuj nas w Google News!