Bartek Prokopowicz układa swoje życie na nowo. Zaledwie trzy miesiące po śmierci swojej żony, Magdy Prokopowicz, buduje związek z Haliną Młynkową. W szczerej rozmowie z Moniką Jaruzelską opowiedział o ostracyzmie jaki go spotyka. – Żaden człowiek przy zdrowych zmysłach nie może mówić, czy to jest dobre czy złe – ocenia psycholog Julia Wahl.
Bartek Prokopowicz zaczyna nowe życie. Ludzie bardzo krytykują jego związek z Haliną Młynkową, trzy miesiące po śmierci żony. Skąd tak silne przekonanie, że mamy prawo oceniać przeżywanie żałoby drugiego człowieka?
Julia Wahl: Żaden człowiek ani psycholog przy zdrowych zmysłach nie może mówić, czy to jest dobre czy złe. Nie znam pana Prokopowicza, nie wiem w jakiej jest sytuacji. Taka ocena jest głupia. To nieetyczne.
Ludzie jednak oceniają. Panuje ostracyzm. Większość komentujących jest oburzonych jego pozornie szybkim otrząśnięciem się po śmierci Magdy Prokopowicz. Przynajmniej tym atakującym go wydaje się, że tak właśnie jest.
Nie mają do tego prawa. Nie są w jego sytuacji i absolutnie się z takimi ocenami nie zgadzam. Z jednej strony jest ostracyzm, o którym pan mówi, a z drugiej w naszej kulturze nie ma wsparcia dla osób będących w takiej sytuacji. To dotyczy także innych tragicznych sytuacji w naszym życiu. Istnieje ogromny brak spójności w postępowaniu. Z jednej strony jest wspomniany już brak wsparcia dla tych ludzi, a z drugiej oczekiwanie, że człowiek szybko dojdzie do siebie.
Czy jest jeden uniwersalny wzór na przeżywanie żałoby?
Reakcje na żałobę są różne. Z jednej strony jest to depresja, zamknięcie się w sobie, ale czasem jest to chęć, aby jak najszybciej z tej żałoby wyjść. To forma obrony przed tym trudnym okresem, gdy odchodzi od nas bliska osoba.
Jak długo powinna trwać żałoba?
Często mówi się, że żałoba powinna trwać mniej więcej do roku. Tyle mniej więcej zajmuje "powracanie". Nie chodzi oczywiście o powrót do dawnego życia, bo to już nie możliwe. Mam na myśli przywrócenie normalnego stanu świadomości.
Dlaczego właśnie rok? Na jakiej podstawie ocenia się, ile powinna trwać żałoba? Czy naprawdę da się to określić?
To oczywiście indywidualna sprawa, ale przyjmuje się rok. Rok przyjęto na podstawie obserwacji i badań klinicznych doświadczonych terapeutów. Ja mogę się domyślać na podstawie moich doświadczeń z pacjentami. Tak naprawdę nikt nie może jednak decydować. ile ma trwać żałoba. Jako terapeuta nie mam prawa mówić pacjentom np: "czas pani żałoby już się skończył", albo "pan nie powinien jeszcze wchodzić w ten związek". Jeśli ktoś jest w chorobie, to śmierć wisi nad nim i jego otoczeniem przez jakiś czas. Już w pewnym sensie w tej żałobie jesteśmy.
Bartek Prokopowicz mówi, ze poczuł swego rodzaju ulgę po śmierci chorującej od dawna Magdy.
Tak jak w przypadku Bartka Prokopowicza, śmierć po długim okresie oczekiwania na nią jest pewną ulgą. Nikt nie jest w stanie zrozumieć takiej sytuacji. Oczekiwanie na odejście najbliższej osoby to ogromna dawka stresu. Tego nie da się porównać do terminu, który mamy w pracy na załatwienie jakiejś sprawy. To największy lęk, z jakim może spotkać się człowiek.
Czyli Bartek Prokopowicz, podobnie jak wiele innych osób, które oczekiwały na śmierć bliskiej osoby, w jakimś sensie już tę żałobę przeżył?
W jakim sensie tak. Jak ktoś próbuje to oceniać, jest na to proste, choć tak naprawdę niezwykle trudne ćwiczenie. Niech spróbuje wyobrazić sobie, że jest w takie sytuacji. Że jego ukochana osoba jest nieuleczalnie chora. Mają dwoje dzieci, które nie wiedzą za bardzo co się dzieje, ale czują, że coś jest nie tak.
To co najgorsze Bartek Prokopowicz ma już za sobą?
Tak też nie jest. On będzie żył z tym już do końca. Nie ma już tej śmierci blisko niego, bo ona nadeszła. To się już stało, ale trauma została. On żyje z tym, ale dodatkowo musi radzić sobie z zawstydzającymi go ocenami innych. To jest często widoczne w takich bardzo konserwatywnych społeczeństwach. Są duże wymagania pod względem wartości, ale nie ma wspierania tej osoby, a często nawet samej chęci zrozumienia.