"Hiacynt" to nie opowieść o akcji milicji w latach 80. Film wraca do historii "Mordercy z pikiety"

Ten strach nasilił się w Polsce po stanie wojennym. Właśnie wtedy, w latach 1985-87 trzeba było znaleźć dla niego ujście. Znaleziono. Milicja Obywatelska rozpoczęła masową akcję gromadzenia informacji o homoseksualistach i osobach, które mogłyby mieć z nimi kontakt. Zebrane materiały potocznie nazywane były "różowymi teczkami". Szacuje się, że aktów osobowych było około 11 tys.

Sam kwiat kojarzy nam się z pięknym kolorem i zapachem, filmowe kadry są jednak tego przeciwieństwem. Ten zapach – strachu, odrapanych ciasnych pomieszczeń, papierosów, wódki, krwi – "czuć" dzięki brudnym, zadymionym, przygaszonym kadrom. "Hiacynt" to w ogóle film, który obrazkami zabiera nas w mroczną krainę. Szarą, nędzną, zmizerniałą.

Zaledwie kilka scen, tych, które pokazują osoby homoseksualne w domowym zaciszu czy na imprezie, zdają się nabierać intensywniejszych barw. Na co dzień ludzie po prostu są – tacy sami w swoich szarych pulowerach, mundurach i granatowych garsonkach.

Co jeszcze wyróżnia Roberta, to szczera chęć dojścia do prawdy. Tę jego drogę, podróż, podczas której musi przedzierać się przez biurokrację, obłudę, opary dymu i absurdu, przeciwności i ograniczenia, opowiada Piotr Domalewski w "Hiacyncie". Główny bohater wędruje jednocześnie dwiema ścieżkami – wewnętrzną, wyznaczaną przez swoje stany i emocje i zewnętrzną – przez korytarze komisariatu, mieszkania, w których odbywają się homoseksualne imprezy i miejsca zbrodni.

Wszystkie ofiary umarły z powodu uduszenia, ciosów nożem lub przez skatowanie. Narzędzia zbrodni pochodziły z ich mieszkań i tam też, poza jednym przypadkiem, odnajdywano ich ciała. W latach 80. i 90. XX wieku homoseksualiści spotykali się na tzw. pikietach. Były to po prostu miejsca, w których się poznawali. W Łodzi był to dworzec Fabryczny czy plac Henryka Dąbrowskiego. To właśnie na pikietach wszystkie ofiary były widziane ostatni raz. Towarzyszył im młody mężczyzna.

Morderca miał najpewniej na imię Roman i sam był homoseksualistą (lub utrzymywał relacje homoseksualne). Świadek, który miał z nim kontakt seksualny, zmarł kilka miesięcy później na AIDS. Możliwe, że również podejrzany Roman chorował i zmarł.

Nazwa związana jest z Johnem Edgarem Hooverem – dyrektorem FBI w USA, który walczył z homoseksualizmem i prostytucją, gromadził dane o życiu seksualnym obywateli, a jednocześnie (rzekomo) przejawiał zachowania homoseksualne i transwestytyzm.

" (...) nienawidził gejów, prowadził akcje przeciwko nim, a później okazało się, że sam był homoseksualistą, który nie potrafił zaakceptować własnej seksualności. W seksuologii powstał nawet termin 'zespół Hoovera'. (...) Ludzie z zespołem Hoovera częściej chodzą na wiece niż do seksuologów lub psychiatrów" – mówił dr Maciej Klimarczyk, psychiatra i seksuolog, portalowi mp.pl.

Przeciwnie do muzyki (Wojciech Urbański), zdjęć (Piotr Sobociński Jr.) i scenografii (Jagna Janicka) – to trio buduje klimat, rozluźnia lub jeszcze zagęszcza atmosferę. Aktorsko bez wątpienia jest to film Tomasza Ziętka, który na pierwszy rzut oka nie pasuje do roli milicjanta. Aktor jednak jest niczym kameleon – w mundurze zmienia się w służbistę z wąsem, a wraz z codziennym swetrem wkłada wersję chłopaka, który zjedzie na nartach po schodach w bloku.

Na tle Ziętka gorzej wypada jego partnerka, filmowa narzeczona Ada Chlebicka (Halinka), która jest trochę tekturowa, jakby oderwana od rzeczywistości, nieprawdziwa. Na ekranie widzimy również Huberta Miłkowskiego (dobra rola Arka), Tomasza Schuchardta (niezastąpiony jako "twardy milicjant"), Marka Kalitę, Agnieszkę Suchorę, Jacka Poniedziałka czy Sebastiana Stankiewicza.