Krucza Skała to najstarsza skocznia narciarska w Polsce. Oto symbol marnowanego potencjału

Skoki narciarskie to dyscyplina, która w historii startów Biało-Czerwonych na zimowych igrzyskach olimpijskich, przyniosła najwięcej medali. Polska potęgą rywalizacji na śniegu czy lodzie nigdy nie była, ale na 22 krążki aż dziewięć przypada w udziale skoczkom.

Cztery z nich zdobył Kamil Stoch. Trzykrotnie złoty indywidualnie (dwa razy w Soczi 2014 i raz w Pjongczangu 2018) i brązowy drużynowo (2018), zanim stał się wielkim mistrzem, przecierał szlaki, jak każdy początkujący skoczek, na przeróżnych obiektach w kraju.

Jednym z nich była skocznia na Kruczej Skale w Lubawce. Dolnośląski, malowniczo położony obiekt, którego długości żywota nie jest w stanie przebić żaden inny w Polsce. Co innego to kwestia funkcjonowania, tu konkurencja typu Zakopane czy Wisła wygrywa zdecydowanie.

Stoch jako zawodnik LKS Porońca Poronin zajął tutaj nawet drugie miejsce (jego skok 20:40 na filmie). W 2003 roku późniejszy mistrz olimpijski przegrał z niejakim Janem Ciapałą z Wisły Zakopane. Losy obu panów potoczyły się zgoła odmiennie, podobnie jak w przypadku działającej wówczas i... czekającej na działanie obecnie skoczni z przeszło stuletnią historią.

Fortuna przecinał wstęgę

Skocznia w Lubawce powstała jeszcze "za Niemca", w miejscowości Ullersdorf, aktualnie polskich Ulanowicach. To dzielnica Lubawki, gdzie mieści się najstarsza skocznia w kraju. Dokładnie na północnym stoku Kruczej Skały, jednego z wzniesień w Sudetach.

Legenda głosi, że po wysadzeniu sporego kawałka skały wiosną 1924 roku gruz przydał się m.in. do wyłożenia pięciu kilometrów drogi z Lubawki do Chełmska Śląskiego. A w listopadzie przecięto wstęgę i zaczęto skakać. Skocznia była na tyle funkcjonalna, że służyła m.in. jako obiekt przygotowawczy do igrzysk olimpijskich w Garmisch-Partenkirchen w 1936 roku. Otwieranych przez samego Adolfa Hitlera.

Przebudowa w latach 80. spowodowała, że z punkt konstrukcyjny ostatecznie zakotwiczył na 85. metrze. Podobno dużą słabość do skoczni na Kruczej Skale miał sam Stanisław Marusarz, wicemistrz świata w skokach i zwycięzca plebiscytu "Przeglądu Sportowego" (oba sukcesy w 1938 roku). Jeśli dodać do tego jeszcze Wojciecha Fortunę otwierającego obiekt po renowacji w 2016 roku, to aż roi się od dużych nazwisk skoków przy "Kruczej Skale".

– Skakałem tu w 2010 roku podczas Ogólnopolskiej Olimpiady Młodzieży. To skocznia starego typu, która wymaga pielęgnacji. Zeskok na skoczni jest zaniedbany. Są duże nierówności oraz kamienie. Wszystko to sprawia, że aby przygotować taki zeskok potrzebna jest spora ilość śniegu. W obecnej sytuacji opady naturalne w takiej ilości są rzadko spotykane – wylicza Krystian Gryczuk. Jeden z ostatnich skoczków z Dolnego Śląska, który pamięta skakanie w Lubawce.

Jeśli skakać, to nie w Polsce

Jak to możliwe, że przed pięcioma laty mistrz olimpijski przecinał wstęgę, burmistrz miasta Ewa Kocemba obiecywała, że będzie dobrze, a tak naprawdę dzieje się zupełnie nic?

– Lubawka to kompletny żart. Wydano publiczne pieniądze na obiekt, który od kilku lat jest pośmiewiskiem. Przebudowano skocznię, która dla poważnych skoczków byłaby dzisiaj zagrożeniem. Dlaczego? Załóżmy, że przyjeżdża do Lubawki Ryoyu Kobayashi i skacząc z takiego profilu, ląduje gdzieś w krzakach. Bo zeskok i cała infrastruktura nie jest przygotowana na dzisiejsze realia – rozkłada ręce Michał Chmielewski.

Z jednej strony dziennikarz TVP Sport, a z drugiej – pasjonat skoków narciarskich, jeżdżący po kraju razem z grupą zakręconych nartofilów. Razem z teamem o nazwie inSJders byli również w Lubawce. Chmielewski wywodzi się zresztą z Dolnego Śląska i dobrze wie, jak bardzo marnowany jest potencjał w rodzinnym regionie.

Rzeczywiście, można być rozczarowanym. Ostatnią poważną imprezą była Ogólnopolska Olimpiada Młodzieży, we wspomnianym przez Gryczuka 2010 roku. Sześć lat później zmarł Wiesław Dygoń. Symbol skoków narciarskich w Lubawce. Człowiek-instytucja, który był fundamentem rozmów o przyszłości dyscypliny w regionie.

Z trenerem Dygoniem blisko współpracował Gryczuk. Urodzony w Kamiennej Górze jest specjalistą w kombinacji norweskiej. Był chociażby złotym medalistą mistrzostw Czech. Startując głównie u naszych sąsiadów, bo w Polsce, jak to w Polsce. Warunków do skakania poza flagowym Zakopanem czy Wisłą, próżno szukać.

– Rozpoczęcie przygody że skokami na skoczni K85 jest niemożliwe. Jest to zbyt duży obiekt na postawienie pierwszych kroków. Drugą sprawą jest istniejący klub z grupą adeptów. Niestety pozyskanie trenera na tym terenie jest dużym wyzwaniem. Na Dolnym Śląsku nie ma zbyt wielu osób z doświadczeniem na skoczni. Ja jeździłem z trenerem Dygoniem po Czechach, żebym mógł trenować. Jedynie tak mogłem robić cokolwiek związanego ze skokami. Nie każdego jednak stać na takie poświęcenie. Ale niestety, w Polsce żeby skakać, trzeba być w topie. Inaczej radzisz sobie sam, czyli najczęściej kończysz z zawodowstwem – wyjaśnia 27-letni skoczek.

– Gdyby jednak nie działania burmistrz, zamiast skoczni byłyby dzisiaj zgliszcza. Wiercono nawet studnie w celu założenia niezbędnego, sztucznego naśnieżania. Ale na czym stanęło, tego dokładnie nie wiem – dopowiada Gryczuk.

Od setki do zera

Rekordzistą skoczni w Lubawce jest Jakub Kot, który w 2010 roku skoczył 96 metrów. Co prawda dalej pofrunął siedem lat wcześniej (luty 2003) Czech Antoni Hajek, ale jego rekordu – ze względu na gościnny występ skoczków zza granicy – nie uwzględniono. A skoczył metr dalej od Kota.

Paradoksów w przypadku skoczni w Lubawce nie brakuje właściwie gdzie się nie obejrzysz. Najnowszy to dofinansowanie gminy na budowę skoczni K19 wraz z towarzyszącą infrastrukturą. Skocznia ma nosić imię trenera Dygonia i służyć miejscowemu klubowi LUKS Ski Lubawka.

W województwie historycznie można naliczyć przeszło sto skoczni narciarskich. Na Dolnym Śląsku skakano nawet we Wrocławiu. Skromną skocznię K15 zaprojektował Andrzej Teisserye, profesor Politechniki Wrocławskiej, a mieściła się na tzw. Wzgórzu Kilimandżaro w dzielnicy Zalesie.

Aktualnie w użytku na Dolnym Śląsku nie ma ani jednego miejsca do poważnego skakania. Krucza Skała wydaje się mieć najbliżej do ugoszczenia kogoś więcej, niż turystów na odremontowanej wieży sędziowskiej. Bo aktualnie to największa atrakcja skoczni.

– Dwa lata temu oraz rok temu pojawiła się inicjatywa pana Szymiczka, aby zorganizować pierwsze zawody po przebudowie. Zadeklarowałem również swoją pomoc w miarę możliwości. Niestety, warunki atmosferyczne nie dopisały, a plany legły w gruzach. Jedyną opcją więc aby realnie przygotować skocznie jest sztuczne naśnieżanie. Ja jeżdżę do Czech, jeśli czas pozwala, hobbystycznie. Inaczej się nie da, trzeba z czegoś żyć – dodaje Gryczuk.

Do czterech razy sztuka?

W 2022 roku w Lubawce hipotetycznie mogłaby się odbyć kolejna edycja OOM. A to dałoby dodatkowe środki finansowe. Ale aktualnie nie ma to szans, więc odbędzie się w czeskim Harrachovie, ok. 3,5 km od polskich Jakuszyc. "Ogólnopolska" powinna zmienić się zatem na "międzynarodową".

Dygoń nie dożył otwarcia z Fortuną, przegrywając z nowotworem. Można się zastanawiać, co by było, gdyby nadal trener związany z regionem żył i mógł realizować swoje marzenie. Z czasem razem z Gryczukiem walczyli, żeby skoki i kombinacja norweska przetrwały na Dolnym Śląsku. Plan się nie powiódł, ale to nie jest droga w jedną stronę. Pod warunkiem, że zamiast czwartego otwarcia w historii skoczni, zacznie się tam coś dziać. A najlepiej, skakać.

Trzeba bowiem pamiętać, że żelazne trio, Stoch, Żyła, Kubacki, wiecznie skakać nie będzie. A odpowiedzią na brak dawnego mistrza Adama Małysza był przecież późniejszy mistrz olimpijski.

Kolejny jednak sportowo nie wychowa się sam. A przecież od dwóch dekad niedzielny rosół w Polsce smakuje jednakowo. Rodzinnym oglądaniem tych, co fruwają nad zmrożoną bulą. Byle tego nie stracić, bo młodzi muszą mieć się w kogo zapatrywać. Nawet jeśli dzisiaj w ogólnopolskich zawodach będą skakać z konieczności w Czechach.