6 ważnych filmów o piekle Holocaustu. Rzeź, o której nie da się i nie można zapomnieć

Holokaust, nazywany także Zagładą Żydów, Shoah lub Szoa to ludobójstwo europejskich Żydów dokonane w czasie II wojny światowej przez III Rzeszę Niemiecką. Mimo tego, że od czasu rozpoczęcia masowych mordów minęło już ponad 80 lat, to nadal należy podchodzić z pamięcią, godnością i sprawiedliwością do tych makabrycznych wydarzeń. W tym pomaga kinematografia. Oto 6 filmów o piekle Holocaustu, które naprawdę wypada zobaczyć na własne oczy.

Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu — 27 stycznia

HOLOKAUST był planowym, zbiurokratyzowanym, opłacanym przez państwo procesem prześladowania i mordowania milionów Żydów (mężczyzn, kobiet i dzieci) przez nazistowski reżim i jego kolaborantów. Naziści, którzy doszli do władzy w Niemczech w styczniu 1933 r., uważali Niemców za "wyższą rasę" i chcieli stworzyć państwo "czyste rasowo". Żydów uznano za "gorszych", stanowiących zagrożenie dla tzw. niemieckiej wspólnoty rasowej.

Podczas Holokaustu celem ataków niemieckich władz były też inne grupy ze względu na ich rzekomą niższość rasową i biologiczną. Byli to Romowie, niepełnosprawni Niemcy i niektóre ludy słowiańskie (szczególnie Polacy i Rosjanie). Inne grupy prześladowano z powodów politycznych, ideologicznych i behawioralnych, w tym między innymi komunistów, socjalistów, Świadków Jehowy i homoseksualistów.

Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu został ustanowiony przez ONZ, by uczcić pamięć 6 milionów Żydów zamordowanych przez Niemców podczas II wojny światowej. Jego datę wyznaczono na 27 stycznia, rocznicę wyzwolenia przez Armię Czerwoną w 1945 roku niemieckiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau.

Trzema głównymi architektami ludobójstwa i organizatorami Holocaustu byli Heinrich Himmler, Adolf Eichmann oraz Reinhard Heydrich. Celem zbrodniczej operacji było pozbycie się wszystkich Żydów z terenów objętych niemiecką okupacją. Objęła ona zatem aż 11 milionów ludzi.

By dopracować szczegóły działania, Heydrich w 1942 roku postanowił zorganizować konferencję. Uczestniczyli w niej przedstawiciele najważniejszych centralnych instancji" i urzędów. Łącznie było to 15 wykwalifikowanych urzędników, aktywnych i w pełni oddanych nazistowskiej ideologii. O zamiarach Heydricha w książce ,"Konferencja w Wannsee. Droga do ostatecznego rozwiązania" opowiada Peter Longerich:

"Heydrichowi chodziło o to, by wykorzystać wojnę, która miała być wkrótce wygrana, do radykalnego rozwiązania kwestii żydowskiej, to znaczy, niemiecka kontrola nad kontynentem i zdobycie przestrzeni życiowej na Wschodzie z jego punktu widzenia stworzyły warunki dla rozwiązania terytorialnego - z jednoznacznie śmiertelnymi konsekwencjami. Po zwycięstwie wszyscy Żydzi Europy mieli być wywiezieni na 'Wschód' i tam uśmierceni poprzez kombinację pracy przymusowej, nieznośnych warunków życia i masowych mordów".

Filmy o Holokauście. 6 ważnych produkcji o Zagładzie Żydów

Holocaust bez wątpienia był jedną z największych zbrodni w dziejach ludzkości. Po dziś stanowi jeden z problemów historycznych i interpretacyjnych dotyczących II wojny światowej, która była czasem śmiercionośnych okrucieństw i nieludzkiego upodlenia drugiego człowieka. O tym piekle nie da się i nie można zapomnieć. Oto 6 ważnych filmów, które zwyczajnie wypada obejrzeć.

1. Chłopiec w pasiastej piżamie (2008)

"Chłopiec w pasiastej piżamie" to poruszający dramat, który rozgrywa się w czasach II wojny światowej. To historia widziana oczami chłopca o imieniu Bruno - w rolę ośmioletniego chłopca wcielił się Asa Butterfield ("Osobliwy dom Pani Peregrine", "Sex Education"). Bruno trafia na polską wieś po tym, jak jego ojciec zostaje mianowany komendantem obozu koncentracyjnego. Nowe miejsce i brak kolegów skłaniają go do poszukiwania zajęcia.

Wtedy poznaje żydowskiego chłopca, ośmioletniego Szmula, który jest więźniem obozu zagłady. Syn komendanta SS początkowo dziwi się, czemu jego rówieśnik ma takie imię. Ich przyjaźń rozkwita mimo tego, że dzieli ich drut kolczasty. Produkcja pokazuje, że linie podziału istnieją w głowach dorosłych, szerzących wojnę i nienawiść. W niewinnym świecie dzieci, które nie rozumieją takiego podejścia, nie ma na to miejsca. Film oparty jest na powieści o tym samym tytule autorstwa irlandzkiego pisarza Johna Boyne'a.

2. Mistrz (2020)

"Mistrz" w reżyserii Macieja Barczewskiego przedstawia historię pięściarza Tadeusza "Teddy’ego” Pietrzykowskiego, która rozgrywa się w początkowym okresie funkcjonowania obozu w Auschwitz. Trafia tam w pierwszym transporcie. Dostaje numer 77. Stoi w rzędzie, z innymi. Wszyscy mają równo pracować do chwili, gdy wystarczy im sił. Wyrwani ze swoich życiowych scenariuszy zaczynają pisać je na nowo. Tym razem z dnia na dzień, bo w obozie każdy dzień może być tym ostatnim.

Teddy (w tej roli Piotr Głowacki) podczas 3-letniego przebywania w Auschwitz stoczył kilkadziesiąt zwycięskich pojedynków na ringu, w których stawką było jego życie. Oprócz obozowego koszmaru film ukazuje nadzieję, pracę zespołową i wzajemną pomoc, na którą mogli liczyć współwięźniowie. Dla nich bokser stał się symbolem nadziei na przetrwanie i przezwyciężenie nazistowskiego terroru.

O metamorfozie i przygotowaniach do roli Piotr Głowacki opowiedział w rozmowie z Dianą Wawrzusiszyn w naTemat. Aktor zrzucił wówczas kilkanaście kilo. – Dowiedziałem się o tej propozycji wiosną 2018 roku. Biegać zacząłem w lipcu, a treningi we wrześniu tego samego roku. W sumie w rygorze treningowym byłem przez czternaście miesięcy (...) To był bardzo intensywny czas – wyznał.

3. Kłamstwo (2016)

Historia przedstawiona w filmie "Kłamstwo" jest oparta na prawdziwych wydarzeniach. Fabuła koncentruje się wokół procesu sądowego wytoczonego przez Davida Irvinga (Timothy Spall), który uparcie negował to, że Zagłada Żydów naprawdę się wydarzyła. "Nie sądzę, że istniała jakaś ogólna polityka Rzeszy, aby zabijać Żydów. Gdyby tak było, zostaliby zabici i nie byłoby teraz tylu milionów ocalałych" – powiedział w 1988 r., kwestionując Ostateczne Rozwiązanie.

Irving zarzucił amerykańskiej profesor historii i pisarce żydowskiego pochodzenia Deborah E. Lipstadt (w tej roli Rachel Weisz), że jego wypowiedzi zostały przez nią mylnie zinterpretowane jako zaprzeczenie Holokaustu. Poruszający dramat podkreśla istotę oraz wagę ochrony godności i pamięci o zamordowanych Żydach. Film powstał w oparciu o książkę "Denial: Holocaust History on Trial".

4. Syn Szawła (2015)

Akcja filmu "Syn Szawła" dzieje się w przeddzień buntu, do którego doszło jesienią 1944 roku w Auschwitz-Birkenau. Wydarzenia zamykają się zaś w 36 godzinach. Szaweł Auslander jest członkiem żydowskiego oddziału Sonderkommando w Auschwitz-Birkenau. W dziecięcych zwłokach, którymi ma się zająć, dostrzega podobieństwo do swojego zmarłego syna.

Pomimo niebezpieczeństwa postanawia pochować go z zachowaniem zasad obrządku żydowskiego. W obozowym piekle nie zapomina o ludzkiej moralności i wierze. Szaweł decyduje się odnaleźć rabina, który pomoże mu pochować dziecko. Film trudny, niezwykle bolesny, który jednak trzeba zobaczyć. Wrzuca widza z całą mocą w piekło Auschwitz, z którego apokaliptycznych przestrzeni nie sposób się wyrwać.

5. W ciemności (2011)

Polska, okres II wojny światowej i Polak ze Lwowa - katolik, a jednocześnie drobny przestępca i złodziej, który ma na koncie kilka pobytów w więzieniu. Leopold Socha (Robert Więckiewicz) przez ponad rok pomagał Żydom, którzy zbiegli z getta, korzystając przy tym ze sposobności łatwego zarobku. Uciekinierzy ukrywali się przed Niemcami w zatęchłych kanałach.

Z czasem między Sochą a Żydami rodzi się przyjacielska więź. Socha porzuca interesowność na cześć ratowania ich życia. Z przestępcy wykluwa się prawdziwy bohater. Warto podkreślić, że film Agnieszki Holland był nominowany do Oscara w kategorii najlepszy film nieanglojęzyczny.

6. Pianista (2002)

Chcąc nie chcąc tej pozycji nie może zabraknąć w tym zestawieniu. "Pianista" jest bowiem jednym z najbardziej znanych filmów Romana Polańskiego. Co więcej, produkcja opowiadająca o wybitnym polskim pianiście, żydowskiego pochodzenia, Władysławie Szpilmanie, który próbuje przeżyć w okupowanej Warszawie, została nagrodzona trzema Oscarami.

Obraz stolicy pogrążonej w wojennej codzienności, nasączony strachem i walką o przetrwanie. Polański zaniechał ubarwiania historii i postaci Szpilmana na siłę. Na szczególną uwagę zasługuje nie tylko oscarowa rola Adriena Brody'ego, ale także majestatyczna muzyka Wojciecha Kilara oraz zdjęcia Pawła Edelmana.

Czytaj także: