Historia wstęgi św. Jerzego

Wstęga św. Jerzego jest nierozerwalnie związana z Orderem św. Jerzego – jednym z najwyższych odznaczeń wojskowych w Rosji. Jest przyznawane żołnierzom, którzy na polu bitwy wykazali się wyjątkową odwagą i męstwem.

Order św. Jerzego został ustanowiony 26 listopada 1769 przez carycę Katarzynę II. Jego przyznawanie zniesiono w 1917 roku po wybuchu rewolucji październikowej i likwidacji Cesarstwa Rosyjskiego.

O Orderze św. Jerzego przypomniano sobie dopiero po tryumfie Rosji w II wojnie światowej. Powołano wtedy do życia Order Chwały, który do złudzenia przypominał Oder św. Jerzego - miał taką samą wstążkę i podobny krzyż. Różnica polegała przede wszystkim na nazwie. Był to przemyślany zabieg - ówczesne władze nie chciały nawiązywać do religijnej postaci.

Po rozpadzie ZSRR w 1992 roku władze Rosji potrzebowały radykalnych zmian w prowadzeniu polityki wewnętrznej. Jedną z nich było powoływanie się na wielkość i potęgę Cesarstwa Rosyjskiego. Z tego powodu Order Chwały zastąpiono Orderem św. Jerzego, a Wstęgę Gwardyjską zaczęto nazywać wstążką św. Jerzego - tak jak za czasów carskich.

Znaczenie wstęgi św. Jerzego w Rosji

Obecnie czarno-pomarańczowa wstęga jest dla Rosjan symbolem pamięci o bohaterskich przodkach. Przed Dniem Zwycięstwa upamiętniającym zakończenie II wojny światowej jest rozdawana na ulicach. Żołnierze mają ją na sobie podczas defilad wojskowych.

Wstążka św. Jerzego może być noszona jedynie na kurtce/marynarce. Nie można wpinać jej do włosów, ozdabiać nią torebki albo nosić poniżej pasa. Niewskazane jej przyklejanie wstążki do samochodów i rowerów.

Moskiewskie media propagują wstążkę św. Jerzego jako symbol patriotyzmu. Swoich starań w rozpowszechnieniu tego emblematu dokłada również prezydent Federacji Rosyjskiej Władimir Putin. Media wielokrotnie fotografowały go z czarną-pomarańczową wstążką na piersi.

Wstążka św. Jerzego jest również symbolem noszonym przez tzw. separatystów, czyli zwolenników Kremla w Ukrainie. W Polsce separatyści ze względu na noszone umundurowanie są znani jako „zieloni”, Ukraińcy nazywają ich „koloradami”.

Nazwa „kolorad” pochodzi od „koloradzkiego żuka”, czyli stonki ziemniaczanej, która ma czarno-pomarańczowy pancerz i nie da się ukryć – przypomina wstążkę św. Jerzego.

Kontrowersje związane ze wstęgą św. Jerzego

W Ukrainie wstążka św. Jerzego jest traktowana jako symbol aneksji Krymu, wojny w Donbasie i bandyckiej napaści na Ukrainę w 2022 roku. Przed wojną produkowanie lub noszenie czarno-pomarańczowych wstążek było zagrożone mandatem. Teraz kary mogą być dotkliwsze.

- Tak zwana wstążka św. Jerzego już od dawna jest symbolem rosyjskiej agresji na Ukrainę. Anton Heraszczenkodoradca szefa ukraińskiego MSW

Wstęgi św. Jerzego próbowano zakazać m.in. w Mołdawii. W 2014 roku do tamtejszego parlamentu wpłynął projekt ustawy zakazującej produkcji i noszenia rosyjskiego emblematu. W projekcie napisano, że ostatnie wydarzenia w Ukrainie jasno pokazują jakie jest rzeczywiste przeznaczenie wstążki.

W niektórych krajach wstążka św. Jerzego jest uważana za symbol rosyjskiego imperializmu. Wincuk Wiaczorka, białoruski aktywista, zwraca uwagę, że żołnierze, którzy zajęli Białoruś w ramach rozbioru Rzeczpospolitej, zostali nagrodzeni tym orderem. Order otrzymywali żołnierze wojsk rosyjskich, które siłą zajmowały kolejne kraje.

Również Gruzini uważają wstążkę św. Jerzego za symbol rosyjskiego nacjonalizmu i agresji. Rosyjscy turyści, którzy wjeżdżają na teren Gruzji, muszą wypiąć wstążki z odzieży. W przeciwnym razie nie zostaną wpuszczeni.

W ostatnim czasie w Rosji łączy się kolorystykę wstążki z symbolem "Z" znanym z czołgów i wozów opancerzonych armii napadającej na Ukrainę. W ten sposób wykorzystywano wstęgę z hasztagiem #своихнебросаем czyli "swoich nie porzucamy".