Co warto zobaczyć w Turcji?

Turcja to bardzo duży kraj (ponad dwa razy większy od Polski), który jest rozdarty między Europą i Azją. Ma też niezwykle bogatą i długą historię. Nie dziwne więc, że obok pięknej przyrody znajdziemy tam świadectwa różnorodnych tradycji, kultur i religii. Nie sposób wymienić ich wszystkich. My przedstawiamy 10 najciekawszych miejsc i rzeczy w Turcji.

1. Polska wieś Polonezköy

Na początek miejsce, gdzie... poczujecie się prawie jak w domu, czyli polska wieś Polonezköy. Założyła ją nieopodal Stambułu, po azjatyckiej stronie, w 1842 roku grupa polskich emigrantów z inicjatywy Michała Czajkowskiego. Był on mianowany na szefa jednej z emigracyjnych frakcji po Powstaniu Listopadowym przez księcia Adama Czartoryskiego, na którego cześć osadę nazwano Adampol.

W drugiej połowie XX w. miejscowość zmieniła charakter z rolniczej na typowo turystyczną. Na wójta zawsze jest wybierany Polak, a w herbie obok tureckiego półksiężyca znajduje się orzeł biały. Obecnie z ponad 300 mieszkańców jedynie ok. 100 ma polskie pochodzenie. Wciąż jednak starają się pielęgnować polski język oraz dbać o rodzime tradycje i kulturę.

Polski klimat jest tam silnie wyczuwalny, o czym świadczą np. Dom Pamięci Zofii Ryży, w którym zebrano pamiątki dotyczące historii Adampola i pierwszych polskich osadników; kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej, Dom Kultury oraz cmentarz z grobami polskich powstańców i ich potomków.

Poza tym Polonezköy oferuje np. Muzeum Pszczelarstwa i wiele restauracji z polskimi ciastami i alkoholami. Dużą atrakcją jest ponadto czerwcowy Festiwal Czereśni, na który zjeżdżają się turyści, politycy, lokalni tancerze oraz artyści z Polski. Obywają się wówczas, koncerty, recitale, wystawy i pokazy tańca ludowego.

2. Zadziwiające Pamukkale

W Turcji odnajdziemy wiele zapierających dech w piersiach naturalnych atrakcji. Należą do nich z pewnością stanowiące wizytówkę kraju, położone w południowo-zachodniej prowincji Denizli, Pamukkale, co po turecku oznacza Bawełniany Zamek.

Leżące w miejscowości o tej samej nazwie Pamukkale to naturalne wapienne tarasy na zboczu góry Cökelez wypełnione wodą termalną (o temperaturze od 30 do 55 st. Celsjusza), która od 14 tys. lat wypływa z podziemnych gorących źródeł.

Dzięki licznym związkom wapnia i dwutlenku węgla w wodzie podczas ochładzania się wytrącany jest węglan wapnia, który wcześniej uformował na zboczu góry kaskady, a teraz tworzy na obrzeżach tych niecek długie białe nacieki wyglądające niczym piękne sople lodu.

Te białe formacje leżą bezpośrednio nad miastem, a od trzech stron są otoczone zielenią, co sprawia, że wyglądają bardzo efektownie. Ważny jest jednak nie tylko aspekt wizualny. Tutejsze gorące źródła z wodami mineralnymi od dawna słyną z leczniczych właściwości i zbawiennego działania na skórę. Już w starożytności zasilały pobliskie uzdrowisko Hierapolis, a kąpieli w nich zażywała sama Kleopatra.

Teren, na którym znajdują się Pamukkale, został objęty ochroną w ramach Parku Narodowego. Z kolei od 1988 r. ten naturalny kompleks znajduje się na liście Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO.

3. Efez: perła w koronie UNESCO

Nad Morzem Egejskim, 50 km na południe od Izmiru, znajdziemy niezwykle cenne historycznie miejsce, od 2015 r. widniejące na liście UNESCO: starożytne miasto Efez. Istniało od III w. p.n.e. jako port i ośrodek handlu. Do I w. p.n.e. było jednym z największych ośrodków w Imperium Rzymskim. Z czasem zaczęło podupadać.

Ostatni mieszkańcy opuścili Efez, który był wtedy już tylko niewielką osadą, XV w. Jednak ślady mocarstwa pozostały. Prace wykopaliskowe rozpoczęto w drugiej połowie XIX w. Obecnie jest to jedno z największych stanowisk archeologicznych, a pozostałości zespołu miejskiego należą do najlepiej zachowanych.

Najważniejszym zabytkiem są ruiny Świątyni Artemidy (Artemizjon): jednego z siedmiu cudów starożytnego świata i kiedyś największego takiego kompleksu na świecie. Udało się odrestaurować monumentalną Bibliotekę Celsusa ze 114 r. n.e., która była trzecią największą (po Aleksandrii i Pergamon) biblioteką na świecie.

Będąc w Efezie, trzeba także zwiedzić też m.in. Wielki Teatr na wzgórzu Pion, który mieścił nawet do 25 tys. widzów; Domy Tarasowe w nowoczesnym stylu rzymskim należące do bogatych mieszkańców miasta; bramę Herkulesa oraz świątynię Domicjana z I w p.n.e.

4. Stambuł: miasto dwóch kontynentów

Stambuł to miasto wyjątkowe. Jako jedyny jest rozdarty pomiędzy dwa kontynenty: Europę i Azję – znajduje po obu stronach cieśniny Bosfor, która je oddziela. Leży głównie nad morzem Marmara, ale od północy ma rzut beretem do Morza Czarnego.

Założony w 660 r. p.n.e. (znany najpierw jako Bizancjum, a potem Konstantynopol) był stolicą Cesarstwa Rzymskiego, Cesarstwa Bizantyjskiego, Wielkiego Imperium Turków Osmańskich, a do 1923 r. – obecnej Turcji.

Stambuł wciąż pozostaje zdecydowanie największym miastem kraju (obszar metropolitalny zamieszkuje 15,5 mln osób) oraz centrum kulturalnym i finansowym, z bardzo bogatą ofertą. Jego długa i interesujące historia oraz niecodzienne położenie sprawiają, że stanowi mieszankę kultur i tradycji. Nie brakuje tam też kontrastów, które potrafią wywołać wiele różnych emocji.

Z pewnością jednak warto go zobaczyć. Choćby ze względu na liczne majestatyczne zabytki (głównie zlokalizowane po stronie europejskiej, w obrębie Starego Miasta), takie jak: XVII-wieczny Błękitny Meczet, XV-wieczny Pałac sułtański Topkapi z pięknymi ogrodami, Meczet Sulejmana z XVI w. czy największy symbol miasta: ogromną świątynię Hagia Sophia z bardzo burzliwą historią sięgającą IV w.

Poczuć orient będziemy mogli, odwiedzając tureckie łaźnie czy Wielki Bazar, który jest jednym z najstarszych i największych krytych targów na świecie (z 4000 sklepów z najróżniejszym asortymentem: od przypraw po alabaster i antyki). Rozrywki i nocnego życia zasmakujemy z kolei przede wszystkim w dzielnicach Beyoglu i Galata.

W mieście jest również wiele drapaczy chmur, ale też parków. Popularną atrakcją jest rejs statkiem wzdłuż mającej 32 km długości cieśniny Bosfor, skąd widać piękną panoramę europejskiej i azjatyckiej części Stambułu.

5. Kapadocja: podziemne miasta, "kominy" tufowe, wykute w skałach kościoły i domy oraz niebo zasłane balonami

Jednym ze zdecydowanie najbardziej urokliwych miejsc w Turcji jest Kapadocja. To kraina historyczna na Wyżynie Anatolijskiej w środkowej Turcji. Większość jej terenu wchodzi w skład prowincji Nevsehir.

Znakiem rozpoznawczym Kapadocji jest prawdziwie księżycowy krajobraz z dolinami i wąwozami, usłany charakterystycznymi, wyglądającymi jak z baśni, tufowymi formacjami skalnymi w kształcie kominów, grzybów i stożków, z których część sięga nawet 40 m wysokości. Uformowane zostały na przestrzeni wieków w wyniku erozji skał wulkanicznych.

W IV w. Ojcowie Kapadoccy, którzy pomogli rozwinąć chrześcijaństwo na tym obszarze, w części delikatnych formacji tufowych zaczęli wykuwać klasztory i kaplice, które od IX w. przyozdabiano dodatkowo freskami. W takich wydrążonych skałach urządzano również domy.

Co więcej, powstały i podziemne miasta: Derinkuyu i Kaymakli, połączone 9-kilometrowym tunelem. W pierwszej z miejscowości było aż 20-poziomów podziemnych korytarzy i komór (od sypialni i kuchni na górze, po spichlerze, a nawet cmentarze na dole), gdzie mieszkało w pewnym momencie aż 20 tys. osób. Z kolei w drugim mieście ludzie funkcjonowali "tylko" na czterech poziomach.

W 1985 r. na Liście Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO znalazło się mieszczące się w obecnym Parku Narodowym Göreme muzeum obejmujące niemal 360 wydrążonych w formacjach tufowych bizantyjskich kościołów z IX i XII-wiecznymi freskami.

Czytaj także: "Wymarzone wakacje? Tam, gdzie nie ma żadnych Polaków!" Czyli sposoby rodaków na spokojny urlop

Te niesamowite twory natury ukształtowane ostatecznie przez ludzi wraz z resztą magicznego okolicznego pejzażu można podziwiać także z góry, bowiem w Kapadocji drugą główną atrakcją turystyczną są właśnie loty balonem.

Kapadocja ma do zaoferowania jednak więcej. W takich miejscowościach jak Göreme, Ürgüp czy Avanos poza licznymi hotelami i restauracjami znajdziemy też muzea, targi rzemiosła, zamki, ale również kluby i dyskoteki. Nieopodal Göreme możemy przenocować z jednym ze skalnych "stożków".

6. Góra Nemrut (Nemrut Dağı) i mauzoleum Antiocha I

Góra Nemrut, nazywana w Turcji Nemrut Dagi, leży w paśmie Antytauru w południowo-wschodniej Turcji. Nie wyróżnia się wysokością, ponieważ mierzy 2134 m n.p.m., ale co roku przyciąga wielu turystów z powodu pięknych widoków z jej wierzchołka, a także ze względu na to, co się na niej znajduje.

Na szczycie góry Nemrut mieści się bowiem jeden z najważniejszych kompleksów archeologicznych związanych z kulturą epoki późnohellenistycznej: zespół świątynno-sepulkralny z 62 r. p.n.e.

Jest tam usypany 50-metrowy grobowiec króla Antiocha I z Królestwa Kommageny. Mówi się o tym, że pod nim znajduje się grób samego przywódcy, jednak na razie archeologom nie udało się do niego dotrzeć i potwierdzić tej teorii.

Wiadomo za to, że do grobowca przylegają trzy tarasy, na których umieszczono po pięć monumentalnych 8-9-metrowych rzeźb z wizerunkami Antiocha oraz bóstw panteonu persko-greckiego, np. Herkulesa, Apolla-Mitry, Zeusa-Ormuzda i Tyche. Rzeźby, prawdopodobnie z powodu trzęsienia ziemi, są poprzewracane.

Mauzoleum na szczycie góry Nemrut w 1987 roku zostało wpisane na listę UNESCO. Można się do niego dostać tylko między majem i październikiem, ponieważ zimą jest to uniemożliwione przez śnieg.

7. Patara i Myra (Demre), czyli miasta św. Mikołaja

Jeśli myślicie, że św. Mikołaj jest z Laponii, to jesteście w błędzie. Ten prawdziwy pochodził ze starożytnego miasta Patara nad Morzem Śródziemnym (obecnie terytorium południowo-zachodniej prowincji Antalya). Jednak on również słynął z tego, że pomagał i dzielił się z innymi. Uważano go za patrona dzieci.

Jest znany jako Mikołaj z Myry lub "Cudotwórca z Myry", ponieważ to w tamtym starożytnym mieście (którego pozostałości leżą nieopodal współczesnej wioski Demre, wcześniej: Kale) był od 325 r. n.e. biskupem i tam zmarł.

Sarkofag, w którym św. Mikołaj został pochowany, wciąż można oglądać w pozostałościach po kościele w Myrze. Co roku organizowane są tam także upamiętniające jego osobę spotkania z wiernymi. Wśród zabytków, które można teraz podziwiać w pobliżu Demre, są wykute w skale grobowce, tron skalny, mur obronny oraz duży teatr rzymski.

Z kolei z Patary (obecnie okolice miasta Kalkan) pozostały ruiny łuku triumfalnego z czasów Imperium Rzymskiego, termy i teatr. Tuż obok znajduje się najdłuższa w Turcji plaża (by się do niej dostać, trzeba przejść ruiny, co jest płatne). Rozciąga się na 20 km, a jej szerokość to aż 50 m.

Widoki mogą zachwycić: z sąsiedztwem wapiennych gór na północy i pól uprawnych na południu. Plaża jest rzadko odwiedzana. Jaja składają tam będące pod ochroną żółwie Loggerhead.

8. Ukryta między górami Amasya

Amasya to dość niepozorne miasto leżące w północno-centralnej Turcji, liczące ponad 90 tys. mieszkańców. Jest jednak przepięknie położone: w dolinie rzeki Yesilirmak, tuż pod masywnymi szczytami Gór Pontyjskich.

Miasto odznacza się także bardzo długą historią sięgającą III w. p.n.e. i licznymi zabytkami, takimi jak choćby wykute w skale grobowce królów Pontu (III-I w. p.n.e.), ruiny cytadeli bizantyjskiej na szczycie wzgórza, kościół z pocz. VII w. (teraz meczet Fethiye Camii) oraz z kilka meczetów spomiędzy XIII i XV w.

Jednak chyba najbardziej urokliwe są tradycyjne drewniane domy z epoki osmańskiej, które znajdują się w starej dzielnicy miasta, bezpośrednio nad wodą. Architektura w połączeniu z zacisznym położeniem i pięknymi naturalnymi widokami w tle dają niesamowity efekt.

9. Skarby Riwiery Tureckiej: Antalya i Side

Teraz przenosimy się na południowy-zachód. Antalya to największe (obszar metropolitalny liczy 2,6 mln mieszkańców) miasto tureckie nad Morzem Śródziemnym i stolica Riwiery Tureckiej.

Jest też bardzo popularnym kierunkiem turystów. Nieprzypadkowo. Poza krystalicznie czystą wodą, białymi piaszczystymi plażami i słońcem (które świeci przez blisko 300 dni w roku) ma do zaoferowania także piękne klify, zarośnięte bujną roślinnością góry i wodospady. To zachęca do aktywności na świeżym powietrzu i skorzystania z bogatej oferty sportowej.

Można też np. odwiedzić park wodny, zoo, park rozrywki, łaźnię, jeden z licznych klubów lub któreś z muzeów. Symbolem Antalyi są plantacje cytrusów. Na ich cześć nazwano organizowany w mieście od lat 60. Festiwal Filmowy "Złota Pomarańcza" stanowiący przegląd kina europejskiego i azjatyckiego. Poza nim, ma tam miejsce wiele innych imprez kulturalnych i sportowych.

Antalya wyróżnia się bogatą historią, a niektóre z jej zabytków pamiętają czasy imperium rzymskiego, szczególnie w Starej Dzielnicy: Kaleici. Można tu wymienić choćby port, mury miejskie i bramę Hadriana z II w. Są tam również Wieża Zegarowa, minaret Yivli, Złamany Minaret, wieża Hidirlik, liczne meczety i kościoły oraz plac Republiki z monumentalnym pomnikiem pierwszego prezydenta Turcji Mustafy Kemala Atatürka.

Kilkanaście kilometrów od Antalyi znajdują się pozostałości miasta Perge, które było założone w XIII w. p.n.e. Można tam podziwiać ruiny teatru z II w. p.n.e., stadion, bramę miejską z III w. p.n.e., ruiny agory, łaźni oraz odnowiony łuk triumfalny.

Inną perełką jest leżące już ok. 50 km od stolicy Riwiery Tureckiej, również nad wodą, miasteczko Side. Jego centrum rozlewa się malowniczo na niewielkim cyplu. Tak jak w Antalyi, nie brakuje tam pięknych plaż, barów, kawiarni, klubów i nowoczesnych hoteli w sąsiedztwie cennych zabytków, z których część ukryta jest między wąskimi krętymi uliczkami starówki.

Cenne są też pozostałości architektury hellenistycznej i rzymskiej z majestatyczną świątynią Apolla, teatrem i bizantyjską bazyliką na czele. Można też zwiedzić odnowione łaźnie, gdzie znajdziemy wiele posągów. Nieopodal jest ponadto rzeka Manavgat i piękne wodospady. Nadają się do wypraw na rafting czy wycieczek łodzią.

10. Ogromna twierdza Mamure Kalesi

W środkowej części tureckiego wybrzeża nad Morzem Śródziemnym, w pobliżu miasteczka Anamur, znajdują się pozostałości twierdzy Mamure Kalesi z XII w. Jest to najlepiej zachowany obiekt tego typu w całym basenie śródziemnomorskim i też jeden z największych. Pierwotnie broniono się w nim przed piratami.

Do dziś ostały się kamienne mury z 36 wieżami oraz trzy wewnętrzne dziedzińce. Na jednym z nich zbudowano meczet, gdzie wciąż są odprawiane modły. Z wieżyczek i murów można podziwiać z jednej strony morze, a z drugiej resztę twierdzy i niedalekie góry. Na pobliskiej plaży znajduje się kolonia objętych ścisłą ochroną żółwi caretta.