Orszak Trzech Króli w Gdańsku
Orszak Trzech Króli w Gdańsku fot. Łukasz Głowala / Agencja Gazeta

Zaczęło się od szkolnych jasełek, a skończyło na 400 tysiącach uczestników w ponad 90 miastach – tak w ciągu kilku lat rozwinęła się tradycja Orszaku Trzech Króli. Czy jej popularność wynika z głodu duchowych przeżyć, czy tylko z chęci uczestnictwa w "jarmarcznej rozrywce"?

REKLAMA
Wszystko zaczęło się w 2005 roku, gdy w jednej z warszawskich szkół wystawiono jasełka z udziałem uczniów. W 2008 roku przedstawienie odbyło się na deskach teatru Buffo, a rok później organizatorzy postanowili pójść o krok dalej i w niedzielę poprzedzającą Święto Trzech Króli jasełka odegrano w przestrzeni miejskiej. Ulicami warszawskiej Starówki przeszło wtedy 5000 osób. Mogły oglądać sceny walki aniołów z diabłami i spotkanie króla Heroda.
Coś z niczego w kilka lat
W ciągu trzech lat fundacji Orszak Trzech Króli z kameralnego wydarzenia, jakim początkowo były uliczne jasełka, udało się zrobić masową, ogólnopolską imprezę, w której wzięło udział kilkaset tysięcy osób.
Gazeta.pl

Pytani o świętowanie Trzech Króli na ulicach mieszkańcy Gdańska mieli podzielone opinie. - Orszak? Słyszałam o konnym, ale żeby królowie? U nas? Myślałam, że święto Trzech Króli obchodzi się w kościele, a nie na ulicy - mówi młoda gdynianka. - Mnie interesuje tylko poranna msza. Nie szłam nigdy w żadnym i mnie to nie dotyczy. Coś rok temu widziałem w telewizji - przyznaje z kolei reprezentantka starszego pokolenia. CZYTAJ WIĘCEJ


– Orszaki przeszły przez ponad 90 miast, nie tylko w Polsce – mówi Tomasz Reczko z fundacji „Dzieło Nowego Tysiąclecia” współpracującej przy organizacji obchodów święta. – Trzeba jednak pamiętać, że miejscowości, w których odbyły się marsze, było więcej. Nie wszędzie mieszkańcy wiedzieli jednak, że mogą zgłosić się do nas, aby dostać papierowe korony i śpiewniki – tłumaczy Reczko podkreślając, że widzi w nowej formie obchodów uroczystości Objawienia Pańskiego ogromny potencjał rozwoju na przyszłość.
O fundacji Orszak Trzech Króli

Fundacja „Orszak Trzech Króli” jest głównym organizatorem Orszaku Trzech Króli w Warszawie, intensywnie wspomaga również inne miasta w organizacji orszaków na swoim terenie. Jej głównym celem jest przywrócenie Święta Objawienia Pańskiego do przestrzeni publicznej oraz szerzenie wartości prorodzinnych i wspólnotowych. Fundacja zabiega o to, aby każdy Orszak miał również wymiar charytatywny – od 4 lat zebrane podczas orszaków datki trafiają do zdolnych dzieci i młodzieży ze źle sytuowanych materialnie rodzin. Orszak współpracuje w tym zakresie z Fundacją Dzieło Nowego Tysiąclecia. CZYTAJ WIĘCEJ


Czytaj też: Poseł wylicza ile kosztuje święto Trzech Króli. "Może sprezentują nowe auto biskupowi, który wyświęci orszak"
Trzeba jednak przyznać, że już dzisiaj skala przedsięwzięcia jest imponująca. Wydarzenie, które rozwinęło się ze szkolnych jasełek, spotkało się z gorącym wsparciem kościelnych hierarchów, patronował mu Bronisław Komorowski, a uczestników orszaków pozdrawiał sam Benedykt XVI. Przemarsze obudowane są także licznymi konkursami, akcjami charytatywnymi, programami edukacyjnymi i wspólnym kolędowaniem.
deon.pl

We wszystkich wspomnianych miastach uczestnikami Orszaku było wiele tysięcy dzieci, rodziców, nauczycieli, członków organizacji harcerskich i służb porządkowych. W każdym z miast, w których przeszły Orszaki, patronaty nad nimi objęli miejscowi prezydenci i burmistrzowie miast oraz biskupi danej diecezji. W organizację włączyły się lokalne stowarzyszenia i organizacje. Orszak wsparły znane postacie ze świata kultury i mediów. CZYTAJ WIĘCEJ


Skąd sukces?
– Sam jestem zaskoczony ogromnym sukcesem tej imprezy – mówi ksiądz Bogdan Bartołd, wieloletni rektor kościoła akademickiego Św. Anny w Warszawie. – Poza niewątpliwym działaniem Ducha Świętego, widzę tu przede wszystkim ogromne zaangażowanie ludzi świeckich – tłumaczy. Zauważa, że w gruncie rzeczy ciężar organizacji imprezy w niewielkim stopniu spoczywa na barkach duchownych. – To wspaniałe, rodzinne święto. Gromadzi tłumy młodych małżeństw wraz z dziećmi. Z moich rozmów z nimi wynika, że niektórzy do udziału w jasełkach przygotowują się już od września – mówi duszpasterz.
Prof. Maria Libiszowska-Żółtkowska, religioznawczyni z UW przyznaje, że nie potrafi do końca wyjaśnić gwałtownego wybuchu popularności Orszaku Trzech Króli. – Sama wciąż jeszcze zastanawiam się nad tym zjawiskiem. Dostrzegam w nim pewną formę powrotu do średniowiecznych orszaków, które znamy chociażby z dawnego malarstwa – mówi Libiszowska-Żółtkowska.
Zobacz: Duńska "wojna o choinkę": czy muzułmanie chcą zniszczyć bożonarodzeniową tradycję?
Dr Dorota Angutek, etnolog z Uniwersytetu Zielonogórskiego, również przyznaje, że fenomen imprezy pozostaje dla niej przynajmniej częściowo zagadką. Podkreśla jednak, że w samej imprezie należy doszukiwać się spotkania średniowiecznej tradycji z współczesnością: – Orszak Trzech Króli to przykład na to, jak dawny obyczaj współgra z współczesnym zjawiskiem zwanym karnawalizacją kultury. Przemarsz staje się dla nas kolejną okazją do zabawy, jest pewną formą ludycznej, jarmarcznej imprezy – mówi dr Angutek. Czy nie jest więc tak, że w gruncie rzeczy Polaków na obchody przyciąga raczej jarmarczna rozrywka, niż duchowa potrzeba?
Duchowe przeżycie, czy jarmarczna rozrywka
– Z pewnością w tym wydarzeniu nie znajdziemy wiele duchowości. Ma ono raczej poznawczy wymiar – pozwala, zwłaszcza dzieciom, wyobrazić sobie biblijne historie i zrozumieć realia tamtych czasów – ocenia prof. Maria Libiszowska-Żółtkowska. – To prawda, jest w tych obchodach sporo ekspresji, ludowości, trochę elementów swoistego “show” oraz teatru i artyzmu, ale to nie przekreśla ich duchowego wymiaru – twierdzi z kolei ks. Bartołd. Zwraca uwagę na to, że historia przedstawiona w jasełkach skłania do pewnej refleksji i dodaje, że przemarsz Trzech Króli staje się dla wielu osób okazją do włączenia się do różnorodnych katolickich wspólnot.
Tomasz Reczko argumentuje również, że dzięki ogólnopolskim jasełkom udaje się realizować akcje charytatywne, a także aktywizować lokalne społeczności: – Ta idea w mniejszych miastach łączy miejscowe wspólnoty ponad podziałami, także tymi związanymi z lokalną polityką – ocenia Reczko.
Niezależnie od tego, czy uznamy Orszak Trzech Króli za świecki “festyn”, na który idzie się tylko po to, aby zobaczyć wielbłądy, konie i scenki odgrywane przez postaci w historycznych strojach, czy też za wydarzenie przede wszystkim religijne, jedno jest pewne: popularność tej imprezy to kolejny argument na rzecz tezy, że w dzisiejszych czasach do naszej wyobraźni przemawiają obrazy, nie słowa.
– To dowód na powrót kultury obrazu, o którym od lat mówią badacze społeczni. Zamiast czytać i słuchać o Trzech Królach, wolimy ich oglądać. Można więc powiedzieć, że to wydarzenie pełni rolę Biblii w obrazkach dla dzieci – podsumowuje prof. Maria Libiszowska-Żółtkowska.