Punktualny jak Polak. Dlaczego nic nigdy nie jest w Polsce na czas

Na początek ćwiczenie zaproponowane przez psychologa. Niech każdy czytelnik odtworzy w pamięci ostatnie 24 godziny i przypomni sobie, czy w tym czasie przychodził w umówione miejsca na czas, czy wykonał telefon o ustalonej godzinie, czy zrobił to, co wcześniej zaplanował. Gdyby zsumować wyniki tego tekstu przeprowadzonego w całym społeczeństwie wniosek byłby następujący: niepunktualność to jedna z polskich przywar. Niezależnie od tego, czy jest to zwykła domowa czynność, spotkanie u znajomych czy budowa autostrady. Zawsze jakoś tak się składa, że termin zwany "na czas" okazuje się zbyt dużym wyzwaniem.

Inny przykład to niesławna autostrada A2. Tam terminy przekładano już kilkakrotnie i wciąż tak naprawdę nie wiadomo, czy najnowszy cel (jesień 2012) zostanie spełniony. Tym bardziej, że terminy terminami, ale zawsze może pojawić się przeszkoda w postaci popękanej nawierzchni. I wtedy szlag trafi nawet jesień 2012.

Takich niepunktualnych inwestycji jest w Polsce więcej. Dworce, budynki, lotniska - jeśli z terminów ukończenia wszelkich budów i remontów stworzyć coś na wzór lotniskowej tablicy odlotów (jak na zdjęciu), przy wielu pozycjach widniałby status "opóźniony".

A to status już dobrze znany pasażerom polskiej kolei. Porównanie do japońskich opóźnień na kolei idealnie obrazuje, jaka przepaść pod względem punktualności dzieli nas od najlepszych. Tam opóźnienie pociągów liczy się w sekundach. U nas na porządku dziennym jest pociąg przyjeżdżający z kilkudziesięciominutowym spóźnieniem, a od czasu do czasu zdarzają się dwu i trzygodzinne poślizgi.

Można więc po trosze uzasadnić niepunktualność wpływami kulturowymi. Swoją rolę odgrywa też charakter człowieka i to, jak reaguje na spóźnialstwo zaobserwowane u kogoś innego.Dr Beata Skowron-Mielnik, specjalistka w zakresie organizacji czasu i efektywności pracy z Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu twierdzi, że niepunktualność wyzwala pewna potrzeba rewanżu: jeśli ty jesteś niepunktualny, to ja też będę.

Często mamy też skłonność do obciążania instytucji odpowiedzialnością za opóźnienia. Trzeba jednak pamiętać, że za każdą instytucyjną opieszałością stoi konkretny człowiek. - Niezależnie od tego jakie narzędzia zarządzania zostaną podjęte, posługują się nimi ludzie, którzy mają taki a nie inny stosunek. Z punktu widzenia człowieka elastyczny stosunek do czasu to zmniejszenie stresu. Z punktu widzenia organizacji to po prostu duży kłopot - mówi Jacek Santorski, psycholog społeczny.

Najpierw jest niepunktualność przysłowiowego Kowalskiego, potem dezorganizacja pracy, a wszystko kończy się na przeszacowanych terminach. A stąd już tylko krok do postawy: co masz zrobić dziś, zrób jutro. - Szczególnie młode osoby mówią sobie: to się zrobi potem, potem się pójdzie, potem się zadzwoni. W przypadku inwestycji z kolei dominuje inne postawa: skoro są terminy, to zawsze można je przełożyć - zauważa Beata Skowron-Mielnik.

Najgorsze jest to, że nic z tym nie zamierzamy zrobić. W biznesie funkcjonuje nawet pojęcie NPR, czyli niepunktualności z premedytacją. - Na przykład kiedy mija termin spłaty odsetek zachowujemy się tak, jak w przypadku ograniczenia prędkośći. Wiemy, że ograniczenie do 60 oznacza, że można jechać 70. Z premedytacją zwlekamy więc z opłatą - stwierdza dr Leszek Malibruda, psycholog biznesu.

Biznes po polsku oznacza więc maksymalnie przeciąganie terminów zapłat. Niektóre (nawet bardzo duże firmy) zrobiły z tego sposób na życie. W internecie nie trudno ustalić, o których mowa. I nie wynika to z ich finansowych kłopotów, a jedynie z podejścia do terminów.

Słowem - w polskiej rzeczywistości niepunktualny czasem oznacza zły, ale nie zawsze. Generalnie robiąc cokolwiek, trzeba być gotowym, że nie będzie tego na czas.