Fot. Unspalsh.copm / Mathew MacQuarrie

Jeszcze kilka lat temu nielegalne papierosy zalewały polski rynek. Dzisiaj, aby kupić paczkę pochodzącą z nielegalnego źródła, trzeba się mocno postarać:  W 2022 r. udział nielegalnych papierosów w rynku tytoniowym w Polsce wyniósł 5,35 proc., co jest najniższym wynikiem w historii badań. Jeszcze w 2015 roku z przemytu pochodził niemal co piąty wypalany nad Wisłą papieros. 

REKLAMA

Zmiany zachodzące w polskiej szarej strefie notowane są co roku przez Instytut Doradztwa i Badania Rynku Almares. Badanie zlecają cztery największe na polskim rynku koncerny tytoniowe. To między innymi paczkami tych najpopularniejszych papierosów interesują się badacze: pomiary dokonywane są właśnie na podstawie analizy zużytych opakowań. 

EPS (Empty Pack Survey) polega ona na zbieraniu zużytych paczek po papierosach i weryfikacji, czy obecne są na nich polskie znaki akcyzowe. Tego rodzaju badania prowadzi się zarówno w większych, jak i mniejszych miastach. Wyniki są następnie weryfikowane o czynnik populacyjny. 

Jak wynika z analiz prowadzonych w ubiegłym roku, szara strefa systematycznie się kurczy – nawet pomimo obaw branży, jakoby wprowadzona w 2022 roku mapa akcyzowa miała ten trend spowolnić. Z tytułu wspomnianego podatku budżet państwa wzbogacił się o 25,57 mld zł. Oznacza to zwyżkę aż o 11 proc. w porównaniu z rokiem 2021 r., kiedy to do państwowej kasy wpłynęło 23,04 mld zł).

Wspomniana mapa akcyzowa to przyjęty w 2021 roku harmonogram zmian stawek podatku na akcyzowego. Zgodnie z tymi ustaleniami wzrosło między innymi minimum akcyzowe na papierosy (ze 100 do 105 proc.) oraz stawka na wyroby nowatorskie (do 100 proc.) W latach 2023-2027 podatek na wyroby tytoniowe, czyli również tytoń do palenia oraz wyroby nowatorskie, będzie rósł 10 proc. rok do roku. 

Wprowadzenie mapy akcyzowej spotkało się z mieszanymi uczuciami branży tytoniowej: 

– Sposób wprowadzenia podwyżek w mapie akcyzowej naszym zdaniem nie był optymalny. Najbardziej poszkodowaną kategorią były wkłady tytoniowe do podgrzewania, które dostały 50 proc. podwyżkę akcyzy, a papierosy 10 proc. – komentował Wojciech Niewierko, Członek Zarządu Philip Morris Polska i Kraje Bałtyckie ds. Relacji Zewnętrznych.

– Sam fakt istnienia 5-letniej mapy jest bezsprzecznie bardzo dobrym rozwiązaniem, bo gwarantuje długoterminową przewidywalność podatkową. Polska wytyczyła w ten sposób kierunek, którym potem poszły inne kraje UE. Pomaga to prowadzić biznes, kontrolować szarą strefę i zwiększać wpływy budżetowe. Równolegle jesteśmy europejskim liderem w zwalczaniu przestępczości tytoniowej, co wiąże się ze skutecznym działaniem Policji, Straży Granicznej i Krajowej Administracji Skarbowej, z którą ściśle współpracujemy nie tylko w ograniczaniu szarej strefy, lecz także w ramach Programu Współdziałania KAS – tłumaczył Niewierko. 

Zwalczanie przestępczości tytoniowej daje efekty, bo spadek udziału nielegalnych papierosów w polskim rynku idzie w parze ze wzrostem legalnej sprzedaży. W 2022 roku w Polsce sprzedano 49,39 mld sztuk legalnych papierosów. Z danych przemysłu tytoniowego wynika, że w 2021 roku była to liczba niższa niemal o 8,5 proc. (45,55 sztuk). 

Najczęściej podrabiane krajowe marki papierosów to Marlboro (Philip Morris International) oraz Rothmans (British American Tobacco). Miasta z największą liczbą paczek bez polskich znaków akcyzy to Radom (17,8 proc.), Warszawa (7,1 proc.) i Łódź (7,1 proc.).