Media lokalne, czyli "w gminie nie możemy w ogóle mówić o niezależności mediów"

Oficjalnie między lokalnymi mediami a władzą panują napięte stosunki. Ci pierwsi są oskarżani o wybiórcze informowanie o sytuacji i przekręcanie faktów. Drugim zarzuca się niedostępność i i unikanie mediów. – Ale tak naprawdę żyjemy w symbiozie. Niech pan spojrzy na lokalny portal. Pod relacją z rady miejskiej jest jakieś 50 komentarzy – to naprawdę sporo. Właśnie z takich informacji te media żyją. My z kolei żyjemy z tego, że oni o tym informują. Widział pan kiedyś w "Rzepie" czy "Wyborczej" relację z całego posiedzenia Sejmu? A u nas taka relacja jest zawsze, nawet jeśli nic bardzo ważnego się nie działo. Czasem wypuszcza się też jakieś przecieki kontrolowane, a po tym sprawdza reakcję w komentarzach – wyjaśnia nasz rozmówca. Dzięki temu można się wycofać z ostro krytykowanej decyzji, winę zrzucając na zniekształcenie przez media komunikatu.

Jak tłumaczy dalej nasz rozmówca, dzięki tej współzależności nie ma zagrożenia, że któraś ze stron nagle zacznie atakować drugą. – To stabilny układ. Ostre ataki mediów zdarzają się tylko w oczywistych sytuacjach – jeśli radny zaparkuje na zakazie albo bez biletu. W pozostałych przypadkach dziennikarze informują, dając swoim czytelnikom pole do wyrażenia opinii. Poza tym różnica między nami, a politykami z telewizji jest taka, że my codziennie chodzimy po ulicach naszego miasta. Spotykamy wyborców, nie jesteśmy oddzieleni szybą limuzyny jak premier czy prezydent. Ale tak samo po ulicach chodzą dziennikarze. Oni też muszą się liczyć ze zdaniem ludzi – zauważa samorządowiec.

Na lokalnym poziomie między mediami a władzą powstaje symbioza, która przynosi korzyści obu stronom. Ale to gra o sumie zerowej, więc ktoś musi tracić – lokalna społeczność. Transakcja jest prosta: lokalny dziennikarz przymyka oko na potknięcia czy bezczynność władzy. Zajmuje się jedynie drobnymi sprawami, takimi jak dziura w drodze, która dzięki bohaterskiej interwencji burmistrza zostaje naprawiona. W zamian dostaje kroplówkę w postaci ogłoszeń urzędu miasta i samorządowych spółek. Poza tym to on pierwszy wie o nowych decyzjach, które zapadły w zaciszu gabinetu. W dobie internetu taka informacja jest na wagę złota.

Ale tak naprawdę internet poprawia pluralizm mediów lokalnych. – Wiem z rozmów z lokalnymi dziennikarzami, że dużo łatwiej utrzymać medium internetowe – mówi Katarzyna Dzieniszewska-Naroska, ekspert od mediów lokalnych z Instytutu Spraw Publicznych. – Powstają nie tylko portale internetowe, ale także radia i telewizje. Chociaż trzeba pamiętać, że dla ludzi po 40. czy 50. roku życia nie ma innej alternatywy jak media drukowane. Co więcej, internet ma już stosunkowo długą tradycję, więc widać pewne trendy: popularność tracą fora dyskusyjne zakładane przez gminy, coraz więcej jest tych niezależnych. To znak, że ludzie potrzebują niezależnych mediów – ocenia badaczka.

Patologie w lokalnych mediach opisał w swoim kryminale "Umarli tańczą" Piotr Głuchowski, który wiele lat pracował w lokalnych redakcjach, a w 2009 roku otrzymał nagrodę Grand Press za reportaż o ambasadorze Korei Północnej w Polsce, który jest synem Kim Dzong Ila. Chociaż książka Głuchowskiego to fikcja literacka, jest w niej wiele z reportażu, bo autor nie ukrywa swoich inspiracji realnymi wydarzeniami z czasów pracy w lokalnych mediach. W wywiadzie dla naTemat reporter opisuje, jak dzisiaj wygląda smutna rzeczywistość w lokalnej prasie.

Niestety całkowita niezależność mediów to rzadkość, choć są tacy, którym udaje się ja obronić. – Zdarzają się próby nacisku władz, ale to raczej przeszłość. Lokalni politycy wiedzą, że to nie ma żadnego sensu, bo naszą nacelną zasadą jest obiektywizm – mówi Michał Rytlewski, kierujący około 30-osobową redakcją "Czasu Chojnic", tygodnika w powiecie chojnickim na Pomorzu. – Na mnie i naszych dziennikarzach żadne groźby polityków, szczucie sądem, nie robią wrażenia. Nikt też nie przyjaźni się z politykami – ani władzy, ani opozycji. Poza tym nasz wydawca dba o sztywny rozdział między redakcją a działem sprzedaży. I dotyczy to nie tylko polityków, ale i firm. Czasem, kiedy napiszemy o wypadku na budowie, za kilka dni przychodzi handlowiec i mówi, że firma wycofała przez to reklamę. "No trudno, to twój problem". Całe szczęście nie dotknął nas mocno kryzys – sprzedaż rośnie, reklam przybywa, więc nie musimy nikomu się przymilać, żeby się utrzymać – deklaruje nasz rozmówca.

Prowadzenie lokalnego medium to ogromna siła, za którą idzie równie duża odpowiedzialność. Dlatego nie tylko lokalne media powinny kontrolować polityków, ale my – mieszkańcy miast i gmin – powinniśmy kontrolować dziennikarzy. Lord John Acton pisał, że każda władza deprawuje. A na poziomie lokalnym tą władzą są także dziennikarze.