Krętacze, prostacy, złodzieje i nadęci hipsterzy. Czy tacy jesteśmy? Odpowiadają młodzi Polacy.

Brakuje klasycznej wierzby płaczącej, Fryderyka Chopina, uśmiechniętych Polaków i kurpiowskich wycinanek - te symbole już dawno odeszły w zapomnienie i można je zobaczyć tylko w pracach uczniów podstawówki. Polskość widziana przez pryzmat nadesłanych na konkurs plakatów, zdaje się być raczej smutną przypadłością. Czy to jedynie "wina" sztuki krytycznej, wyolbrzymiającej wszelkie przywary, czy po prostu "tacy jesteśmy"?

- Dla mnie najlepszą odpowiedzią na temat "Tacy jesteśmy" wydało się nieco ironiczne zestawienie Rejtana z fikcyjną postacią Clarka Kenta, który w charakterystycznym geście rozdzierania koszuli, pokazuje prawdziwe oblicze. Pamiętamy o historii Polski, manifestujemy, jak ważną odegrała rolę, ale jednocześnie chcemy współtworzyć światową kulturę i czuć się jak superbohater - twierdzi artystka.

- Opowiedzenie za pomocą plakatu “jacy dziś jesteśmy”, było wyzwaniem ciekawym, chociaż zmuszającym do stosowania uogólnień. Dla mnie Polacy są przede wszystkim aktywnym i wyrazistym narodem, przy czym na pierwszy plan wysuwają się liczne kontrasty - uważa Joanna. - Cechuje nas romantyzm, czy wręcz idealizm, ale również pragmatyzm połączony z przedsiębiorczością. Cenimy wolność i indywidualizm, ale jesteśmy nieufni wobec tego, co obce lub nowe. Mamy swoją narodową dumę, ale czujemy się często gorsi od sąsiadów - dodaje artystka.

Joanna cieszy się, że żyje w tym miejscu na ziemi, jednak podróżując po świecie, dostrzega wspaniałe rozwiązania, na które w Polsce jeszcze musimy poczekać.

- Ta sztywność wiąże się z etyką bierności politycznej i cynizmem. Polacy myślą tylko o sobie (i swoich rodzinach). Sądzą, ze nie warto się angażować w życie publiczne, a jeśli ktoś już to robi, to zakładają, ze z pewnością dla pieniędzy - stwierdza publicysta. Według niego Polakom brakuje wyobraźni, idealizmu, otwartości i przede wszystkim odwagi. - III RP ma dopiero 24 lata, a my zachowujemy się, jakbyśmy młodość mieli już za sobą.

Z drugiej strony, bycie Polakiem to według Pacewicza ciągłe życie na krawędzi - krawędzi między wschodem a zachodem, biedą a luksusem, tęczą a ogniem, seksem a kościołem, pierogiem i kebabem, oraz trzeźwością i upojeniem. I nie wyobraża sobie, że mógłby wyemigrować.

- Dla mnie, jako aktywistki miejskiej, wyzwaniem jest dość powszechne przekonanie Polaków i Polek, że własność prywatna jest święta, świętsza niż na przykład prawo do mieszkania czy godnego życia, że lepiej grać na siebie i zachowywać egoizm, zamiast współpracować z innymi, bo tylko to jest gwarancją sukcesu - mówi Joanna Erbel. - Wyzwaniem jest również polskie przywiązanie do samochodu, który jest najbardziej oczywistym środkiem transportu. Widać to w polityce rządu, który nie zwraca uwagi na skutki rosnących cen komunikacji miejskiej, ale blokuje podwyższanie opłat za parkowanie. Nie ma znaczenia to, że im więcej samochodów w mieście, tym gorsze powietrze i wyższe koszta leczenia, które przecież pokrywamy my wszyscy - uważa aktywistka.

Według niej wciąż można obserwować, zarówno w mniejszych, jak i w większych miastach, metropolitalne kompleksy, które sprawiają, że łatwiej burmistrzom i prezydentom wydawać pieniądze na wielkie, często nietrafione inwestycje, jak EC1 w Łodzi, czy ogromna kładka w Rzeszowie, niż na podnoszenie jakości życia codziennego przez mniejsze, punktowe projekty.

- Mówiąc o tym jacy i jakie jesteśmy powinniśmy patrzeć też na to, jak się zmieniamy, jakie tendencje się z sobą ścierają - z jednej strony mamy wzrost nacjonalizmu, z drugiej coraz większe poczucie odpowiedzialności za swoje lokalne otoczenie, co widać po rosnącej liczbie inicjatyw sąsiedzkich, pojawianiu się kooperatyw, czy innych form lokalnego współdziałania. Kolejne lata pokażą, która z tych tendencji zwycięży. Ja kibicuje też drugiej - kończy Joanna Erbel.

Według Franciszka szczególnie mocno można to zaobserwować w architekturze nowych, podmiejskich osiedli mieszkaniowych, którą stanowią ogrodzone wysokim, betonowym, płotem, odizolowane od siebie "dworki" z katalogu, każdy w innym odcieniu jaskrawości. - Sądzę, że jest to odpowiedzią na głębokie narodowe zakompleksienie. Mamy kompleks szarej nudnej, biednej Europy Wschodniej, z której trzeba emigrować, bo tu i tak nic się nie zmieni. To prawda że jeszcze wiele wody w Wiśle upłynie zanim wyleczymy się z różnych traum. Ale Polska się zmienia, choć nie tak szybko jakbyśmy sobie tego życzyli.