Co to jest pęknięty kondom? - czyli czy da się rozmawiać z dziećmi o seksie po katolicku, mądrze i bez ściemy [wywiad]

dr Marek Babik: Wynika to z pewnego skrępowania. Nie chodzi o brak wiedzy, czy umiejętności, a o fakt, że ta tematyka wkracza w świat intymny. Prowadząc warsztaty od lat, zawsze robię z rodzicami takie ćwiczenia w przełamywaniu tego skrępowania przez redagowanie krótkich, możliwie jednozdaniowych odpowiedzi na pytania dziecko. Takie przećwiczenie może pomóc.

Żyjemy w czasach, kiedy dostęp do internetu jest powszechny, dzieci są wcześniej świadome, to nie pomaga rodzicom?

Dziecko w wieku przedszkolnym czy wczesnoszkolnym rodzice są jeszcze w stanie kontrolować. Natomiast w wieku dojrzewania, właśnie w dobie internetu i nieograniczonego dostępu do informacji o seksie, ten temat często rodziców przerasta. Wymknęło się to spod kontroli. Nie ma złotych rad, jak to kontrolować.

Dostęp do informacji zmienił zachowania seksualne młodzieży?

Podobnie wygląda kwestia inicjacji alkoholowej – wzrósł odsetek pań rozpoczynających picie alkoholu przed pełnoletnością. To cały szereg czynników, które wpływa na te zmiany. Sądzę, że w ten sposób uwidaczniają się zmiany społeczno-obyczajowe dotyczące roli kobiet. Nie bez znaczenia jest również łatwy dostęp do środków antykoncepcyjnych.

W momencie wypowiadania przez nie pierwszych słów. Jak dziecko przejawia zainteresowanie seksualnością, powinno otrzymywać odpowiedź. W czasie przedszkolnym i wczesnoszkolnych rolę edukatora seksualnego powinni pełnić rodzice.

Rodzice, którzy jak pan zwrócił wcześniej uwagę, często nie wiedzą, jak o seksie rozmawiać.

Pierwszą zasadą jest tutaj mówienie prawdy. Nie oznacza to mówienia wszystkiego, co wiem na temat seksu. Na pytanie dziecka należy odpowiadać szczerze, ale najkrócej i później zaczekać na rozwój sytuacji. Bajki o bocianie odpadają. Tak samo, jak unikanie odpowiedzi, czy formułowanie jej tak, żeby dziecko nie pytało dalej. Taka rozmowa to też budowanie relacji z dzieckiem. Tym bardziej, jak rozmawiając o seksie, uczymy równocześnie o naszym podejściu do życia.

Pan jest katolikiem, skończył pan między innymi katolicką uczelnię, więc wiadomo, że pana przekaz dotyczący seksualności opiera się o doktrynę katolicką. Pana poradnik jest pomocny również dla osób niewierzących?

Nie sądzę. Zauważyłem jednak, że grupy przykościelne, szkoły i przedszkola związane z Kościołem są bardziej zainteresowane moimi kursami. Rodzice często stosują taktykę przemilczenia. Nie jest to może tyle związane z religijnością, co w ogóle z sytuacją, kiedy pojawia się jakiś problem. Bardzo wielu rodziców, nie tylko katolików, ma taką praktykę obronną. Jest problem – przemilczmy go, może przeminie. W przypadku katolików dotyczy to tej części – lękliwej religijnie, którzy nawet rozmowę o seksie, nagość, ''gołą babę'' uważają za grzech. Ci, którzy mają zdrowe podejście do wiary, poruszają ten temat z dziećmi tak samo, jak rodzice niewierzący. Tyle, że mówiąc o seksie, przekazują dzieciom też swój światopogląd.

Do czego prowadzi taka technika unikania tematu?

Dziecko na własną rękę zaczyna szukać wiedzy i niestety w większości przypadków czerpie ją z niewłaściwych źródeł. Paradoksalnie narażamy je więc na zagrożenia, przed którymi milcząc próbujemy je ustrzec.

Czasem mam wrażenie, że wypowiedzi niektórych duchownych o seksie to też taktyka przemilczania. Mają ton ignorowania problemu, albo udawania, że go nie ma. Ewentualnie odpowiadania na zasadzie: seks przed ślubem to grzech i koniec dyskusji. Tymczasem dla wielu ludzi młodych, również wierzących to bardzo duży problem. Taka postawa duchownych nie odnosi przypadkiem odwrotnego skutku?

W Kościele od szeregu lat nie traktuje się seksu jako coś złego, a wręcz przeciwnie mówi się seksie, jako o czymś dobrym. Tyle, że Kościół robi pewne zastrzeżenie – jeżeli jesteś katolikiem, seks jest zarezerwowany dla małżeństwa. Być może niektórzy księża, tak jak niektórzy rodzice rozmawiają o seksie nieudolnie, a to przynosi szkodę. Wartościowanie seksu jako grzech jest prostym, ale mało skutecznym rozwiązaniem, jeśli chcemy przekazać jakieś wartości.

Coraz częściej słyszy się o powszechnej edukacji seksualnej - mówią o niej politycy, nauczyciele, lekarze, duchowni. Pan przez 10 lat prowadził warsztaty wśród dzieci i młodzieży - jaka jest właściwie świadomość młodzieży o seksie?

O seksie mówią coraz młodsze dzieci. To zasługa telewizji i internetu. Edukacja seksualna jest więc ogromnie ważna. Pewne kanony, które opracowano potrzebują zmian. Dla przykładu, dziś wszyscy wiedzą, co to jest środek wzmacniający erekcję, bo jest powszechnie reklamowany. 10 lat temu takich reklam nie było, a 20 lat temu sam temat gorszył. W dostępie do takich informacji nie mamy wyboru, trochę nas bombardują. Te kwestie nie są naszym dzieciom potrzebne, ale i tak się z nimi stykają od małego. Nie wynikają z ich zainteresowania, ale musimy im pomóc je zrozumieć. Nie możemy czekać, aż zrobią to za nas nauczyciele, czy księża.

Bo ciekawość dzieci pojawia się często jeszcze przed wiekiem szkolnym?

Na początku nie byłem mistrzem. I wcale nie zachowywałem się zgodnie z zasadami, które teraz przekazuję. Ale ćwiczyłem się, próbowałem odpowiadać i w najgorszej sytuacji poprosiłem o czas (śmiech).

Przy jakim pytaniu poprosił pan o czas?

Co to jest pęknięty kondom? Zapytało dziecko po wysłuchaniu kłótni dwóch podpitych panów, w której jeden drugiego określił takim mianem.

Czy edukacja seksualna w szkole powinna zacząć się wcześniej?

Dostaję sygnału z wielu miejsc, że tego przygotowania nie ma i zajęcia są prowadzone niewłaściwie.

Jak rodzic powinien się zachować, kiedy widzi ''zawstydzające'' dziecięce zachowania dotyczące seksualności?