Reklama.
Reklama.
Reklama.
Czy Szekspir był Szekspirem? 450 lat po narodzinach wybitnego pisarza wciąż kłócą się o teorie spiskowe
23 kwietnia 2014, 21:02·4 minuty czytania
Publikacja artykułu: 23 kwietnia 2014, 21:02Najpopularniejszy pisarz wszech czasów. Szacuje się, że sprzedano ponad 4,5 miliard kopii jego dzieł. Nie mówiąc już o liczbie osób, które zna bądź słyszało o jego sztukach. Tylko ignoranci nie znają „Makbeta”, „Hamleta”, a tym bardziej „Romeo i Julii”. Kto je napisał? Szekspir. A może ktoś inny? Powstało mnóstwo teorii spiskowych wokół tego wybitnego pisarza, przyjrzyjmy się im.
Reklama.
Równo 450 lat temu, w dzień świętego Jerzego urodził się William Szekspir – tak się przynajmniej uważa. Jest to data rzecz jasna umowna. Jedyne co na pewno wiemy o okresie jego narodzin to fakt, że 26 kwietnia 1564 roku został ochrzczony w kościele w Stratford-upon-Avon. Co ciekawe, ten wybitny pisarz zmarł również w okolicach 23 kwietnia, tyle że 52 lata później.
Zaraz, zaraz, napisałem wybitny pisarz? Są tacy, którzy nie wierzą w jego autorstwo. W jego miejsce pojawiają się nazwiska aż 84 autorów.
Osoby, które nie wierzą w autentyczność Szekspira – autora licznych sztuk teatralnych – jako jeden z pierwszych argumentów przytaczają jego pochodzenie. Urodził się i umarł w niewielkim miasteczku Stratford-upon-Avon, tak więc nie mógłby zdobyć tak wielkiego doświadczenia życiowego potrzebnego do napisania swoich dzieł.
Do tego dochodzi argument, że nie mógłby być wybitnie uzdolniony literacko, gdyż miał niepiśmiennych rodziców. Dowodem ma być choćby akt ślubu rodziców Szekspira. Oboje zamiast podpisać się na nim, zaznaczyli pod swoimi imionami krzyżyk. Nie ma innych dowodów na to, że byli piśmienni. Również córki Szekspira były niepiśmienne. Zwolennicy teorii spiskowych, zwani też anty-Stratfordystami, uważają to za dowody, że również William nie wiele potrafił pisać. By to potwierdzić, przeanalizowano 6 jego podpisów, które miały rzekomo potwierdzić brak zdolności pisarskich.
Kolejne dowody to brak odpowiedniej edukacji. Uczęszczał do lokalnego gimnazjum, gdzie nie mógł zostać odpowiednio wykształcony. W takiej szkole nie mógłby się nauczyć tylu słów, ile wykorzystano w sztukach z podpisem „William Shakespeare”. Skoro nie był autorem dzieł, to dlaczego widnieje pod nimi jego nazwisko? Bo – według zwolenników teorii spiskowych – pojawiał się w kręgach teatralnych, pożyczał różnym osobom pieniądze, był właścicielem teatru. Podsumowując, był idealną osobą, która mogłaby działać jako przykrywka dla autorów chcących zachować anonimowość.
Powstała długa lista potencjalnych autorów „Tytusa Andronikusa”. Mierzy ona 84 nazwisk. "Najbardziej prawdopodobne" to Edward de Vere, Christopher Marlowe, czy Francis Bacon. Ale pojawiają się także takie nazwiska, jak Miguel Cervantes. Jednak tego typu teorie stoją na wątłych nogach. Dlatego przyjrzymy się tylko tym najpopularniejszym.
Edward de Vere
W 1920 roku pewien nauczyciel, J. Thomas Looney, doszedł do wniosku, że dzieła Szekspira stworzył nie kto inny, jak Edward de Vere. Był on dworzaninem żyjącym w czasach Szekspira i faworytem Królowej Elżbiety. Współcześni jemu ludzie uważali go za uzdolnionego poetę i pisarza. To naprowadziło Looneya na trop, że to de Vere jest prawdziwym Szekspirem.
W 1920 roku pewien nauczyciel, J. Thomas Looney, doszedł do wniosku, że dzieła Szekspira stworzył nie kto inny, jak Edward de Vere. Był on dworzaninem żyjącym w czasach Szekspira i faworytem Królowej Elżbiety. Współcześni jemu ludzie uważali go za uzdolnionego poetę i pisarza. To naprowadziło Looneya na trop, że to de Vere jest prawdziwym Szekspirem.
17. Earl Oksfordu starannie zadbał o swoją anonimowość. Zresztą "przebieg wydarzeń" przedstawiono niedawno w filmie "Anonimus". Jako główny dowód autorstwa Earla Oksfordu przedstawia się wątki autobiograficzne, które dworzanin mógł zawrzeć w szeregu sztuk teatralnych, czy sonet.
Historycy i biografowie odrzucają tę tezę. To dlatego, że nie można znaleźć żadnych powiązań pomiędzy dworzaninem Elżbiety a Williamem Szekspirem, który miał być jego figurantem. Jednak "teoria Oksfordzka" do dziś pozostaje najpopularniejszą teorią spiskową dotyczącą autorstwa dzieł Szekspira.
Francis Bacon
Zanim Looney stworzył swoją teorię, najczęściej mówiono, że współczesny Szekspirowi polityk i filozof Francis Bacon był autorem jego dzieł. Teorię tę uknuła amerykańska pisarka Delia Bacon – i przez długi czas była to najpopularniejsza teoria dotycząca autorstwa dzieł Szekspira. Według niej Bacon nie jedynym autorem. Pisał wraz z innymi dworzanami, którzy chcieli tworzyć, ale nie chcieli być znani jako autorzy sztuk teatralnych. To dlatego, że reputacja teatru w tamtym czasie była dosyć mierna. Przedstawienia teatralne były uznawane za sztukę dla mas, natomiast liczący na zaszczyty politycy nie mogli sobie pozwolić na porównania z plebsem.
Zanim Looney stworzył swoją teorię, najczęściej mówiono, że współczesny Szekspirowi polityk i filozof Francis Bacon był autorem jego dzieł. Teorię tę uknuła amerykańska pisarka Delia Bacon – i przez długi czas była to najpopularniejsza teoria dotycząca autorstwa dzieł Szekspira. Według niej Bacon nie jedynym autorem. Pisał wraz z innymi dworzanami, którzy chcieli tworzyć, ale nie chcieli być znani jako autorzy sztuk teatralnych. To dlatego, że reputacja teatru w tamtym czasie była dosyć mierna. Przedstawienia teatralne były uznawane za sztukę dla mas, natomiast liczący na zaszczyty politycy nie mogli sobie pozwolić na porównania z plebsem.
Autorka wspomnianej teorii twierdziła, że w dziełach Szekspira pojawia się zbyt dużo wątków autobiograficznych, łączących jego pisarstwo z wymienioną przez nią grupą dworzan. Wśród argumentów wykazała także podobny styl i zawierane tezy w dziełach Szekspira i tekstach filozoficznych Bacona. Teoria ta stała się na tyle popularna, że nawet sąd w Chicago w 1916 roku nakazał uznanie Bacona i jego współpracowników prawdziwymi autorami dzieł Williama Szekspira.
Christopher Marlowe
Kolejnym Szekspirem miałby być poeta Christopher Marlowe. Powszechnie był uważany za największego rywala pisarza. Marlowe został zamordowany w 1593 roku w Deptford. Jednak są tacy, którzy sądzą, że pisarz sam sfabrykował swoją śmierć, by kontynuować in cognito karierę pisarską jako William Szekspir.
Kolejnym Szekspirem miałby być poeta Christopher Marlowe. Powszechnie był uważany za największego rywala pisarza. Marlowe został zamordowany w 1593 roku w Deptford. Jednak są tacy, którzy sądzą, że pisarz sam sfabrykował swoją śmierć, by kontynuować in cognito karierę pisarską jako William Szekspir.
Dowody? Według zwolenników marlowiańskiej teorii dzieła opatrzone słynnym imieniem i nazwiskiem zaczęły się pojawiać dopiero po śmierci Marlowe'a. Widać w nich wpływ twórczości zmarłego poety, dlatego też uważa się, że wcale nie zginął. Tę tezę odrzucają główni badacze Szekspira ze względu na to, że aż szesnastu urzędników potwierdziło, że Marlowe został zabity.
Inni znani Szekspirzy
Powyższe teorie są najpopularniejsze. Jednak – jak wspomnieliśmy wcześniej – jest 84 domniemanych autorów dzieł Williama Szekspira. Wśród nich pojawia się anonimowy arabski pisarz Zubayr bin William, którego Muammar Kaddaffi uważał za prawdziwego autora „Romea i Julii”. Jest jeszcze teza wysunięta przez Malcolma X, która mówi, że wszystkie dzieła angielskiego pisarza napisał następca Elżbiety, Król Jakub I (James). Natomiast najśmielsze teorie jako autora dzieł Szekspira przedstawiają... samą Królową Anglii, bądź jej kuzynkę Marię, "Królową Szkotów".
Powyższe teorie są najpopularniejsze. Jednak – jak wspomnieliśmy wcześniej – jest 84 domniemanych autorów dzieł Williama Szekspira. Wśród nich pojawia się anonimowy arabski pisarz Zubayr bin William, którego Muammar Kaddaffi uważał za prawdziwego autora „Romea i Julii”. Jest jeszcze teza wysunięta przez Malcolma X, która mówi, że wszystkie dzieła angielskiego pisarza napisał następca Elżbiety, Król Jakub I (James). Natomiast najśmielsze teorie jako autora dzieł Szekspira przedstawiają... samą Królową Anglii, bądź jej kuzynkę Marię, "Królową Szkotów".
Jaka była prawda, wiedzą jedynie osoby, które żyły w tamtych czasach. Zawsze jest miejsce dla teorii spiskowych i nie należy ich wykluczyć. Jednak większość dowodów raczej chyli się ku temu, że dzieła tworzył nie kto inny, jak sam William Szekspir.
Czytaj także:
Reklama.