Można zakazić się nim częściej niż wirusem HIV. Wirus, przed którym ostrzegają eksperci
Z corocznie udostępnianych statystyk wynika, że "upodobał" sobie Polskę. Wirus zapalenia wątroby, często nazywanego potocznie żółtaczką, atakuje. W ostatnich dwóch latach liczba chorych na WZW A wzrosła w naszym kraju kilkadziesiąt razy. Na WZW B zaś przewlekle choruje nawet pół miliona naszych rodaków.
Nazywana jest "dużym filtrem", ale to chyba zbyt duże uproszczenie. W jaki sposób wątroba przyczynia się na co dzień do naszego zdrowia?
Wątroba jest niewyobrażalnie skomplikowanym narządem regulującym funkcjonowanie organizmu ludzkiego. Dotyczy to podstawowych funkcji biologicznych takich jak synteza, np. białek, tłuszczy czy cholesterolu. Wątroba produkuje żółć, reguluje gospodarkę węglowodanową, jest magazynem niezbędnych składników do życia człowieka.
Ma więc dużo zadań.
Szacuje się, że w wątrobie zachodzi kilkaset reakcji chemicznych. W konsekwencji uważana jest za "tygiel" biochemiczny i metaboliczny.
Czy prawdziwe jest twierdzenie, że wątroba to organ odpowiedzialny za nasz ciągły detoks?
Oczywiście wątroba należy do narządów decydujących o detoksykacji organizmu ludzkiego, aczkolwiek narząd ten ma również zdolność intensyfikowania toksycznego wpływu różnych składników.
Jak rozumieć to działanie w obie strony?
Klasycznym przykładem pierwszej funkcji jest alkohol, natomiast wymienionej w drugiej kolejności muchomor sromotnikowy. Jego toksyna nie byłaby "toksyczna", gdyby nie była metabolizowana w wątrobie.
W jaki sposób możemy zadbać o to, by wątroba cieszyła się dobrą kondycją?
Wątroba jest narządem o nadzwyczajnie dużych możliwościach regeneracji, co nie oznacza, że ostre uszkodzenia, a zwłaszcza czynniki o charakterze przewlekłym nie potrafią tej cechy pokonać. Jeżeli unikniemy tego typu zagrożeń, to dla przeciętnego człowieka najważniejsze jest stronienie od alkoholu i diety bogatotłuszczowej.
A jakie zagrożenia czyhają na wątrobę?
Nie ma wątpliwości, że jesteśmy w stanie modyfikować zarówno pozytywnie, jak i negatywnie, rolę wątroby w organizmie ludzkim. Naturalnie w tym miejscu na plan pierwszy wysuwa się alkohol, który prowadzi do poważnych następstw chorobowych tego narządu, aczkolwiek coraz częściej obserwowanymi schorzeniami są niealkoholowe choroby wątroby.
Stan wątroby zależy więc nie tylko od naszego stylu życia, ale także czynników zewnętrznych.
Tak. Odrębnym problemem są zakaźne patogeny do niedawna bezapelacyjnie dominujące w patologii wątroby. Znacznie wyższą rangę posiadają te wirusy hepatotropowe, które wywołują przewlekłe choroby wątroby i poważne następstwa chorobowe.
Właśnie. Na świecie dużym problemem jest m.in. wirusowe zapalenie wątroby, które wśród chorób zakaźnych jest obecnie jedną z najczęstszych przyczyn zgonów.
Wirusowe zapalenie wątroby typu B wysuwa się na plan pierwszy, gdyż, jak się zdaje, najdłużej uczestniczy w patologii wątroby. Konsekwencją tej choroby jest na świecie około 400 milionów przewlekle zakażonych wirusem HBV, a w Polsce 300 lub więcej tysięcy osób.
A co jest na drugim planie?
Wirusowe zapalenie wątroby typu C. W Polsce mamy 100 tysięcy osób czynnie zakażonych wirusem HCV. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) planuje jednak wyeradykować WZW C do 2030 roku. Byłaby to druga po ospie choroba, która przestałaby zagrażać ludzkości. Ospę wyeliminowano metodą szczepień, WZW C ma zniknąć przez skuteczną terapię.
A jak to wygląda w przypadku wirusowego zapalenia wątroby typu A?
Liczba zakażeń wirusem HAV ostatnio wzrasta w ramach drobnych epidemii wyrównawczych. Podobnie jak w zakażeniach wirusem B dysponujemy tu skuteczną szczepionką, aczkolwiek nie jest ona w tym przypadku masowo, obligatoryjnie stosowana, tylko zalecana.
Prof. dr hab. med. Waldemar Halota, kierownik Kliniki Chorób Zakaźnych i Hepatologii Wojewódzkiego Szpitala Obserwacyjno-Zakaźnego w Bydgoszczy•Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
W przypadku WZW A zakażenie następuje głównie drogą pokarmową (brudne ręce, złe warunki sanitarne), rzadziej poprzez kontakty seksualne czy skażony sprzęt medyczny. Co się tyczy WZW B, droga zakażenia jest pozajelitowa, a także wertykalna. Czynnikami ryzyka są więc kontakt z zakażoną krwią (np. przez niesterylne igły) oraz ryzykowne kontakty seksualne.
Jakie są jeszcze różnice między WZW A a WZW B?
W wirusowym zapaleniu wątroby typu A nie występuje nosicielstwo, a w przypadku zakażeń wirusem HBV jest on obecne, choć termin ten jest często nadużyciem, gdyż dotyczy osób chorujących bez jawnych objawów chorobowych.
Jakie mogą być skutki zachorowania na WZW A i WZW B w dłuższej perspektywie czasowej (czyli powikłania)?
WZW A nie wywołuje przewlekłych zapaleń wątroby. Natomiast WZW B może prowadzić do ostrej niewydolności wątroby, marskości wątroby, a nawet raka wątrobowokomórkowego.
W jaki sposób można leczyć wirusowe zapalenie wątroby typu B?
W przypadku zakażeń wirusem HBV zastosowanie odpowiednich leków zmienia rokowania przewlekle zakażonego pacjenta, sprowadzając poziom wiremii do niewykrywalnej, tym samym zakażenie to pozostaje bez wpływu na przeżycie zakażonych. Problem w tym, że postępowanie terapeutyczne musi być długie, niekiedy nie potrafimy wyznaczyć końca terapii.
Z leczeniem wirusowego zapalenia wątroby typu A też są takie komplikacje?
Wirusowe zapalenie wątroby typu A ustępuje spontanicznie. Stosowane tu niekiedy leki nie posiadają bezpośredniej zdolności antywirusowej.
Jak powinna wyglądać prawidłowa profilaktyka WZW A i WZW B? Jakie są możliwości szczepień przeciwko tym chorobom?
Od drugiej połowy lat 90. ubiegłego wieku obowiązkowym szczepieniom poddawane są w Polsce wszystkie noworodki przeciwko HBV. W kontekście nierzadko prowadzonych szczepień w innych grupach populacyjnych powoduje to coraz większą niewrażliwość społeczeństwa na te choroby. W przypadku HAV szczepienia są zalecane, ale nie są obowiązkowe.
Artykuł powstał w ramach kampanii Żółty tydzień