Leukocyty — jak odczytywać wyniki badań? [NORMY dla różnych grup wiekowych]
Leukocyty (czyli białe krwinki) chronią organizm przed atakiem drobnoustrojów chorobotwórczych. Ich poziom powinien być prawidłowy, by układ odporności był w stanie skutecznie zwalczać wszelkie patogeny, które osłabiają nasze ciało i sprawiają, że chorujemy. Jak interpretować wyniki badań kwi i moczu, za pomocą których można określić, czy liczba leukocytów jest w normie.
Według klasycznego podziału leukocyty dzielimy na 2 grupy: granulocyty, stanowiące najliczniejszą grupę białych krwinek (w skład których wchodzą: neutrofile, eozynofile i bazofile) oraz agranulocyty (czyli tzw. krwinki białe nieziarniste), które dzielimy na monocyty i limfocyty.U zdrowego, dorosłego człowieka leukocyty są w normie, jeśli ich poziom waha się pomiędzy 4000–10 000/µl. Ich liczba może zmieniać się wraz z wiekiem.
Podział leukocytów•Fot. Dr A. Machalińska/Katedra i Zakład Histologii i Embriologii
Czytaj także: Zrób morfologię — to badanie potrafi uratować życie
Natomiast badanie, które pokazuje obraz wszystkich typów leukocytów (LYMPH, MONO, BASO, EOS, NEUT) to tzw. morfologia krwi z rozmazem (kosztuje nie więcej niż kilkanaście złotych).
Rozmaz krwi zleca się zwykle wtedy, gdy wynik standardowej morfologii jest nieprawidłowy, a zmiany parametrów poszczególnych typów białych krwinek mogą wskazać na przyczynę zaburzeń (od stanów zapalnych i alergii po niedoczynność tarczycy, problemy ze szpikiem kostnym a nawet białaczką).
Normy leukocytów we krwi w różnych grupach wiekowych
Leukocyty: wartości referencyjne.•Fot. Na podst. References Ranges in Haematology (2006)
— wzrost limfocytów (LYMPH) zwany limfocytozą, mogą powodować między innymi: choroby autoimmunologiczne, gruźlica, kiła, odra, świnka, różyczka, krztusiec, szpiczak mnogi, przewlekła białaczka limfatyczna lub chłoniaki.⦁ Podwyższony poziom leukocytów (leukocytoza) może nastąpić z powodu nadmiernego stresu, pod koniec ciąży u kobiet spodziewających się dziecka, po wytężonym wysiłku fizycznym, a także w przypadku alergii lub chorób autoimmunologicznych, przewlekłych stanów zapalnych lub infekcji o podłożu bakteryjnym, wirusowym lub pasożytniczym, w przypadku białaczki i innych chorób szpiku, po zawale, operacjach chirurgicznych, urazach lub oparzeniach.
— wzrost monocytów (MONO), czyli tzw. monocytoza, często pojawia się w efekcie przebytych chorób zakaźnych, może występować u kobiet w ciąży, nierzadko jest też przyczyną różnego typu chorób autoimmunologicznych i hematologicznych (w tym przewlekłej białaczki mielomonocytowej CMML lub szpiczaka plazmocytowego), marskości wątroby, pojawia się po usunięciu śledziony a także po chemio- i radioterapii, kiedy szpik zaczyna się regenerować.
— wzrost neutrofilów (NEUT), czyli neutrofilia (powyżej 8 tys./µl) może wskazywać m.in. na stan zapalny / ostrą infekcję. Zdarza się, że następuje z powodu zbyt długiego zażywania niektórych silnych leków lub towarzyszy takim chorobom jak: reumatoidalne zapalenie stawów RZS, białaczka, nadczynność kory nadnerczy, niedokrwistość hemolityczna, dna moczanowa.
Czasami nieprawidłowy, zbyt wysoki poziom neutrofili jest spowodowany przez nadmierny stres lub wysiłek fizyczny, a także po obfitym posiłku (na badania powinniśmy przyjść na czczo).
Warto także pamiętać o tym, że podwyższona liczba neutrofilów jest naturalna w trzecim trymestrze ciąży.Norma dla neutrofilów wynosi: 1,5-8 tys./µl.
— wzrost eozynofilów (EO), czyli eozynofilia (powyżej 500/ µl) lub hipereozynofilia (powyżej 1500/ µl) może być wywołany m.in. zakażeniami pasożytniczymi (glistą ludzką, tasiemcem lub bąblowcem), a także alergiami, atopowym zapaleniem skóry, reumatoidalnym zapaleniem stawów RZS, toczniem, przewlekłą białaczką eozynofilową, zapaleniem przełyku, chorobami endokrynologicznymi lub nowotworami (chłoniakiem Hodgkina).
— wzrost bazofilów (BASO), czyli bazofilia, zwykle towarzyszy alergiom, ale wzrost poziomu bazofilów we krwi moze także powodować m.in. gruźlica, reumatoidalne zapalenie stawów czy przewlekła białaczka szpikowa.
— spadek limfocytów (LYMPH), czyli limfopenia lub limfocytopenia może być związana zarówno z ciężkimi zakażeniami o podłożu wirusowym, jak i z zażywaniem leków (kortykosteroidów) o działaniu przeciwalergicznym i przeciwzapalnym. Stan ten może także nastąpić w efekcie chorób autoimmunologicznych (reumatoidalnego zapalenia stawów RZS, tocznia czy stwardnienia rozsianego).⦁ Obniżony poziom leukocytów (leukopenia) może świadczyć o niedoborze miedzi, cynku, kwasu foliowego, a także o niedożywieniu, nadczynności tarczycy, chorobach śledziony i wątroby, gruźlicy, obecności toksyn, z powodu antybiotyków lub innych leków (przeciwhistaminowych lub przeciwpadaczkowych), chorób autoimmunologicznych, białaczki limfoblastycznej, AIDS a także po uszkodzeniu szpiku kostnego po radio-lub chemioterapii.
— spadek monocytów (monocytopenia) może następować w efekcie przyjmowania niektórych leków (glikokortykosteroidów), a także przy wrodzonych lub nabytych zaburzeniach odporności (związanych m.in. z chorobami szpiku a nawet AIDS).
— spadek neutrofilów, czyli neutropenia, do której dochodzi, gdy poziom NEUT spada poniżej 1500/µl, oprócz infekcji o podłożu bakteryjnym lub wirusowym może wskazywać m.in. na nadczynność tarczycy, anemię, reumatoidalne zapalenie stawów RZS, akromegalię, choroby wątroby lub białaczkę.
W przypadku kobiet w ciąży zbyt niski poziom neutrofilów może zaś być spowodowany przez niedobór kwasu foliowego oraz witaminy B12, a także zakażeniami grzybiczymi lub infekcjami bakteryjnymi.
— spadek eozynofilów zwany eozynopenią (poniżej 50/µl) może następować z powodu nadmiernego i długotrwałego stresu, przez zażywanie niektórych leków (glikokortykosteroidów), przy niedokrwistości aplastycznej, toczniu trzewnym rozsianym, nadczynności kory nadnerczy, a także po zbyt dużym wysiłku fizycznym lub po operacjach.
— spadek bazofilów (nazywany bazopenią) następuje po zapaleniu płuc lub innych ciężkich infekcjach, a także towarzyszy nadczynności tarczycy i kory nadnerczy oraz ostrej gorączce reumatoidalnej. Stan ten może także powodować przewlekły stres lub stosowanie niektórych leków (antybiotyków, leków hormonalnych bądź onkologicznych podawanych przy radio- i chemioterapii).
Czytaj także: Tarczyca, czyli "królowa” od hormonów. Może radykalnie zmienić nasze życie
Leukocyty w moczu — normy
Badanie moczu powinno przeprowadzać się na czczo (co najmniej 8 godzin od ostatniego posiłku) poprzez zebranie próbki moczu (od 50 do 100 ml) do specjalnego, plastikowego pojemnika (do nabycia w aptekach) i dostarczenie do analizy w laboratorium.Uznaje się, że prawidłowy wynik w takim przypadku to: "leukocyty nieobecne". W zależności od laboratorium, w którym wykonujemy badanie, może być opisywany także jako: "leukocyty ujemne" lub "leukocyty negatywne".
Jeśli ich poziom jest podwyższony, otrzymamy wynik pozytywny lub dodatni (opisywany także symbolem "+" lub hasłem "obecne").
W takich przypadkach rezultat ten określany jest mianem leukocyturii i może świadczyć m.in. o infekcji / stanie zapalnym układu moczowego, kamicy nerkowej, raku pęcherza moczowego, raku jajnika lub chorobach nerek.
⦁ liczba leukocytów w 1 mm3 w moczu powinna wynosić od 8 do 10,
⦁ liczba leukocytów w moczu dobowym (tzw. liczba Addisa) wynosi poniżej 2,5-5 mln,
⦁ liczba leukocytów na minutę w dobowej zbiórce moczu (tzw. liczba Hamburgera), powinna wynosić poniżej 1500 – 3000 leukocytów/min.
U dzieci normy leukocytów w moczu powinny wynosić od 8 do 10 białych krwinek w 1 mm³ w świeżej próbce moczu, a także od 0 do 10 leukocytów w tzw. moczu odwirowanym lub od 0 do 5 leukocytów w polu widzenia w moczu nieodwirowanym w czterdziestokrotnym powiększeniu. W wynikach odzwierciedlanych poprzez tzw. liczbę Addisa norma wynosi od 2,5 do 5 mln białych krwinek.Ogólne badanie moczu powinno wykonywać się przynajmniej raz w roku.
U kobiet w ciąży norma leukocytów w badaniach moczu powinna wynosić od 10 do 15 tysięcy leukocytów na mikrolitr krwi (powyżej 20 tys. oznacza ostry stan zapalny). Ciężarne powinny wykonywać ogólne badanie moczu regularnie.
Czytaj także: Nie rozumiesz wyników badań? Podpowiadamy, jak interpretować analizę moczu twojego dziecka
źródło: Morfologia krwi/Medycyna Praktyczna 2016