Martha Mitchell nie bała się Nixona. Historię tej nieustraszonej kobiety w Polsce mało kto zna

Maja Mikołajczyk
30 stycznia 2023, 15:11 • 1 minuta czytania
Martha Mitchel w USA to dla wielu osób symbol mówienia prawdy bez względu na konsekwencje, jednak w Polsce mało kto o niej słyszał. Nominowany do Oscara krótkometrażowy dokument Netfliksa "Efekt Marthy Mitchell" przybliża historię tej nieustraszonej kobiety.
Oscary 2023. Nominowany "Efekt Marthy Mitchell" opowiada historię nieustraszonej kobiety. Fot. EAST NEWS

"Martha The Mouth"

Martha Mitchell urodziła się 2 września 1918 roku. John N. Mitchell był jej drugim mężem, za którego wyszła 30 grudnia 1957 roku. Martha zdradziła w jednym z wywiadów, że ujął ją "uprzejmością i intelektem".

Nowożeńcy osiadli na Manhattanie, gdzie John pracował jako prawnik. Jak stał się bliskim współpracownikiem Richarda Nixona? Początkowo byli współpracownikami, kiedy pomiędzy kancelariami, dla których pracowali, doszło do fuzji.

Kwestia ich przyjaźni wciąż jest przedmiotem dyskusji, jednak kiedy w 1968 roku Nixon został prezydentem, to właśnie Mitchella mianował prokuratorem generalnym. Mitchellowie musieli przenieść się do Waszyngtonu. Zamieszkali w kompleksie Watergate, który już wkrótce miał przejść do historii jako jedna z największych politycznych afer.

Od kiedy jej mąż został osobą publiczną, Martha lubiła udzielać mediom wypowiedzi. Szczególną uwagę zwróciła na siebie, kiedy stwierdziła, że pokojowe protesty w stolicy w listopadzie 1969 roku przypominały jej mężowi "rewolucję rosyjską".

Kiedy w coś wierzyła, nie zważała na konwenanse. W lipcu 1971 roku odmówiła ukłonienia się królowej Elżbiecie II. Jak później tłumaczyła, uważała, że "obywatel amerykański nie powinien kłaniać się zagranicznym monarchom".

Mitchell miała także podobno swój rytuał. Po wypiciu wieczornego drinka lubiła dzwonić do ulubionych dziennikarzy i przekazywać im polityczne plotki lub prawdziwe informacje, które zasłyszała z rozmów swojego męża lub odnalazła w jego dokumentach. Jej otwartość i szczerość oraz wsparcie Partii Republikańskiej sprawiły, że zyskała dwa przydomki: "Martha the Mouth" lub "The Mouth of the South".

Afera Watergate

W 1972 roku John Mitchell został wybrany na szefa Komitetu ds. Reelekcji Prezydenta (w skrócie CRP). Martha już podczas kampanii alarmowała media, że Nixon oraz jego świta stosują "brudne sztuczki", by wygrać wybory.

W czerwcu tego samego roku Mitchellowie udali się do Kalifornii, by wziąć udział w imprezach, których celem było zebranie funduszy na dalszą kampanię. To właśnie tam John dowiedział się o niesławnej próbie zainstalowania podsłuchów w siedzibie Partii Demokratów w Watergate.

John zwołał konferencję prasową i zaprzeczył jakoby CRP miało z tym cokolwiek wspólnego. Martha miała jednak na ten temat inne zdanie i w czwartek 22 czerwca zadzwoniła w nocy do swojej ulubionej reporterki Helen Thomas, która pracowała dla United Press International.

Zwierzyła jej się, że ma zamiar opuścić męża, do czasu aż ten nie zrezygnuje z angażowania się w działalność CRP. Rozmowa telefoniczna została nagle przerwana, a gdy Thomas próbowała się dodzwonić z powrotem, usłyszała od operatora hotelu, że Mitchell nie może rozmawiać, gdyż jest "niedysponowana".

Mitchell w pierwszym wywiadzie udzielonym po aferze Watergate ujawniła, że kabel telefoniczny wyciągnął pracujący dla Nixona agent FBI Steve King, a ona sama była przez tydzień przetrzymywana w kalifornijskim hotelu w niewoli. Martha parokrotnie próbowała uciec, jednak bez powodzenia.

Po podzieleniu się tą historią z mediami doradcy Nixona nie ustawali w wysiłkach, by ją zdyskredytować. Powiedzieli prasie, że ma problem z alkoholem (co akurat było prawdą) oraz że leczyła się psychiatrycznie w Silver Hill Hospital w Connecticut.

Martha była jednak nieugięta i w maju 1973 roku złożyła pod przysięgą zeznania w biurze adwokata Henry'ego B. Rothblatta w związku z pozwem cywilnym Partii Demokratycznej przeciwko CRP. Jej małżeństwo nie przetrwało tego konfliktu interesów – John nagle wyprowadził się z ich córką z domu we wrześniu 1973 roku.

Martha Mitchell zmarła na białaczkę 31 maja 1976 roku w wieku zaledwie 57 lat. Myra MacPherson z "The Washington Post" napisała o niej tak:

Dla wielu była bezczelną i bombastyczną kobietą, dla innych była bohaterką, która zaatakowała liberalną pobłażliwość (...). Myra MacPhersonDziennikarka "The Washington Post"

Na jej pogrzebie anonimowy darczyńca pozostawił duży wieniec kwiatów z napisem: "Martha miała rację".

"Efekt Marthy Mitchell" – dokument Netfliksa

"Efekt Marthy Mitchell" to produkcja Netfliksa, która została nominowana do Oscara w kategorii Najlepszy krótkometrażowy film dokumentalny. Skupia się on nie tylko na postaci samej Marthy, ale również na tym, w jaki sposób ówczesna władza próbowała ją zdyskredytować.

Film w swojej kategorii stanie w szranki z takimi tytułami, jak:

Warto również dodać, że "efekt Marthy Mitchell" jest pojęciem wykorzystywanym w psychologii i psychiatrii. Określa się nim sytuację, w której lekarz omyłkowo lub celowo diagnozuje prawdziwe, ale niezwykłe twierdzenia pacjenta jako urojenia.