W dobie decyzji politycznych i gospodarczych inspirowanych pandemią koronawirusa, często - nerwowych, warto pamiętać o regulacji dotyczącej pieniędzy, dużych pieniędzy, które trzymamy w banku. Może się bowiem okazać, że skutkiem tego zagrożenia będzie na tyle poważny kryzys gospodarczy, który umożliwi ich przejęcie na rzecz banku.
Na początku należy zwrócić uwagę na trzy bardzo ważne kwestie.
Po pierwsze, dopóki zdeponowana przez nas w banku kwota nie przekracza równowartości 100.000,- euro, nie musimy się o nic martwić, ponieważ do tej kwoty ustanowiona jest ochrona gwarancyjna naszych pieniędzy. Jeżeli jednak posiadana przez nas kwota jest większa – Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG) będzie mógł „przejąć” nadwyżkę i „przekazać” ją bankowi, aby nie dopuścić do jego niekontrolowanej upadłości. Warto zaznaczyć, że w przypadku wspólnego rachunku bankowego, każdemu ze współposiadaczy przysługuje odrębna ochrona gwarancyjna.
Tak więc jeżeli np. małżeństwo ma wspólny rachunek, to w zasadzie zdeponowane przez nie pieniądze są chronione do kwoty równowartości 200.000,- euro. BFG może jednak zrezygnować z zastosowania takiego rozwiązania wobec osób fizycznych oraz mikro-, małych i średnich przedsiębiorców, jeżeli mogłoby to istotnie zagrozić funkcjonowaniu gospodarki.
Po drugie, przejęcie naszych pieniędzy ponad kwotę podlegającą ochronie gwarancyjnej jest dopuszczalne, jeżeli wobec banku prowadzi się przymusową restrukturyzację. Postępowanie to wszczyna się, gdy bank jest zagrożony upadłością, a brak jest przesłanek wskazujących na możliwe działania, które pozwolą we właściwym czasie usunąć zagrożenie upadłością, oraz jeżeli jego przeprowadzenie jest konieczne w interesie publicznym. W takim przypadku, pieniądze przekraczające kwotę podlegającej ochronie gwarancyjnej są przekazywane bankowi w celu pokrycia jego strat.
Po trzecie, w pierwszej kolejności straty banku pokrywają właściciele banku, tj. akcjonariusze czy – w przypadku banków spółdzielczych lub SKOK-ów – członkowie spółdzielni. Poza przejęciem pieniędzy, możliwa jest również ich konwersja. Polega ona na zamianie pieniędzy zdeponowanych w banku na instrumenty kapitałowe (np. akcje w banku).
Ostateczność przejęcia pieniędzy
Jako najdalej ingerujące w konstytucyjne prawo własności, przejęcie lub konwersja pieniędzy zdeponowanych w banku jest jednak rozwiązaniem stosowanym w ostateczności. Wcześniej powinny być przeprowadzone inne czynności, m.in. wdrożenie planu naprawy.
Przepisy w praktyce
Przejęcie lub konwersję naszych pieniędzy przewidują obowiązujące w Polsce już od ponad 3 lat przepisy prawa, a ich wprowadzenie zostało podyktowane dyrektywą unijną. Ostatnio takie rozwiązanie zostało zastosowane w połowie stycznia br. Zagrożony upadłością Podkarpacki Bank Spółdzielczy, który pod koniec 2019 r. posiadał dług wynoszący ponad 180.000.000 PLN, został przejęty przez BFG. Powstał w ten sposób „Nowy Bank BFG S.A.” z kapitałem wynoszącym 100.000.000,- PLN. Część pieniędzy jednostek samorządu terytorialnego, dużych firm i innych podmiotów nieobjętych gwarancjami została przejęta w celu pokrycia strat.
Ratowanie banku równa się ratowaniem gospodarki państwa
Perspektywa przejęcia lub konwersji pieniędzy zdeponowanych w banku jest dosyć odległa i w zasadzie jest ostatecznością. Jak wspomniano, zanim do tego dojdzie, powinny być przeprowadzone inne – mniej inwazyjne – czynności.
Niemniej, wskutek pandemii koronawirusa i ograniczenia możliwości prowadzenia działalności gospodarczej, obecnie wiele przedsiębiorców odnotowuje znaczny spadek dochodów i boryka się z bieżącym regulowaniem swoich zobowiązań, w tym ze spłacaniem zaciągniętych kredytów. To zaś może doprowadzić do zagrożenia upadłością banków, a w konsekwencji – negatywnie wpłynąć na funkcjonowanie gospodarki. Problemy finansowe banku dotykają bowiem nie tylko właścicieli banku i ich klientów, ale także cały sektor bankowy. On natomiast ma niebagatelny wpływ na funkcjonowanie wielu przedsiębiorstw i tym samym na prawidłowe funkcjonowanie gospodarki.
Kiedyś bank ratowano przed upadłością pieniędzmi podatników, dziś – pieniędzmi jego klientów.
Podstawa prawna:
- ustawa z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji, zwłaszcza art. art. 24 ust. 1, 101 ust. 7 i art. 110 ust. 1 i 3.
Autorzy:
Jarosław T. Dawid adwokat / managing partner w Kancelarii Dawid & Partnerzy – Adwokaci i Radcowie Prawni
Aleksander Jałoszyński apl. adwokacki /junior associate w Kancelarii Dawid & Partnerzy – Adwokaci i Radcowie Prawni