Czym jest botoks?

Botoks inaczej nazywany jest toksyną botulinową, botuliną lub jadem kiełbasianym. Jego nazwa pochodzi od łacińskiego słowa botulus oznaczającego kiełbasę. Botoks jest naturalną toksyną wytwarzaną przez bakterię Clostridum botulinum . Substancja ta w zależności od podanej dawki może być dla człowieka albo toksyczna, albo lecznicza.

W medycynie estetycznej toksyna botulinowa znajduje zastosowanie jako środek zapobiegający powstawaniu i pogłębianiu zmarszczek. W przeciwieństwa do kwasu hialuronowego nie służy jednak do ich wypełniania, gdyż mechanizm działania botoksu jest zupełnie inny, co sprawdza się również w wielu innych gałęziach medycyny.

Na skutek podania toksyny botulinowej zostaje zahamowane wydzielanie acetylocholiny — neuroprzekaźnika odpowiedzialnego za przekazywanie impulsów nerwowych. Tym samym botoks blokuje połączenia nerwowe w obstrzykniętym miejscu, co poraża mięśnie i uniemożliwia ich skurcz.

Historia botoksu

Toksynę botulinową w 1817 roku odkrył niemiecki lekarz Justin Kerner. Miało to miejsce podczas sekcji pośmiertnej pacjenta, który zmarł po zjedzeniu spleśniałej kiełbasy. Doktor zauważył, że z podobnymi przypadkami miał do czynienia już wcześniej i jako pierwszy na świecie opisał objawy zatrucia jadem kiełbasianym, czyli botulizmu.

Nie udało mu się jednak zidentyfikować substancji chemicznej odpowiadającej za śmierć pacjentów. Roboczo nazwał ją „jadem kiełbasianym” i ta nazwa funkcjonuje do dzisiaj. Jego życiową misję kontynuował mikrobiolog Emil Pierre Marie van Ermengem, który w 1897 roku wyizolował bakterię Clostridium botulinum odpowiedzialną za tworzenie toksyny botulinowej.

Zatrucie jadem kiełbasianym w pierwszy stadium choroby objawiało się uczuciem suchości w jamie ustnej, zawrotami głowy i podwójnym widzeniem. Później pojawiały się kolejne objawy: opadanie powiek, niewyraźna mowa, osłabienie siły mięśniowej, aż wreszcie – paraliż i śmierć.

Z tego powodu przez lata uważano toksynę botulinową za śmiercionośną truciznę. Dopiero w latach 60. XX wieku odkryto jej działanie terapeutyczne. Obecnie jad kiełbasiany jest wykorzystywany w leczeniu zaburzeń, którym towarzyszy nadmierne napięcie mięśniowe, a także w medycynie estetycznej przy wypełnianiu zmarszczek.

Botoks znajduje zastosowanie w medycynie estetycznej od 2002 roku, kiedy jego stosowanie zatwierdziła amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA). Początkowo używano go do zmniejszania zmarszczek na górnej części twarzy, później na całej.

Zastosowanie botoksu

Botoks znajduje zastosowanie przede wszystkim w spłycaniu i likwidowaniu zmarszczek. Za jego pomocą można spłycić lwią zmarszczkę, wygładzić skórę szyi i dekoltu, a przede wszystkim – nadać skórze zdrowy i promienny wygląd. Jednak nie są to jedyne zastosowania botoksu.

Botoks znajduje zastosowanie w leczeniu:

• nadmiernej potliwości;
• nadmiernej spastyczności mięśni;
• achalazji przełyku;
• stopie końsko-szpotawej;
• kurczu powiek i połowicznym kurczu twarzy;
• zeza;
• migren;
• nietrzymaniu moczu;
• nadreaktywności mięśni (tików nerwowych).

Botoks jest podawany w formie bezbolesnej iniekcji. Efekty zabiegu pojawiają się do 72 godzin po jego wykonaniu i utrzymują się do 6 miesięcy. Po tym czasie mięśnie i skóra wracają do wcześniejszego stanu. Jest to zatem metoda nieinwazyjna.

Co ciekawe, według CDC (Centers for Disease Control and Prevention) jad kiełbasiany jest klasyfikowany jako broń biologiczna, choć nie został dotychczas w ten sposób wykorzystany przez żadną armię. Jednak niejednokrotnie stał się narzędziem w rękach terrorystów.

Pod koniec XX wieku pochodząca z Japonii sekta „Najwyższa Prawda” wyhodowała jad kiełbasiany i próbowała przeprowadzić atak w centrum Tokio. Okazało się jednak, że terroryści wyhodowali nieodpowiedni rodzaj bakterii, a trucizna była za słaba i nie zrobiła nikomu krzywdy.

Czytaj także: Czy botoks pomoże w leczeniu chorób serca?

Bezpieczeństwo stosowania botoksu

Dawniej toksynę botulinową kojarzono ze śmiertelnym w skutkach zatruciem jadem kiełbasianym. Obecnie botulizm występuje bardzo rzadko. Ma to związek ze wzrostem jakości życia, chociażby z wynalezieniem lodówek, a także z większą świadomością konsumentów, którzy rezygnują z jedzenia przeterminowanej lub niskiej jakości kiełbasy.

Z kolei niewielkie ilości toksyny botulinowej znajdujące się w preparatach do wypełniania zmarszczek nie stanowią zagrożenia dla zdrowia i życia ludzi. Oczywiście, gdy nie ma ku temu przeciwwskazań.

Najważniejsze przeciwskazania do stosowania botoksu to:

• zespół Lamberta-Eatona;
• zaburzenia przewodnictwa nerwowo-mięśniowego;
• nadwrażliwość na jakikolwiek składnik preparatu;
• infekcja ogólnoustrojowa;
• infekcja skórna w miejscu planowanej iniekcji;
• przyjmowanie niektórych leków.

Według danych zgromadzonych przez Międzynarodowe Towarzystwo Estetycznej Chirurgii Plastycznej (International Society of Aesthetic Plastic Surgery, ISAPS) ostrzykiwanie toksyną botulinową jest najczęściej wykonywanym zabiegiem w gabinetach medycyny estetycznej. Jednocześnie rzadko słyszy się o powikłaniach, a o zatruciach wcale.