Cztery inseminacje, trzy transfery i dwukrotne zajście w ciążę – to droga do macierzyństwa Karoliny, u której w wieku 35 lat zdiagnozowano niepłodność wywołaną także przez endometriozę. Choroba ta, oprócz towarzyszącego jej ogromnego bólu, w 96 proc. przypadków skutkuje obniżeniem płodności.
Endometrioza to choroba hormonalno-immunologiczna, która polega na rozroście błony śluzowej macicy poza jamę macicy. Świadomość na temat tej choroby powoli rośnie. Kobiety, które kiedyś słyszały, że boleć musi, że przesadzają, dziś coraz częściej mogą liczyć już na leczenie bólu.
Inne oblicze endometriozy, która dotyka też kobiety w wieku rozrodczym, to mniejsze szanse na macierzyństwo. W 96 proc. przypadków endometrioza skutkuje bowiem obniżeniem płodności.
U co trzeciej kobiety zgłaszającej się do kliniki niepłodności endometrioza jest już zdiagnozowana, podejrzewana lub rozpoznawalna na etapie badań diagnostycznych.
Bardzo ważny jest czas – im szybsze zdiagnozowanie i określenie stopnia choroby - tym większe szanse na macierzyństwo.
Endometrioza to stan zapalny, który wpływa negatywnie na jakość komórek jajowych oraz tworzy niekorzystne środowisko dla rozwoju zarodka i powodzenie ich implantacji. Ogniska endometriozy mogą powodować m.in.: niedrożność jajowodów, uszkodzenia struktury jajników, zmniejszenie rezerwy jajnikowej.
Jak dodaje ekspert, "nawet niski stopień endometriozy może znacznie utrudniać zajście w ciążę. W przypadku starań o dziecko kluczowy jest czas. Tymczasem diagnostyka tego schorzenia średnio trwa ponad 7 lat – od pierwszych objawów do rozpoznania, a jeśli objawy rozpoczęły się w okresie dorastania – czas ten sięga nawet 12 lat".
W 2022 roku Europejskie Towarzystwo Rozrodu Człowieka i Embriologii (ESHRE) opublikowało ponad 100 nowych wytycznych, które mają pomóc lekarzom w zapewnieniu najlepszego standardu opieki nad kobietami zmagającymi się z endometriozą.
Ocenie specjalistów z ESHRE podlegały przede wszystkim metody leczenia chirurgicznego, medycznego oraz niefarmakologicznego endometriozy pod kątem niwelowania bólu i walki z niepłodnością.
Najnowsze wytyczne dotyczą przede wszystkim lepszej opieki nad pacjentkami w wieku rozrodczym, ze szczególnym uwzględnieniem pacjentek, które spodziewają się dziecka, bądź chcą zachować płodność.
– Ważna zmiana dotyczy bardzo młodych kobiet borykających się z endometriozą, określanej tutaj jako endometrioza młodzieńcza. Wyznaczono specjalne zalecenia dotyczące diagnozowania i leczenia młodych kobiet, które skarżą się na objawy sugerujące właśnie endometriozę – mówi dr Grzegorz Ziółkowski.
Zmiany wytycznych ESHRE dotyczą również diagnozowania i leczenia endometriozy metodą laparoskopową, która do tej pory uznawana była za standardowe działanie.
– Zespół specjalistów uznał, że metoda laparoskopowa będzie stosowana w przypadkach, w których ustalenie rozpoznania jest niemożliwe lub leczenie okazuje się nieskuteczne – dodaje ekspert.
W leczeniu niepłodności po zdiagnozowaniu u kobiety endometriozy najczęściej stosuje się jedną z dwóch metod: w początkowym stadium schorzenia ( I i/lub II stopień) można rozpocząć starania o dziecko od inseminacji domacicznej, która polega na bezpiecznym i bezbolesnym umieszczeniu w macicy próbki nasienia, które wcześniej zostało wyselekcjonowane i odpowiednio przygotowane w warunkach laboratoryjnych.
– Przy tej metodzie konieczne jest wcześniejsze przeprowadzenie stymulacji hormonalnej w 4 do 6 cykli. Warunkiem jej powodzenia jest drożność jajowodów oraz dobra jakość nasienia partnera. Para może zostać skierowana na 2 czy 3 procedury inseminacji domacicznej, których skuteczność po roku starań o ciążę sięgają ponad 20 proc. – wyjaśnia dr n. med. Kinga Ziółkowska, specjalista ginekolog-położnik, InviMed Warszawa.
Jeżeli te próby nie przyniosą oczekiwanego efektu, wtedy najczęściej zaleca się parom zastosowanie metody in vitro. Ta polega na połączeniu plemnika i komórki jajowej w warunkach laboratoryjnych, poza organizmem kobiety.
– Zapłodnienie pozaustrojowe jest wdrażane przy wysokim (III i/lub IV) stopniu zaawansowania choroby. Tutaj bardzo ważny jest wiek kobiety i czas trwania choroby, im szybciej rozpoczniemy działania, tym większa szansa na powodzenie. Oba czynniki mają wpływ na jakość komórek jajowych pacjentki – mówi ekspertka.
O swojej drodze do macierzyństwa z endometriozą otwarcie mówi Karolina Rossmann-Klimowicz, dziś mam 5-letniej Klary. Swoje historie, doświadczenie, emocje towarzyszące całemu procesowi i szanse na macierzyństwo kobiet z endometriozą przekazuje również na osobistym kanale na Youtube oraz Instagramie: mama.invitro.
Cztery inseminacje, trzy transfery i dwukrotne zajście w ciążę – to droga do macierzyństwa Karoliny, u której w wieku 35 lat zdiagnozowano niepłodność wywołaną także przez endometriozę.
Podkreśla, że w przypadku kobiet z endometriozą, która wpływa na płodność, ważne jest, aby trafić na lekarzy, którzy wysłuchają pacjentki, potrafią pomóc nie tylko zapanować nad bólem, ale także pomóc w zbudowaniu rodziny.
Choroba ta nie daje jednoznacznych objawów, stąd czasem przez długi czas nie jest dobrze zdiagnozowana.
– Objawy są niejednoznaczne, stąd taka trudność w prawidłowym diagnozowaniu choroby. Najczęściej kobiety skarżą się na bardzo ostry ból w trakcie miesiączki. Dolegliwości są tak dotkliwe, że uniemożliwiają prawidłowe funkcjonowanie, co praktycznie wyłącza kobietę z jakiejkolwiek aktywności – mówi dr n. med. Kinga Ziółkowska.
Wiele kobiet skarży się również na ból odczuwalny podczas stosunków płciowych, biegunki, zaparcia czy ogólne osłabienie, a w ciężkich przypadkach może pojawić się krwisty mocz, krew w stolcu czy duszności.
Ogniska endometriozy najczęściej umiejscawiają się w obrębie narządów rodnych kobiety – w mięśniu macicy lub jajowodzie. Często można je także zlokalizować w pęcherzu moczowym, jelicie grubym czy na otrzewnej.
Na początku marca Minister Zdrowia Adam Niedzielski zdecydował o powołaniu w swoim resorcie specjalnego zespołu, który w ciągu roku ma wypracować i przedstawić propozycje rozwiązań w zakresie diagnostyki i leczenia endometriozy.
dr Grzegorz Ziółkowski
specjalista ginekolog-położnik, InviMed Praga Warszawa
Karolina Rossmann-Klimowicz
pacjentka, której endometrioza spowodowała niepłodność, dziś mama 5-letniej Klary