"Ofiarom Balcerowicza" cokolwiek się należy? Mogą nimi być nawet 30-letni hipsterzy. "Niektórzy mają pecha"

Dr Jacek Kucharczyk z Instytut Spraw Publicznych uważa, że nie ma możliwości przeprowadzenia poważnego badania, które wyodrębniłoby kategorię "ofiar Balcerowicza". – To czysta figura retoryczna, bo tej grupy nie da się zdefiniować, a tym samym wskazać beneficjentów tego odszkodowania – mówi socjolog.

Rafał Chwedoruk z Uniwersytetu Warszawskiego wskazuje na chłoporobotników. – To oni są największymi poszkodowanymi procesu transformacji. Co więcej, nie dostali nic w zamian. Mieszkańcy wielkich miast byli w lepszej sytuacji – mówi politolog.

– Stosunkowo najlepiej ulokowało się pokolenie powojennego wyżu demograficznego. Ci, którzy mają pesele zaczynają się od cyfr 5 i 6, weszli w nowy system jak w masło. To byli ludzie sukcesu. Gorzej poszło młodszym i starszym, a środek całkiem nieźle odnalazł się po planie Balcerowicza – mówi historyk. Rafał Chwedoruk zauważa jednak, że młodzi mieli czas na to, aby jeszcze zmienić swoje życie. – Szczególnie pokrzywdzeni byli ludzie w wieku średnio-starszym. Tacy, którzy zbliżali się do końca kariery zawodowej, a nagle wszystko się zmieniło i stracili grunt pod nogami – mówi politolog.

Morawski twierdzi, że gdyby przełom nastąpił dziesięć lat wcześniej, czyli za pierwszej "Solidarności", to również on osobiście wyszedłby na tym o wiele lepiej. – Jakieś pokolenie zajmuje stanowiska i się na nich starzeje, a następcy się frustrują – mówi.

Wielu naukowców zadaje sobie pytanie, czy bieda jest dziedziczna. Jeśli tak, być może również bycie potomkiem ofiary Balcerowicza wpisuje człowieka w ten krąg osób. Prof. Morawski wyjaśnia, że w pewnych środowiskach, szczególnie na wsi, taka pauperyzacja jest trwała i nie sposób się z niej wyrwać. – Biedę się dziedziczy. Ale w ten sposób można rozliczyć równie dobrze Władysława Grabskiego, albo sięgnąć do uwłaszczenia carskiego. Jest jakiś próg rozsądku w kwestii momentu, do którego można się cofać, by wypominać sobie sobie krzywdy – zaznacza historyk.

– Z uwagi na specyfikę polskich więzi społecznych, silny komponent rodzinny i to, że młode pokolenie Polaków w znacznym stopniu żyje dziś za to, co wypracowało pokolenie rodziców i inni członkowie rodziny, rzeczywiście można by tak powiedzieć. Trzeba patrzeć na ten problem przez pryzmat różnych nizin społecznych, a nie jedynie kontekst pojedynczych osób – mówi politolog.

Gdy ktoś tracił prawo do mieszkania zakładowego, było to dramatem całej rodziny. Zdaniem politologa, zjawiskiem pokrewnym jest również dzisiejsza emigracja. – Warto zauważyć, że partia Leszka Millera, który zgłosił pomysł pomocy ofiarom Balcerowicza, w dużej mierze zamieszkuje regiony, na których dzisiejsze problemy powstały na przełomie lat 80-tych i 90-tych mówi dr Rafał Chwedoruk.

Dr Jacek Kucharczyk zauważa, że powinniśmy rozmawiać o ofiarach PRL-u, a nie Balcerowicza. – Rząd Mazowieckiego, w którym Balcerowicz był wicepremierem odziedziczył po komunistach, w tym po Leszku Millerze państwo które było jedną wielką masą upadłościową – mówi socjolog. Pytanie o to, czy koszty historyczne mogły być mniejsze warto zadawać, ale bardziej właściwe byłoby wypłacanie odszkodowań ofiarom PRL-u, a nie przełomu.

– Tą dyskusje należy zostawić historykom gospodarki. Wiadomo, że niektórzy wyszli na przełomie lepiej, a inni gorzej, bo ludzie wchodzili w nowy ustrój z różnym kapitałem społecznym i politycznym. Ale robienie z tego cyrku politycznego, jak to robi Leszek Miller, kompletnie nie ma sensu i pokazuje wyłącznie, jak schyłkowa formacją jest dzisiaj SLD – podsumowuje szef Instytucji Spraw Publicznych.