Siostra Anna od prostytutek. "W tej pracy nie ma ludzkiej siły – jest Bóg" [wywiad]

Siostra Anna Bałchan jest założycielką Stowarzyszenia Po Moc dla Kobiet i Dzieci im. Marii Niepokalanej, które od 2001 roku działa w Katowicach. Kiedy spotkałyśmy się tam po raz pierwszy 6 lat temu, siostra Anna pracowała w dużej mierze jako streetworker. Chodziła od ulicy do ulicy, rozdając dziewczynom ulotki z informacją o stowarzyszeniu. Mówiła im krótko: Jeśli chcesz zrobić coś dla siebie, przyjdź, pomożemy; tu masz adres. Jej szary habit i szorstki, mocny głos poznał wkrótce cały świat katowickiej ulicy.

Łatwo jest kochać tam, gdzie nie ma miłości? Na ulicy?

s. Anna Bałchan: Wiesz, w tym fragmencie Ewangelii o kamienowaniu cudzołożnicy zawsze mi się rzuca w oczy, że Jezus jej nie potępił, bo spojrzał na nią inaczej niż pozostali. Wziął pod uwagę jej historię, to, co ją do cudzołóstwa doprowadziło. My staramy się Go w tym naśladować. Bierzemy pod uwagę piękno i dobro, które jest w każdym człowieku, a szczególnie w tym, który doświadczył życia "na ulicy". Mam na myśli ludzi bezdomnych, młodych, dzieciaki, które w swoich domach nie otrzymały tego, co powinny, czyli miłości i wsparcia. Dlatego łatwo dają się użyć do prostytucji i wszelakich przestępstw.

Naszym zadaniem jako Stowarzyszenia Po Moc jest tworzenie alternatyw, czyli możliwości wyboru. Nie jest tak, że wychodzimy na ulicę i przekonujemy na siłę. Nasi streetworkerzy zwykle tylko podają ulotkę albo mówią, że jest takie miejsce, gdzie można się zgłosić. To musi być decyzja dziewczyn. Więc niektóre przychodzą do nas i mówią: Chcę coś zmienić. Wtedy mieszkamy razem, uczymy się normalnego codziennego życia. Nie ograniczamy dziewczyn w żaden sposób, chociaż oczywiście są zasady, których muszą przestrzegać. Niektóre z nich, gdy przychodzą do nas, mają dzieci i ważne jest by i one otrzymały wszystko to, co da im poczucie bezpieczeństwa. Do tego ważna jest współpraca z mamą, bo tylko ona może im to poczucie zapewnić.

Ilu dziewczynom udaje się zacząć żyć samodzielnie?

Około 90 proc. kobiet, które przechodzi przez nasz Dom, nie wraca do dawnego życia. Mam tu na myśli wszystkie kobiety. My nie dzielimy je na "te z ulicy" i na "te, które żyły w związkach przemocowych". Wszystkie doświadczyły wielu zranień, które zabrały im radość życia. Jeśli tego chcą i podejmą trud, usamodzielniają się, wchodzą w nowe związki, zakładają rodziny. To miejsce pozwala przyjrzeć się swojemu zachowaniu. Jakie podejmuję relacje z innymi? Co zrobiła przemoc w moim życiu? Co mnie doprowadziło do takiej, a nie innej sytuacji życiowej?Jak to było w rodzinie, z której pochodzę, a jak chcę, żeby było teraz?

Jedno jest pewne – ciągle się za nie wszystkie modlimy, pamiętamy o nich w każdej sytuacji. Wszystkie nasze Siostry Maryi Niepokalanej nieustannie się modlą biorąc konkretne osoby w adopcję duchową. Gdziekolwiek są, cokolwiek się dzieje, dziewczyny wiedzą, że zawsze mogą zadzwonić. Że nie zostaną odrzucone. Nawet jak zrobią coś głupiego. My nie naprawiamy ich błędów, każda ponosi ich konsekwencje sama. My im po prostu towarzyszymy.

To nie jest łatwe towarzyszenie. Odczuwa siostra czasami strach?

Oczywiście. Zawsze jest taka ewentualność, że coś pójdzie nie tak. Ale muszę sobie powtarzać ciągle, że albo świruję, albo zawierzam to wszystko Bogu. W pracy z dziewczynami nie jest tak, że od razu jest efekt. To są procesy, które trwają latami. Jeśli chcę szybko widzieć jakiś rezultat mojej pracy to idę skosić trawę. A to jest żywy człowiek, który podejmuje różne wybory, czasami lepsze, czasami gorsze. Zresztą jak my wszyscy!

Są historie, które nie dają o sobie zapomnieć?

Jasne. Matka trojga dzieci, żona górnika, który został zwolniony z kopalni, znalazła ogłoszenie w gazecie o pracy w gastronomii w Niemczech. Mąż nie stanął na wysokości zadania, zaczął pić, tak radził sobie z problemem. Była z tym sama. Rachunki trzeba było płacić. Pomyślała, że wyjedzie na parę miesięcy i wróci. Na miejscu prawda okazała się bolesna, została uwięziona i zmuszana do czegoś czego by w życiu nie chciała robić… Przeżyła mnóstwo dramatycznych sytuacji, wielokrotnie uciekała. Kiedy do nas trafiła, cierpiała na amnezję, depresję, trzeba było z nią pracować jak z osobą po wylewie. Wcześniej była bita po głowie, więc każdy nieostrożny ruch ją przerażał. Nie mogła się od tego uwolnić, ciągle jej się wydawało, że ktoś ją ściga. Mówiła: Czuję się brudna, to moja wina. Mimo że stała się ofiarą, i to jej zrobiono krzywdę. I pamiętam ten moment, gdy poszła do spowiedzi, która ją uzdrowiła. Od tej chwili dostała nowe życie i terapia, leki zaczęły działać. Była gotowa do spotkania z bliskimi.

Często zdarza się tak, jak w tym przypadku, że dziewczyny odnajdują swoją wiarę?

Niesamowita jest siła tych kobiet. Są gotowe zrobić wiele dla swoich rodzin. Te momenty, kiedy widzisz je chore i słabe z dzieckiem na ręku, zupełnie same w świecie przemocy, samotności, a potem obserwujesz, jak idą przez to wszystko z determinacją i silną wolą zmiany. Przyszła do mnie kobieta, 21 lat, żyła 6 lat na "gigancie", pewnego dnia mówi: Koniec! Pomóż mi, siostro! Uwierzysz? Już pół roku się trzyma. Albo kobieta, którą maltretował mąż chory psychicznie. W końcu córki ją przyprowadziły, uratowały.

Czytaj też: Handel ludźmi realnym problemem także w Polsce. "Człowieka można sprzedać wiele razy"

Albo dziewczyna, która miała ojca alkoholika, sama też piła. W końcu zaszła w ciążę i stop kapela. Zawzięła się, powiedziała, że już nie będzie. W domu stała się zbędna, bo nie przystawała do reszty towarzystwa, no i z dzieckiem przecież nikt jej nie chciał. Musiała odejść. Dziecko urodziła, i teraz sama tworzy swój własny dom. Przebaczyła matce, która się do niej nie przyznawała, ojcu alkoholikowi, i teraz stara się pomagać, chociaż sama niewiele ma. Przebaczyła im wszystko. Ja nie wiem, czy bym była na jej miejscu do tego zdolna.

Zastanawiała się siostra kiedyś, dlaczego padło akurat na nią?