Porzucili wygodne życie, by zamieszkać w odradzającej się Polsce. Poznajcie historie wracających po '89 roku

Ciężko będzie większości z was zrozumieć ten szok kulturalny, jaki wielu repatriantów z Zachodu przeżyło przybywając tu na początku lat 90-tych. Każdy zdaje sobie sprawę z tego, że kiedyś było mniej sklepów. Jednak ten świat postrzega się inaczej, kiedy się w tym otoczeniu dorastało, a inaczej, kiedy przyjeżdża się do niego z kraju rozwiniętego, gdzie jest wszystko. Nie da się tego porównać.

Zanim przejdę do moich bohaterów nakreślę pewien zarys historyczny. Po wkroczeniu Armii Czerwonej do Polski dla wielu Polaków nie było powrotu. Komuniści zafundowali swoim rodakom piekło na ziemi. Polakom na obczyźnie nie pozostało nic innego, jak rozpoczęcie życia na nowo, w nadziei, że kiedyś nadejdzie wolna Polska.

Z biegiem lat wielu z nich się asymilowało i o ojczyźnie zapominało. Jedyne co łączy ich potomstwo z Polską to nazwisko. Byli też tacy, którzy przez cały czas mówili o powrocie do kraj. Dziś przedstawię historie kilku takich osób, które po zmianie ustroju powróciły do Polski.

4 czerwca 1989 roku wszystko się zmieniło. Nagle PRL przestał istnieć. – Od razu po zmianie ustroju, ustaliliśmy z mężem, że przeprowadzamy się do Polski. To była spontaniczna decyzja. Pojawił się jednak jeden problem. Teściowie i ciotka męża (Wanda Piłsudska) byli w podeszłym wieku. Zastanawialiśmy się nad tym, czy sobie sami poradzą w Wielkiej Brytanii, kiedy my już wyjedziemy. W chwili podjęcia swojej decyzji akurat przebywali na wakacjach. Mieliśmy więc czas przygotować się do tej rozmowy. Tyle że teściowie sami nas zaskoczyli. Wrócili z wakacji i powiedzieli nam: „kochani, chcemy wam powiedzieć, że wracamy do Polski...”. I w taki oto sposób wszyscy powróciliśmy do kraju – opowiada Iga.

Jaraczewscy przeprowadzili się do Polski w 1990 roku. Na pewno pomocne w przenosinach okazało się to, że na miejscu była już siostra Krzysztofa – Joanna – która zamieszkała tu w 1979 roku. Mimo wszystko Jaraczewscy przeżyli pewnego rodzaju szok poznawczy. – Było ciężko. Odkryliśmy, że ludzie mają zupełnie inna mentalność niż w Anglii. Np. mąż, który zaczął wykładać na Politechnice Warszawskiej nie był w stanie zrozumieć, dlaczego studenci są źle traktowani przez pozostałych wykładowców. Zupełnie inaczej było w Anglii, gdzie uczelnie były dla nich – mówi Iga.

Na początku swojego pobytu tutaj pojechali z dziećmi do Krakowa. – Na rynku stał jeden z pierwszych McDonald'sów w Polsce i wybraliśmy się tam na obiad. Oprócz tego zwiedzaliśmy Starówkę, Wawel i różne kościoły. Jednak Dominik i Jerzyk po powrocie nie mogli wyjść z zachwytu, że w Krakowie byli w McDonald'sie. Dziś taka historia byłaby nie do pomyślenia – opowiada Iga.

O dziwo, Iga nie jest zadowolona ze wszystkich zmian. – Staliśmy się za bardzo zachodni. Polacy gdzieś w tym pędzie się zgubili. Zaczęli zapominać o otaczającym ich świecie, przestawili się na zbyt wysokie obroty. Oprócz tego, z przykrością stwierdzę, że na rzecz sieciówek powoli zaczęły znikać sklepy osiedlowe. Gdzieś tamten miły, sympatyczny, przyziemny świat zaczął uciekać. Z drugiej strony, trzeba mówić o tym, jak wiele rzeczy zmieniło się na plus, więc przyjmijmy, że dostajemy coś za coś – kończy Jaraczewska.

Peplińscy przyznają, że po czerwcu nie planowali wyjazdu. Co ich skłoniło do tego, by przeprowadzić się do Polski? – Przypadek – mówi Basia, która obecnie pracuje jako nauczycielka w szkole brytyjskiej w Warszawie. – Paweł szukał pracy jako księgowy w Londynie. Do swojego CV dopisał, że mówi biegle po polsku i że ewentualnie mógłby podjąć pracę w Polsce. Zdaje się, że to był jedyny punkt w jego CV, który wzbudził zainteresowanie rekruterów. Zapytano go, czy by wyjechał. To nie była łatwa decyzja, ale podjęliśmy wyzwanie. Do tego wyznaczyliśmy sobie cel, by dopiero po dwóch latach podjąć decyzję o ewentualnym powrocie do Anglii – mówi Basia.

Moja rozmówczyni przytacza historię o tym, jak pewnego razu chciała wybrać się na basen. W obecnych czasach wystarczy się wybrać ze strojem kąpielowym, zapłacić przy wejściu i popływać tyle czasu, za ile się zapłaciło. Ale nie w czasach transformacji. – Raz zabrałam dzieci na basen, tak jak robi się to w Anglii. Myślałam, że nie ma w tym większej filozofii: wchodzisz, płacisz, pływasz, wychodzisz. Dalece się myliłam. Przy wejściu usłyszałam, że aby móc pływać muszę posiadać karnet. Chciałam go wykupić, ale nie mogłam. Aby dostać karnet trzeba było wypełnić wniosek i złożyć go o odpowiedniej godziny odpowiedniego dnia miesiąca u pani w sekretariacie. Do tego musiałabym zadeklarować w jakich dniach i godzinach będę korzystać z basenu. Pływanie stało się dobrem luksusowym. Pierwszym punktem każdej naszej wizyty w Anglii była wycieczka na basen. Znajomi nie byli w stanie tego zrozumieć – śmieje się Basia.

Jej mąż, Paweł, był jedną z pierwszych osób, które pracowały w „polskim korpo”. Widział wszystko od podszewki. Dlatego ma całkiem ciekawe spojrzenie na to, jak w dawnych czasach wyglądała praca biurowa. – Życie korporacyjne w niczym nie przypominało tego, co mamy w tej chwili. W odróżnieniu od Wielkiej Brytanii pracownicy byli bardziej zamknięci w sobie. Zwłaszcza osoby ze starszego pokolenia ostrożnie kreśliły granice znajomości. Nie znano także tej kultury pójścia po pracy na piwo czy kolację. Wszyscy wracali do domów. Teraz wydaje się, że to się zmienia, ale starszym pokoleniom ciężko było dostosować się do tego nowego życia biurowego – wspomina Paweł, który obecnie dzieli swoje życie pomiędzy Polską a biurem PwC w Moskwie.

Pytam się Peplińskich, czy kiedykolwiek żałowali swojej decyzji? Basia mówi, że absolutnie nie. Ich dzieci, choć wszystkie studiowały bądź studiują w Anglii, powracają tu i chcą zapuścić korzenie. – Niczego nie żałuję. Po 21 latach życie tu stało się łatwiejsze. Mamy więcej sklepów czy miejsc, w których możemy spędzać czas wolny, lepsze banki, drogi. Poza tym w Polsce było, i na szczęście jest, bezpieczniej niż w Wielkiej Brytanii. Mam nadzieję, że to się nie zmieni. To był jeden z większych argumentów za tym, by zostać tu na stałe – mówi Paweł.

Rodzina była zaskoczona jej decyzją, ale w pełni ją poparła. Podczas gdy sama uczyła się języka polskiego, innym udzielała lekcji angielskiego. Do tego zaczęła się udzielać w „Interesie”. Była to izba handlowa założona przez Brytyjczyków mieszkających w Polsce, którzy chcieli pomagać przy promowaniu brytyjskiego biznesu. Następnie w 1993 roku „Interes” przerodził się w Polsko-Brytyjską Izbę Handlową (British Polish Chamber of Commerce).

– Początki były ciekawe. Izba bardziej przypominała miejsce, gdzie Brytyjczycy i inni obcokrajowcy mogą spotykać się na gruncie towarzyskim. Raczej spraw biznesowych nie załatwiano. Jednak z biegiem czasu rynek się otwierał, a nasza Izba zaczęła mieć ręce pełne roboty. Zaczęliśmy nawiązywać relacje handlowe z brytyjskimi izbami, firmy z Wysp coraz częściej inwestowały tutaj. To było naprawdę ekscytujące móc być obecnym przy tym – opowiada Stachowiak.

Barbara w ogóle nie tęskni za Anglią. Mówi, że w Polsce była w stanie odnaleźć siebie. – Kiedy przyjechałam tu w 1989 roku poczułam, że muszę zostać. Czuję się tu znakomicie. Oczywiście są pewne rzeczy, za którymi człowiek tęskni. Chyba jak każda osoba związana z kulturą brytyjską, która mieszka na obczyźnie, od razu po przyjeździe do Anglii wybieram się na rybę z frytkami. Brakuje mi także sklepików charytatywnych. W Polsce ich nie znajdziesz. Boże, ile ja tam rzeczy znalazłam. Mam w domu całe serie filmów, które kupiłam za grosze. Sam zresztą wiesz, jak tam jest. Nawiązkę tego mamy w sklepach fundacji Sue Ryder w której działam. Szkoda tylko, że mamy tylko trzy placówki. Jednak poza tym, to nie mam co narzekać – kończy Stachowiak.