Bombą, pistoletem albo siekierą. Tak przez lata próbowano zabić przywódców Polski

Za nim stał człowiek, który targnął się na życie najważniejszej osoby w państwie. To Eligiusz Niewiadomski, malarz, który nie mógł zboleć wyboru Narutowicza na prezydenta. Wkrótce stanął przed plutonem egzekucyjnym, a jego ostatnie słowa brzmiały: "Ginę za Polskę, którą gubi Piłsudski!". Dla wielu sympatyków endecji pozostał męczennikiem.

Ale sytuacja była nieciekawa - kolejny zamach na głowę państwa nie sprzyjał uspokojeniu nastrojów. O próbę zabicia prezydenta oskarżono Stanisława Steigera – studenta prawa o żydowskich korzeniach. Zawierzono relacji, którą w czasie śledztwa przedstawił jeden z naocznych świadków, choć były podejrzenia co do jego wiarygodności.

Steigera szybko postawiono przed sądem, ale ostatecznie został uniewinniony. Rzeczywisty zamachowiec – ukraiński student Teofil Olszewski, przyznał się do próby zamachu na zlecenie Ukraińskiej Organizacji Wojskowej w październiku 1924 roku. Uciekł do Niemiec, które udzieliły mu azylu. Polskie władze bezskutecznie domagały się jego ekstradycji.

Do Naczelnika strzelał 21-letni ukraiński bojownik Stepan Fedak. Czekał na trasie przejazdu samochodu, którym jechał Piłsudski w towarzystwie wojewody lwowskiego Kazimierza Grabowskiego. Nagle zgromadzeni na trasie gapie usłyszeli hałas. Dwie kule trafiły wojewodę, jedna – zbiła szybę w samochodzie. Kiedy było wiadomo, że zamach się nie powiódł, Fedak próbował popełnić samobójstwo. Bezskutecznie, szybko został pochwycony przez tłum. Niemal nie doszło do samosądu.

Zamachowiec był sądzony w procesie działaczy Ukraińskiej Organizacji Wojskowej. Do końca utrzymywał, że chciał jedynie zabić znienawidzonego wojewodę (ten został raniony w obie ręce). Skazano go na 6 lat więzienia, jednak wyszedł na wolność nie odbywając całej kary.

Za organizacją zamachu na marszałka miał stać także jego były podwładny, działacz PPS Piotr Jagodziński wraz ze współpracownikami. Wszyscy w październiku 1930 roku wpadli w ręce organów ścigania, po tym jak na jaw wyszła informacja o rzekomym zamachu, który mieli przygotowywać. A według policji plan przewidywać miał zabicie marszałka w Alejach Ujazdowskich, przy użyciu materiałów wybuchowych.

Podejrzani zostali aresztowani i osądzeni (Jagodzińskiego skazano na rok więzienia). Najprawdopodobniej jednak cały "zamach" został wymyślony, a podejrzani członkowie Milicji Robotniczej PPS rzucili hasło do akcji tylko po to, aby wykryć w swych szeregach zdrajcę.

Bierut mógł paść ofiarą zamachowców już pod koniec 1944 roku. I to dwukrotnie. Pierwszy raz w listopadzie – z okazji świętowania rocznicy rewolucji październikowej - kiedy to członkowie podziemia zamierzali zdetonować ładunki wybuchowe w lubelskim teatrze. Nie dotarli jednak na miejsce. Zostali zatrzymani i postawieni przed sądem – cała grupa usłyszała wyroki śmierci (rozstrzelano ich w kwietniu 1945 roku).

Jeszcze w grudniu 1944 roku wyrok na Bieruta wydali żołnierze AK, dowodzeni przez ppłk. Franciszka Żaka. Chcieli zabić komunistycznego przywódcę w jego własnym domu w Lublinie. Do zamachu ostatecznie nie doszło – zawiódł jeden z żołnierzy, który z nie do końca jasnych powodów nie zdołał dostarczyć materiałów wybuchowych.

Ale Bierut pozostał na celowniku zamachowców przez kolejne lata. W lutym 1947 roku w Hotelu Francuskim w Krakowie chciał zabić go nieznany mężczyzna. Inny zamach zaplanowano we wrześniu 1950 roku - tym razem przy okazji dożynek odbywających się w Lublinie. W kolejnych latach próbowali zabić go: żołnierz Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego strzegący Belwederu (1951), pacjent szpitala psychiatrycznego (1952), a także robotnik (1953), który miał przy sobie siekierę. Ten ostatni także próbował wedrzeć się do belwederskiej rezydencji.

Kolejnym razem próbowano pozbawić go życia w grudniu 1961 roku, również bez rezultatu. Wybuch bomby podłożonej na przewidywanej trasie przejazdu pierwszego sekretarza ranił jednak dwie osoby – jednego z górników oraz 13-letnią dziewczynkę. Wskutek odłamków ucierpiało auto, wzięte za samochód "Towarzysza Wiesława". Co ciekawe, do obu prób zamachów doszło w Zagórzu (obecnie dzielnica Sosnowca), a każdorazowo za przygotowaniami do nich stał elektryk-samouk Stanisław Jaros. Stracony w styczniu 1963 roku na stryczku.

We wrześniu 1975 roku w Koszalinie, gdzie lada chwila miały odbyć się centralne dożynki, rozeszła się wieść o przeprowadzeniu zamachu na Gierka - wówczas już pierwszego sekretarza - w wyniku którego miał on zostać ranny i trafić do szpitala. Mieszkańcy miasta mieli rozgłaszać tę niesprawdzoną informację m.in. stojąc w kolejkach po mięso. Władze musiały dementować plotki, a ostatecznie Gierek, cały i zdrowy, pojawił się na dożynkach.

Bardziej bezpośrednio gen. Jaruzelskiego zaatakował rolnik-opozycjonista Stanisław Helski, który nie mógł wybaczyć komunistycznemu przywódcy decyzji o wprowadzeniu w Polsce stanu wojennego. Helski domagał się postawienia generała przed Trybunałem Stanu. Sam także próbował wymierzyć sprawiedliwość – w październiku 1994 roku we Wrocławiu, na spotkaniu poświęconym książce Jaruzelskiego o stanie wojennym, zaatakował autora kamieniem zawiniętym w gazetę.

Generał otrzymał cios w twarz, a napastnik szybko trafił do zakładu psychiatrycznego. Skazano go na dwa lata odsiadki w zawieszeniu. Były pierwszy sekretarz wybaczył sprawcy. Atak na Jaruzelskiego miał miejsce pięć lat po upadku komunizmu w Polsce.

Nie wiadomo jednak, na ile były to wyznania pijanego gangstera (miał on wtedy właśnie opijać wyjście z więzienia), a na ile rzeczywisty plan targnięcia się na życie przywódcy państwa.

Jak się okazało, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego już 2011 roku wiedziała, że Brunon K. w internecie oferuje swoje usługi z zakresu konstrukcji materiałów wybuchowych. – Materiały wybuchowe to zawsze było moje hobby – pisał w internecie naukowiec, który chciał zabić najważniejsze osoby w państwie.