Za granicą łapaliby się za głowę, widząc jak obchodzimy rocznicę katastrofy. Nie tylko Polska ma swoją tragedię

Tak wyglądała 7. rocznica zamachów na Nowy Jork i Waszyngton. Dokładnie ta sama, którą w tym roku obchodzimy z powodu katastrofy smoleńskiej. Jest 2008 rok, Ameryką rządzi jeszcze George W. Bush, ale Barack Obama szykuje się już do wyborów, zmierzy się z republikaninem Johnem McCainem. 11 września, w rocznicę zamachów, cała trójka razem pojawia się w "Ground Zero" i w ciszy oddaje hołd blisko 3 tysiącom osobom, które wtedy zginęły. Na ten dzień Obama i McCain zawieszają kampanię wyborczą, w mediach nie ma nawet ich spotów.

Rok w rok wygląda to mniej więcej tak samo. Jest cisza, przy której polskie rocznice przypominają jeden, wielki polityczny jazgot. Jest pamięć i ofiary, które wysuwają się na pierwszy plan. I politycy, którzy tego dnia usuwają się w cień, a na pewno nie uprawiają polityki. Za to stoją razem.

Ameryka to doskonały przykład, bo Amerykanie też nie tak dawno przeżyli śmierć swojego przywódcy. W dodatku w zamachu, co w odniesieniu do polskiego prezydenta też próbuje się udowodnić. Co więcej, po śmierci Johna F. Kennedy'ego 22 listopada 1963 roku, również wysypała się cała lawina teorii spiskowych.

– W Polsce mamy swoje teorie spiskowe, Amerykanie mają swoje. W Polsce był raport Millera, Amerykanie mieli raport Warrena, w którym jest dużo luk. Jedna trzecia Amerykanów nie wierzy w jego ustalenia. Ale nikt nie podważa rządów demokratów, za czasów których ten raport powstał. Nie jest to też paliwo do żadnych politycznych spekulacji – mówi prof. Szklarski.

Zresztą teorii spiskowych nie brakuje także wokół zamachów 11 września 2001 roku. Prof. Szklarski: – Podczas rocznic tych zdarzeń najważniejsza jest pamięć o tych, którzy zginęli. Politycy są tylko tłem. Przemówienia, które słyszymy mógłby równie dobrze wygłosić republikanin czy demokrata. Nie ma czegoś takiego, że jak ktoś stanie obok prezydenta, to oznacza, że od razu go wspiera. Nikt nie wykorzystałby teorii spiskowych do celów politycznych. Brat Kennedy'ego też mógł to zrobić, ale nic takiego w Ameryce nie miało miejsca.

Niedawno Amerykanie obchodzili 50. rocznicę śmierci Kennedy'ego. Tysiące ludzi zgromadziło się na ulicach, uroczystości trwały przez trzy dni, Obama wspominał byłego prezydenta, na głos czytano jego najbardziej znane przemówienia. Dzwony zabiły o godzinie, gdy zamachowiec oddał strzały, do połowy masztu opuszczono flagi. Godnie i spokojnie uczczono ten dzień.

Tu sytuacja była podobna do tej, jaka w Polsce pojawiła się po katastrofie smoleńskiej. Szukanie winnego, wytykanie palcem, wzajemne oskarżenia, które ciągną się latami. Tuż po zamachach ówczesny premier Jose Maria Aznar, znalazł się pod wielkim ostrzałem, bo przez trzy dni mącił ludziom w głowach, wskazując niewłaściwych winnych. Cztery dni później jego partia przegrała wybory.

Na co Kaczyński zareagował słowami: – Tak, tak, Antoni, jeszcze raz Antoni, dokonał cudów ze swoim zespołem! Wykonali ogromną pracę. Dziękuję Ministrowi Obrony Narodowej, chciałoby się powiedzieć generałowi, ale jeszcze nie!

Tak było rok temu. Były też podziękowania dla prawicowych mediów, prezes PiS wymienił "Gazetę Polską", Tomasza Sakiewicza, Anitę Gargas, prawicowe tygodniki – z wdzięczności, że mimo nacisków starali się dotrzeć do prawdy o Smoleńsku. Całkowicie jednostronnie. – Amerykanin pewnie powiedziałby, że w czasie tych obchodów jest za dużo emocji bieżących, a za mało wyciszenia, jakie towarzyszy takim uroczystościom w USA – podsumowuje prof. Szklarski.