Oscary 2018. Obejrzałam wszystkie filmy i chyba wiem, kto może spodziewać się statuetki

Ja postanowiłam darować sobie polityczne wycieczki i rozważania obyczajowe - obejrzałam wszystkie nominowane filmy, szukając w nich tego, co mogę (egoistycznie jak bohater „Nici widmo”!) wykorzystać dla siebie. Albo jako głębszą refleksję, albo poznanie innej perspektywy, albo najzwyczajniej rozrywkę sprowadzoną do naturalnej potrzeby obejrzenia nieznanej mi historii.

Film Christophera Nolana był jedynym z dwóch, obok „Uciekaj!”, które polscy widzowie mogli obejrzeć nie „na ostatnią chwilę” - premierę miał w lipcu 2017 roku. Początkowe jęki zawodu, stopniowo zaczęły zagłuszać poważne analizy. Ci, którzy po tym filmie spodziewali się historycznej, dokumentacyjnie rozmontowanej krwawej bitwy mogli odczuć zawód, bo okazało się, że nie o tym reżyser chciał opowiedzieć. Wykorzystał wydarzenie z przeszłości, by poprowadzić narrację na temat bardziej uniwersalny. Nie dał widzowi możliwości, by utożsamić się z jedną postacią, nie podał nazwisk, nie wybrał bohatera, którego buty od początku moglibyśmy włożyć.

Nolan przekazał okrucieństwo i brutalność wojny, ale nie w postaci rozfragmentaryzowanych ciał, kałuży krwi i rozkruszonych czaszek. Nie pozbył się jednak całkowicie efektownych scen. Zasygnalizował niejako, że uczestnicy konfliktu zbrojnego nie są bohaterami, a raczej pionkami w całej machinie. Grupa stała się pretekstem, by opowiedzieć o jednostce – zawsze zagubionej, osamotnionej i z całych sił walczącej. Głównie o przetrwanie.

Jeżeli przyjmiemy zatem konwencję reżysera i przestaniemy rozpatrywać ewakuację z Dunkierki w kategoriach bohaterstwa/tchórzostwa, to odkryjemy w tym filmie manifest człowieczeństwa. Surowy i kompozycyjnie przemyślany, ale przy tym poruszający.

To jeden z tych filmów, na który czekałam bardziej niż na inne. „Lady Bird” to drugi film Grety Gerwig (wcześniej z Joe Swanbergiem wyreżyserowała „Noce i weekendy”). Jednak widzowie mogą kojarzyć jej role w „Frances Ha” czy „Jackie”. Tym bardziej byłam ciekawa, co się wydarzy, gdy aktorka stanie po drugiej stronie kamery. Gerwig jest jedyną kobietą nominowaną w kategorii „najlepszy reżyser” i po obejrzeniu jej debiutu nie ma się co dziwić, że trafiła do tego grona. Chociaż „Lady Bird” nie należy do filmów wywrotowych, wpływających na rzeczywistość, wnoszących nową jakość do historii kina, to na pewno jest zgrabnie i błyskotliwie opowiedzianą wariacją na temat dojrzewania.

Główną bohaterką jest Christine, która każe nazywać się tytułową Lady Bird, (Saoirse Ronan). To nastolatka z jednej strony inna niż wszystkie, z drugiej mająca takie same potrzeby jak rówieśnicy. Chociaż okazuje to na swój sposób, to jak inni pragnie bliskości, poczucia bezpieczeństwa, marzy o studiach z dala od rodzinnego domu i wydaje jej się, że nikt jej nie rozumie. To oczywiście tendencyjna charakterystyka, ale taka jest trochę prawda o tym filmie. Fabularnie nie znajdziemy tutaj nic, czego nie widzielibyśmy wcześniej, jednak stopniowe dokładanie puzzli i coraz głębsze zanurzanie się w psychologię poszczególnych postaci, ujawnia wachlarz emocji, z którymi wszyscy mieliśmy lub będziemy mieli do czynienia. Czy to jako nastolatkowie, czy jako rodzice.

Te młodzieńcze rozterki opakowane są w wyraziste kadry i lekką formę, podlane małomiasteczkowym kompleksem, chrześcijańską powściągliwością i odwiecznym konfliktem pokoleń, owinięte płaszczem matczynego niepokoju i nastoletniego przekonania, że małe życie może stać się większe.

Mildred (Frances McDormand), matka zamordowanej dziewczyny, na trzech billboardach wywiesza oskarżycielski komunikat - zarzuca policji nieudolność, wytyka, że ten, kto skrzywdził jej dziecko nadal nie usłyszał wyroku.

Jednak bólem naznaczona jest nie tylko ona. Z nieprzyjemnymi aspektami życia muszą zmierzyć się również Szeryf Willoughby (Woody Harrelson) i uzależniony od matki Oficer Dixon (Sam Rockwell). Jak zatem sprawić, by tam, gdzie choroba, śmierć, konflikty wewnętrzne i niejasności, pojawił się żart? I to tak wymierzony, by widownia wybuchała śmiechem, a nie wykrzywiała usta z zażenowania? To chyba największa tajemnica „Trzech billboardów”, która powoduje, że dzieło Mcdonagha długo w nas pracuje, prowokuje do stawiania siebie w różnych rolach i sytuacjach, pyta o źródło tego skądinąd kłopotliwego śmiechu.

Film wyróżnia się wybitnie napisanymi dialogami – nie ma w nim ani jednej sceny, gdzie byśmy mrugali z niedowierzania, że ktoś mógł powiedzieć coś podobnego, nie ma rozmów fałszywych, niepotrzebnych, jest za to milczenie, które nieraz mówi więcej niż wyszukany monolog. Dzięki temu jest przewrotnie, naturalnie i, co najciekawsze, zabawnie. To seans oczyszczający, zadający pytania, ale nie dający jasnych odpowiedzi. Bo nie o nie tutaj chodzi. Dlatego tym, którzy spodziewają się thrillera, tajemniczego śledztwa i 15-minutowej sekwencji wymiany ognia pomiędzy policją a sprytnym złoczyńcą, odradzam.

Gdy tylko zobaczyłam zwiastun najnowszego filmu Guillermo del Toro („Hellboy”, „Labirynt Fauna”), wiedziałam, że nie mogę tego przegapić. Chociaż nie jestem fanką fantastyki, to są w kinematografii takie pozycje, które kupują mnie w całości i z chęcią wracam w nieraz baśniowe, nieraz bardziej mroczne, powstałe w czyjejś wyobraźni światy. I chociaż „Kształt wody” nominowany jest aż w 13 kategoriach, to przyznam, że dla mnie była to jednorazowa podróż.

I jakkolwiek „brudna” scenografia i ogólny mrok towarzyszące miłosnej historii niemej Elizy (urocza Sally Hawkins) i Dziwnej Istoty zamkniętej w laboratorium, wpisały się w moje oczekiwania, to po prostu nie poczułam, że poznanie fabuły jest dla mnie konieczne. I mogłabym brnąć dalej, na siłę formułować moralitety o równości, o sposobie traktowania Innego, o odrzuceniu przez społeczeństwo z powodu odmienności i miłości, która granic nie zna, ale… No właśnie. Odniosłam wrażenie, że to ten typ filmu, który po prostu albo kupujesz, albo odrzucasz. Albo masz ochotę na zanurzenie się w tym baśniowym świecie, albo wybierasz inną bajkę.

W trakcie seansu miałam ochotę zakrzyknąć: „O, ciekawie, dobijamy do Dunkierki z drugiego brzegu!”. Z początku reżyser, Joe Wright proponuje nam klasyczną opowieść o przemianie bohatera, jego wewnętrznych rozterkach, stara się być obiektywny, sięga po szereg rozwiązań formalnych, które sprawiają, że z przyjemnością podążamy za Winstonem Churchillem (Gary Oldman) chociaż ten nie należy do największych przyjemniaczków. Jest jednak w tej kreacji coś, co przyciąga i intryguje.

Niestety, im dalej, tym robi się coraz bardziej wzniośle, a punktem, od którego poziom zaczyna spadać jest „wyjście Churchilla do ludzi”. I to dosłownie, bowiem nowy premier postanawia pierwszy raz w życiu wsiąść do metra. Przy tej okazji wdaje się w polityczne pogawędki z ludem pracującym, który w końcu stanowi trzon demokracji. Z jednej strony to miło ze strony premiera, z drugiej od razu zapala mi się czerwona lampka - nie, nie ufam temu, ktoś tutaj próbuje przekonać mnie, że bogaty pan z cygarem martwi się o panią Agnes Dillon i pana Marcusa Petersa. Ten zabieg nie jest potrzebny, bym rzetelnie przyjrzała się tej postaci.

Pomijając jednak wszelkie zarzuty, warto poświęcić dwie godziny na seans - tak, jest trochę patetycznie, może twórcy przesadzili z kwiecistymi przemowami i oratorskimi popisami, ale to bardzo poprawny, świetnie dramaturgicznie poprowadzony film, w który sprawnie wpleciono nie tylko intrygi i konflikty, ale również drobne żarciki i trzy oddechy, które odciążają całość.

I czuję, że tytuł tego filmu usłyszymy przy ogłaszaniu zwycięzcy w kategorii "najlepszy aktor pierwszoplanowy". Nie może być inaczej.

Film pozbawiony jest tego, co najbardziej irytuje w podobnych produkcjach – przeciągania scen i nadmiernego budowanie napięcia, „trzech zakończeń”, czyli już, już prawie koniec, ale nie, dajmy jeszcze 30 minut bezsensownej przepychanki, chociaż widz i tak wie, o co chodzi. W „Uciekaj!” zachowana jest dynamika, ciągłość, która powoduje, że nie mamy czasu na suche analizowanie. Z początku reżyser wprowadza nas w temat delikatnie, potem daje sygnały, podrzuca wskazówki, gdy już uderza, to konsekwentnie, a potem szybko dobija do brzegu. A jaki to jest brzeg!

Gdyby nie zawodowy obowiązek, to pewnie odłożyłabym ten film „na później”. Trochę mnie intrygował, trochę czułam, że produkcji włoskiego reżysera Luca Guadagnino mogłabym zaśpiewać: „Ale to już było”… Ależ błąd bym popełniła! „Tamte dni, tamte noce” to plasterek na rozcięty palec, to gorąca herbata pod kocem, to przeganiacz wszystkich złych humorów, które zimą atakują ciała zmęczone niską temperaturą i umysły pogrążone w szarości. Czy zatem to radosna komedyjka? Nic z tych rzeczy. To po prostu film oczyszczający, który działa w zależności od nastawienia widza.

Film, którego akcja dzieje się w samym środku upalnego lata, gdzieś na włoskiej prowincji ma premierę w styczniu?! Z początku uznałam to za szczyt bezczelności. Później zrozumiałam, że nie mogło spotkać mnie nic lepszego. To film zachwycający wizualnie, wysublimowany, pozwalający przenieść się w inny wymiar i bezpretensjonalny. Ta ostatnia cecha jest o tyle istotna, że nastolatek, z którym ruszymy na poszukiwanie tożsamości, Elio (Timothée Chalamet), wychował się w rodzinie inteligenckiej.

Takiej, w której miejsce nowinek technologicznych, zajmują rzeźby, obrazy, wspólne czytanie klasyki, dyskusje, które urastają do rangi tych najważniejszych w życiu. Wszystko z klasą, smakiem, bez nadęcia i segregowania widzów na tych, którzy poradzą sobie z długaśnymi pseudointelektualnymi monologami przepisanymi z Durkheima i tych, dla których będzie to sygnał: „Hej, nie czytałeś Durkheima, więc sorry, jesteś głupszy niż moi bohaterowie”. Tutaj tego nie ma. „Tamte dni, tamte noce” to historia dla każdego, kto w kinie szuka piękna i chwilowej (reżyser daje nam 2 godziny i 12 minut) ucieczki w głąb siebie. I tak, emocje, do których film się odnosi SĄ uniwersalne.

Jeżeli podobał się wam oscarowy zwycięzca z 2016 roku „Spotlight”, to przypadnie wam do gustu tegoroczna propozycja Stevena Spielberga. Osobiście uwielbiam filmy o dziennikarskich śledztwach sprzed lat, więc był to dla mnie seans obowiązkowy.

Graham musi nauczyć się funkcjonować w tym nowym otoczeniu, radzić sobie z naciskami, poszukać bezpiecznego dla siebie gruntu. To zadanie wyczerpujące i wymagające podjęcia najtrudniejszych decyzji, ale obserwowanie tej drogi jest naprawdę inspirujące. A Meryl Streep w roli Kay? Tak, zasługuje na Oscara.

Trudno napisać cokolwiek o tym filmie, by nie zostać posądzonym o niezrozumienie sedna. Tak, filmy Paula Thomasa Andersona nie są filmami dla każdego, co nie znaczy, że którakolwiek grupa (czy to zachwyconych „Nicią widmo”, czy znudzonych) powinna czuć się dotknięta.

Zadowoleni będą na pewno koneserzy pięknych zdjęć, wyszukanych kostiumów i poszukiwacze ukrytych sensów. Historia wybitnego krawca Reynoldsa Woodcocka (Daniel Day-Lewis) i kelnerki Almy (Vicky Krieps) jest flirtem, naszpikowaną subtelnościami grą pozorów. On to przykład klasycznego narcyza, egoisty skupionego na pracy, który kobiety traktuje w sposób podobny do niepotrzebnych przy projekcie materiałów. Ona, zafascynowana starszym mężczyzną, chce wnieść do jego życia więcej spontaniczności i radości. Próbuje wykurzyć rutynę i surowe zasady. A może zwyczajnie chce wśród nich umościć sobie gniazdko?

Ta relacja od początku jest grą, niedomówieniem, nieścisłością. Widz sam musi wykonać pracę, podjąć decyzję czy wchodzi w ten układ z reżyserem. A ten myli tropy i podsuwa coraz to nowe możliwości, przez co ostatecznie możemy odnieść wrażenie, że główny bohater to irytujący grzyb, a jego partnerka to typowa uległa, głupiutka dziewczynka, co to „sama się prosiła”. Ale czy aby na pewno? Czy tak łatwo możemy ich ocenić?

Na dobry film składają się czynniki formalne (montaż, scenariusz czy aktorstwo), nie da się jednak ukryć, że w ocenie najważniejsze zdają się jednak emocje. To głównie one decydują czy zechcemy "wejść" w konkretną historię, poznać jej bohaterów i spojrzeć z ich perspektywy. Tegoroczne nominacje dominują raczej sceptyczne nastroje, co nie zmienia faktu, że dziewięć wyżej opisanych propozycji to filmy bardzo różne tematycznie i gatunkowo. Moim faworytem w kategorii "najlepszy film" są niezmiennie "Trzy billboardy za Ebbing, Missouri". Trzymam kciuki za Gary'ego Oldmana (najlepszy aktor pierwszoplanowy), Frances McDormand (najlepsza aktorka pierwszoplanowa), Sama Rockwella (najlepszy aktor drugoplanowy), Octavię Spencer (najlepsza aktorka drugoplanowa), a w kategorii "najlepszy reżyser" kibicuję Christopherowi Nolanowi za "Dunkierkę". Ale jak te oczekiwania się nie spełnią, to płakać nie będę. Nie żałuję ani jednego seansu.